Το παράπονο του Τσίπρα

Δεν είναι θέμα ευγένειας. Ούτε θέμα ισχύος. Είναι θέμα πολιτικού σχεδιασμού. Στην περίπτωση της Ελλάδας, παρά τις εμμονές του κ. Σόϊμπλε και λίγων οπαδών του, οι Ευρωπαίοι εκτιμούσαν ότι η συμβολική ζημιά και η πραγματική διακινδύνευση από μια ελληνική έξοδο από την ζώνη του ευρώ δεν εξισορροπούνταν από κάποιο όφελος, χάριν του οποίου θα άξιζε να πάρουν το ρίσκο. Στην περίπτωση της Βρετανίας, αντίθετα, οι Ευρωπαίοι κλίνουν μάλλον στο αντίθετο συμπέρασμα. Αφενός, γιατί μια υποχώρηση έναντι του Λονδίνου ξέρουν ότι μπορεί να ενθαρρύνει μιμητές, να ανοίξει τους ασκούς του Αιόλου και να πνεύσουν άνεμοι διάλυσης της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
STEPHANE DE SAKUTIN via Getty Images

Καλεσμένος των Ευρωπαίων Σοσιαλιστών, ο κ Τσίπρας εξέφρασε κάτι σαν παράπονο. Η Ευρώπη- είπε- χρησιμοποιεί δύο μέτρα και δύο σταθμά. Το μεν βρετανικό δημοψήφισμα έγινε δεκτό με ευγένεια και σεβασμό, ενώ το περυσινό ελληνικό δημοψήφισμα αντιμετωπίστηκε εξόχως εχθρικά. Εμάς μας είχατε του κλώτσου και του μπάτσου, ενώ τους Βρετανούς τους έχετε με το σεις και με το σας. Ότι εφαρμόζονται διαφορετικά μέτρα και σταθμά, ούτε λόγος. Ως προς αυτό ο κ. Τσίπρας έχει δίκιο. Αλλά ποιος δικαιούται να παραπονιέται για διακριτική μεταχείριση; Οι Βρετανοί ή εμείς;

Στη δική μας περίπτωση, οι Ευρωπαίοι θύμωσαν, αντέδρασαν, είπαν προσβλητικά λόγια αλλά, εν τέλει, επέλεξαν να αγνοήσουν το δημοψήφισμά μας, σα να μην έγινε ποτέ, όπως τους ζήτησε η ελληνική κυβέρνηση. Μας το «συγχώρησαν». Και η ελληνική κυβέρνηση επέστρεψε την επομένη του δημοψήφίσματος στο τραπέζι της διαπραγμάτευσης για μια συμφωνία παρόμοια (λίγο χειρότερη για εμάς) από εκείνη που το δημοψήφισμα υποτίθεται ότι είχε απορρίψει. Στην περίπτωση των Βρετανών, αντίθετα, το δημοψήφισμα δεν τους το «συγχωρούν». Τα λόγια μπορεί να είναι συγκρατημένα, αλλά το μήνυμα είναι σκληρό: καμία συζήτηση, δεν είστε ευπρόσδεκτοι, δεν έχουμε τίποτε να συζητήσουμε μαζί σας- τίποτε πέραν των όρων του διαζυγίου.

Δεν είναι θέμα ευγένειας. Ούτε θέμα ισχύος. Είναι θέμα πολιτικού σχεδιασμού. Στην περίπτωση της Ελλάδας, παρά τις εμμονές του κ Σόϊμπλε και λίγων οπαδών του, οι Ευρωπαίοι εκτιμούσαν ότι η συμβολική ζημιά και η πραγματική διακινδύνευση από μια ελληνική έξοδο από την ζώνη του ευρώ δεν εξισορροπούνταν από κάποιο όφελος, χάριν του οποίου θα άξιζε να πάρουν το ρίσκο. Στην περίπτωση της Βρετανίας, αντίθετα, οι Ευρωπαίοι κλίνουν μάλλον στο αντίθετο συμπέρασμα. Αφενός, γιατί μια υποχώρηση έναντι του Λονδίνου ξέρουν ότι μπορεί να ενθαρρύνει μιμητές, να ανοίξει τους ασκούς του Αιόλου και να πνεύσουν άνεμοι διάλυσης της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Και αφετέρου, γιατί κάποιοι εκτιμούν πως το Brexit μ' όλες του τις αρνητικές, οικονομικές και πολιτικές επιπτώσεις μπορεί να βγει και σε καλό, αφού θα βγάλει από τη μέση το μεγαλύτερο εμπόδιο για τα σχέδια πολιτικής ενοποίησης της Ευρώπης: το διαρκές βρετανικό βέτο.

Δεν είναι διόλου βέβαιο ότι αυτή θα είναι η γραμμή μέχρι τέλους. Η πίεση των ΗΠΑ για ματαίωση του Brexit είναι ήδη πολύ ισχυρή. Οι Ευρωπαίοι ηγέτες παραμένουν διχασμένοι, με τους κεντροαριστερούς φεντεραλιστές να θεωρούν το βρετανικό κάζο ευκαιρία για «περισσότερη Ευρώπη», αλλά τους συντηρητικούς να πιέζουν για μεγαλύτερη δόση «εθνικών επιλογών», ώστε να κατευναστούν οι ευρωφοβικοί ψηφοφόροι τους. Και η πραγματίστρια Μέρκελ των ισορροπιών και του μηδενικού ρίσκου είναι ενδεχόμενο εν τέλει να επιβάλει και στην βρετανική περίπτωση ένα συμβιβασμό α-λα-ελληνικά, με κάποιες παραχωρήσεις προς το Λονδίνο, ανάλογες των οποίων η Αθήνα δε θα μπορούσε να έχει δει. Στην περίπτωση αυτή ο κ. Τσίπρας θα δικαιούται να θυμηθεί το μάθημα του Θουκυδίδη περί ισχύος και δικαίου στις ανθρώπινες σχέσεις. Αλλά, προς το παρόν δε βρισκόμαστε εκεί.

Προς το παρόν βρισκόμαστε σ' ένα τοπίο όπου το αποτέλεσμα του βρετανικού δημοψηφίσματος έχει ανοίξει ένα κεφάλαιο μακράς αβεβαιότητας στην Ευρώπη. Έχει αποκαλύψει μια πελώρια μαύρη τρύπα στη βρετανική πολιτική ελίτ, με την κυβέρνηση των συντηρητικών χαμένη στο διάστημα, την αντιπολίτευση των Εργατικών βυθισμένη σε έναν σκληρό εμφύλιο και το Κοινοβούλιο (τα δύο τρίτα του οποίου υποστηρίζουν την παραμονή) να έχει έρθει σε διάσταση προς το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος. Και με κάποιους σχολιαστές στον βρετανικό Τύπο να γράφουν με παράπονο: «αφού τους Έλληνες τους περιμένατε μέχρι ν' αλλάξουν γνώμη, γιατί να μην περιμένετε κι εμάς;».

Δημοφιλή