Ίσως να μην το έχουν συνειδητοποιήσει αρκετοί ψηφοφόροι, αλλά τη Δευτέρα το πρωί η χώρα δεν θα έχει ηγεσία σε κρίσιμες θέσεις, αφού πρέπει άμεσα να αντικατασταθούν τα πρόσωπα που βρίσκονται στις θέσεις του Πρωθυπουργού, του Προέδρου της Δημοκρατίας, του Προέδρου της Βουλής, αλλά και υπουργών με χαρτοφυλάκια υψίστης σημασίας (και πιθανότατα των αρχηγών κάποιων κομμάτων).
Αφήνοντας κατά μέρος τους πανηγυρισμούς για την εκλογική νίκη, πρέπει όλοι να αναλογιστούν ότι το βασικό ζητούμενο στην παρούσα συγκυρία είναι να τοποθετηθούν πρόσωπα στις ηγετικές θέσεις που θα έχουν επαρκή νομιμοποίηση, ικανότητες και βούληση για να αντιμετωπίσουν τα κρίσιμα ζητήματα και να επιδιώξουν μία καλύτερη προοπτική. Το πρόβλημα της χώρας είναι κατά κύριο λόγο πολιτικό και αυτό είναι η μήτρα όλων των υπόλοιπων δεινών. Η πολιτική αστάθεια, η χαμηλή ποιότητα των κυβερνητικών και κομματικών στελεχών, αλλά και οι τάσεις δημαγωγίας, πόλωσης και εσωστρέφειας αποτελούν αξεπέραστα προβλήματα και λόγους ερμηνείας της αποτυχίας διαδοχικών κυβερνήσεων. Η επικράτηση μίας λογικής εκδίωξης του παλαιού πολιτικού προσωπικού δεν προδικάζει την ποιότητα των διαδόχων του.
Στο πρόβλημα αυτό τα δεδομένα των δημοσκοπήσεων μπορούν να προσφέρουν ελάχιστη βοήθεια. Αντίθετα δύο είναι οι παράγοντες που θα κρίνουν τις ηγεσίες της 26ης Ιανουαρίου: πρώτον, οι πολίτες και ο τρόπος που κατανείμουν τις ψήφους πίσω από το παραβάν και, δεύτερον, το πολιτικό προσωπικό και η ικανότητά του να κατανοήσει το εκλογικό αποτέλεσμα και να πράξει αναλόγως.
Κατά πρώτο λόγο, στο ζήτημα της συγκρότησης κυβέρνησης η αυτοδυναμία μάλλον θα δημιουργήσει μεγαλύτερα προβλήματα. Στην καλύτερη περίπτωση θα σημαίνει οριακή κοινοβουλευτική πλειοψηφία, άρα και εξάρτηση από την ψήφο μεμονωμένων βουλευτών. Με δεδομένο ότι κανένα κόμμα δεν διαθέτει ένα ολοκληρωμένο κυβερνητικό πρόγραμμα, η συνένωση δυνάμεων σε μία κυβέρνηση συνεργασίας θα δημιουργήσει τους απαραίτητους όρους συνεργασίας, συνυπευθυνότητας και επάρκειας εδρών.
Κατά δεύτερο λόγο, η επιλογή Πρωθυπουργού σε περίπτωση κυβέρνησης συνεργασίας δεν μπορεί παρά να σεβασθεί την προτεραιότητα του πρώτου κόμματος. Ωστόσο, αν όπως διαφαίνεται το πρώτο κόμμα συγκεντρώσει γύρω στο 35%, ο νέος Πρωθυπουργός πρέπει να κατανοήσει ότι για να επιτελέσει τα καθήκοντά του πρέπει να επιδιώκει διαρκώς την ευρύτερη δυνατή κοινοβουλευτική συναίνεση, γιατί αυτό θα νομιμοποιήσει τις μεγάλες αποφάσεις που επείγουν στο προσεχές διάστημα. Εξάλλου, ο νέος Πρωθυπουργός θα κριθεί πρώτος από τα πρόσωπα που θα επιλέξει για την ανάθεση των κρίσιμων υπουργείων. Φαινόμενα 'πρωθυπουργο-κεντρισμού', κλειστών ηγετικών ομάδων, περιφρόνησης των κοινοβουλευτικών διαδικασιών και των διαδικασιών λογοδοσίας, άτυπης δυαρχίας και μη-συλλογικής λειτουργίας της κυβέρνησης θα επιδεινώσουν την ήδη κλονισμένη εμπιστοσύνη των πολιτών.
Κατά τρίτο λόγο, η επιλογή του επόμενου Προέδρου της Δημοκρατίας πρέπει να αποτελέσει μία έμπρακτη απόδειξη της δυνατότητας συνεννόησης των παρατάξεων έπειτα από την πόλωση που επικράτησε τα δύο τελευταία χρόνια. Επιπρόσθετα, ο νέος Πρόεδρος πρέπει ο ίδιος να έχει ενεργό ρόλο και συμμετοχή στην προσπάθεια αναβάθμισης της χώρας στο διεθνές προσκήνιο.
Κατά τέταρτο λόγο, σε μία πολυκομματική Βουλή οι ηγεσίες ακόμη και των μικρών κομμάτων έχουν τη δική τους μεγάλη ευθύνη. Η εμπειρία της τελευταίας κοινοβουλευτικής περιόδου μας δίδαξε ότι ακόμη και μία μικρή κοινοβουλευτική ομάδα μπορεί να προκαλέσει σοβαρά πολιτικά προβλήματα αν πολιτεύεται δίχως πυξίδα και σοβαρότητα είτε συμπορευθεί με την κυβέρνηση, είτε βρεθεί στην αντιπολίτευση.
Η επόμενη ημέρα των εκλογών φέρνει στο προσκήνιο ζητήματα ουσίας για τα οποία ελπίζουμε ότι τα κομματικά επιτελεία θα βρήκαν χρόνο να ασχοληθούν εν μέσω μίας προεκλογικής περιόδου που επικράτησε η ρηχή αντιπαράθεση και ο διαγωνισμός του καλύτερου σποτ. Δυστυχώς, η πολιτική επικοινωνία δεν θα μπορέσει ποτέ να συγκαλύψει την ανεπάρκεια προσώπων που ανέλαβαν θέσεις ηγεσίας, δίχως να μπορούν να ανταποκριθούν στο βάρος των ευθυνών. Αλλά το έργο το έχουμε ξαναδεί.
Για το λόγο αυτό, το εκλογικό αποτέλεσμα θα πρέπει να δημιουργήσει όρους εγρήγορσης στο πολιτικό προσωπικό, ώστε κανείς να μην επαναπαυθεί στις δάφνες μίας εκλογικής νίκης και στην αυταπάτη ότι η άσκηση εξουσίας είναι απαράγραπτο δικαίωμά του.