Οι διαχρονικά αναλλοίωτες συλλογικές αντιλήψεις στην ελληνική πλευρά ως προς την επίλυση του Κυπριακού θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν ως σχιζοφρενικές, αν δεν ήταν απλά αφελείς. Αφ' ενός, υπάρχει η ψευδαίσθηση οτι το status quo είναι προτιμότερο - αν όχι καλύτερο - από τη συμφωνημένη μορφή λύσης. Στην ακραία της έκφανση, η άποψη αυτή πηγάζει από την ανεδαφική πεποίθηση ότι η πάροδος του χρόνου θα ανατρέψει - ως δια μαγείας - τα δεδομένα υπέρ της ελληνικής πλευράς. Πρόσφατα εξέφρασα την άποψηπως αυτή η πεπλανημένη αντίληψη εξυπηρετεί κυρίως την Τουρκία.
Στο αντίθετο άκρο, εξίσου αφελώς, πρυτανεύει η προσέγγιση η οποία διαχρονικά εθελοτυφλούσε ενώπιον της αμετάβλητης τουρκικής πολιτικής. Η προσέγγιση αυτή επίσης ενίσχυσε τον τουρκικό σχεδιασμό, καθότι του επέτρεψε να εξυφαίνεται ανενόχλητος, με την εδραίωση των τετελεσμένων επί του εδάφους και τα συνεπακόλουθα παράγωγά τους.
Οι προσεγγίσεις αυτές είναι φαινομενικά αντίθετες και έχουν σπείρει τη διχόνοια στην ελληνοκυπριακή πλευρά για δεκαετίες. Τα φαινόμενα όμως στην προκειμένη περίπτωση όχι απλά απατούν αλλά έχουν συμπαρασύρει την ελληνοκυπριακή κοινωνία σε αδυναμία άσκησης αποτελεσματικής και ορθολογιστικής αξιολόγησης των τρεχουσών συγκυριών. Η αφέλεια των προσεγγίσεων αυτών (που αποκαλούνται ως «σχολές σκέψης» από τους θιασώτες τους) είναι πως αποτελούν τις αντίθετες όψεις του ιδίου νομίσματος. Ουσιαστικά πρόκειται για παράγωγα του σαθρού πολιτικού και κοινωνικοοικονομικού συστήματος της Κύπρου και των διαχρονικών επιδιώξεών τους να διατηρήσουν ανέπαφα τα αντίστοιχα κεκτημένα τους ή να τα διευρύνουν, αντίστοιχα. Ταυτόχρονα, ακριβώς επειδή πρόκειται για προβολές ιδιωτικών συμφερόντων, είναι συγκοινωνούντα δοχεία που εξυπηρετούν αμφότερα τον τουρκικό σχεδιασμό.
Ο κίνδυνος που ελλοχεύει σήμερα είναι πως διαδραματίζονται καταλυτικές αλλαγές στον πυρήνα του τουρκικού σχεδιασμού. Εαν επιμείνουμε σε οποιαδήποτε εκ των απλοϊκών προσεγγίσεών μας, ανεξαρτήτως χροιάς, θα απωλέσουμε τη δυνατότητα διαμόρφωσης των εξελίξεων. Η νευραλγικής σημασίας εξέλιξη που λαμβάνει χώρα στην ευρύτερη σφαίρα υπό την οποία εμπίπτει το Κυπριακό και είναι ο υπ' αριθμόν ένα λόγος, κατά την άποψη μου, για τον οποίο επείγει η επίλυση του Κυπριακού, είναι η μεταβολή της ταυτότητας, των επιδιώξεων και της τοποθέτησης της Τουρκίας στο ευρύτερο γεωπολιτικό περιβάλλον. Ακρογωνιαίος λίθος στη μεταβολή αυτή είναι η επιβολή μιας ιδιάζουσας εκδοχής ισλαμικού φονταμενταλισμού ως άρματος των ολοκληρωτικών επιδιώξεων του Recep Tayip Erdogan.
Ο θεωρητικός του νέου τουρκικού δόγματος, Αχμέτ Νταβούτογλου, οραματίστηκε την αναβίωση της οθωμανικής Τουρκίας και την ηγεμονική επικράτησή της στον ισλαμικό κόσμο - ή το κλείσιμο της «παρένθεσης», όπως το χαρακτήρισε ο ίδιος, αναφερόμενος ασφαλώς στη κεμαλική Τουρκία. Εντούτοις, ο κ. Νταβούτογλου εξοστρακίστηκε από τον κ. Ερντογάν, καθότι το αφήγημα του πρώτου ενδεχομένως να αντίκειται με την ροπή προς προσωποποίηση του δόγματος αυτού, δηλαδή την επιδίωξη του δεύτερου.
Κρυσταλλοποιείται σήμερα ο στόχος του κ. Ερντογάν να επικρατήσει ο ίδιος προσωπικά - με όχημα την Τουρκία - ως η ηγετική φυσιογνωμία στον ισλαμικό κόσμο. Ο κατεξοχήν τρόπος επίτευξης του εν λόγω στόχου είναι προφανώς η ραγδαία ισλαμοποίηση Πολιτείας και κοινωνίας, σε αντικατάσταση του κοσμικού χαρακτήρα της Τουρκικής Δημοκρατίας, σε συνδυασμό με την απορρόφηση από τον ίδιο τον κ. Erdogan - υπό το πέπλο του θεσμού του Πρόεδρου της Δημοκρατίας - του πλήρους φάσματος άσκησης εκτελεστικής εξουσίας.
Η σοβινιστική ρητορική του πρόεδρου Ερντογάν, οι σχεδιασμοί του για το Σύνταγμα της Τουρκίας και η επιβολή ημι-δικτατορικών προσεγγίσεων σε σχέση με τον Τύπο, την αντιπολίτευση, τη Δικαιοσύνη και την κοινωνία των πολιτών καταδεικνύουν την υλοποίηση του σχεδιασμού αυτού.
Η δημοσιογράφος Nuray Mert έγραψε στη Hurriyet της 23ης Μαϊου 2016 πως η Τουρκία ίσως τελεί υπό μετατροπή σε πρότυπο εφαρμογής ισλαμιστικής ολοκληρωτικής πολιτικής. Η ίδια θεωρεί πως ο Τούρκος Πρόεδρος αποσκοπεί στην αποκοπή από το κοσμικό παρελθόν της Τουρκίας και την υλοποίηση του «ονείρου» μιας Τουρκίας που θα ηγεμονεύει επί των ανά τον κόσμο Sunni μουσουλμάνων.
Ο Yigit Bulut, υψηλόβαθμος σύμβουλος του κ. Erdogan, σε πρόσφατη τηλεοπτική εμφάνισή του ήταν αρκούντως κατατοπιστικός: «άνθρωποι στα Βαλκάνια, την Αφρική, τη Κεντρική Ασία και τη Μέση Ανατολή διερωτώνται αν μπορούν και αυτοί να διοικούνται από τη Κωνσταντινούπολη». Το ρεσιτάλ του κ. Ερντογάν στο πλαίσιο της πρόσφατης συνόδου του Οργανισμού Ισλαμικής Συνεργασίας επιβεβαίωσε με κάθε τρόπο πως η κύρια επιδίωξη της Τουρκίας είναι η πλήρης παρείσφρηση του ισλαμισμού στο σώμα της Πολιτείας και της κοινωνίας και η ταυτόχρονη ανάδειξη της Τουρκίας ως ηγέτιδας δύναμης στον ισλαμικό κόσμο.
Αν όντως ζούμε το κύκνειο άσμα του κεμαλισμού, οφείλουμε να επικαλεστούμε την όποια διορατικότητα μας απομένει για να αντιληφθούμε πως οι σχεδιασμοί του Τούρκου Πρόεδρου δεν είναι απλώς πιθανό να προκαλέσουν διαιώνιση του Κυπριακού και την πλήρη τουρκοποίηση των κατεχομένων, αλλά δύνανται να μας φέρουν ενώπιον ευρύτερης, ενδεχομένως υπαρξιακής, απειλής.
Μια κοινή συνισταμένη που διατρέχει τις αφελείς αντιλήψεις μας στο Κυπριακό, οι ημερομηνίες λήξης των οποίων έχουν προ πολλού παρέλθει, είναι η πεποίθηση πως η τουρκοκυπριακή Κοινότητα - ή τουλάχιστον το υγιές μέρος αυτής - δεν έχει καμία διάθεση να καταστεί έρμαιο του μεγαλοϊδεατισμού του κ. Ερντογάν. Η Κύπρος δεν έχει καμία πολυτέλεια να παραμείνει αδρανής, απορροφημένη στην εσωστρέφειά της, ιδίως εν μέσω της έκρυθμης κατάστασης στη Μέση Ανατολή (που είναι ασφαλώς συνδεδεμένη με τους σχεδιασμούς του κ. Ερντογάν). Η άμεση επίλυση του Κυπριακού με τρόπο που απομακρύνει την Τουρκία από την Κύπρο, στρατιωτικά, πολιτικά και νομικά, είναι η μόνη θωράκισή μας έναντι της επερχόμενης καταιγίδας.