Μεγάλο διάστημα επεξεργάζομαι για το πώς θα εκφράσω κάποια πράγματα για να μην θεωρηθώ κομματικός ή δήθεν απολιτίκ ή ηθικολόγος ή κυνικός κτλ. και αποδυναμωθούν τα λόγια μου. Αποφάσισα σήμερα να αποθέσω καταγής τις αμφιβολίες μου και να μην ανησυχώ για τέτοιες σημειολογίες, επαφιόμενος στην ευχή πως δεν θα με παρεξηγήσετε. Πάμε.
Το 1981 πέθανε. Τελείωσε. Αυτό ήταν. Δεν υπάρχει η ρευστότητα που υπήρχε τότε. Δεν μπορούμε να προσποιούμαστε πως δεν τελείωσε. Δεν γνωρίζουμε η ανάπτυξη που υπήρχε τότε (η οποία και αυτή κάλπικη ήταν), τα εισοδήματα δεν είναι αυτά που είναι, τα περιθώρια για εκμετάλλευσης του συστήματος ελαχιστοποιούνται και πρόσκαιρες λύσεις όπως δάνεια δεν θα μας σώσουν. Μπορούμε να ζήσουμε στο παρελθόν; Μπορούμε να παριστάνουμε πως είναι ακόμα 2005 και να λειτουργούμε με την νοοτροπία πως θα βρεθούν (ή υπάρχουν) χρήματα; Το 2009 δεν θέλαμε να πιστέψουμε πως είχαμε κρίση, το 2011 ισχυριζόμασταν πως πιάσαμε πάτο και το 2015 αποφασίσαμε πως ήταν η ώρα της εξόδου και της επιστροφής στις παλαιές εποχές. Δεν πρόκειται να γυρίσουμε εκεί. Ανεβάζουμε συνεχώς τους φόρους, μειώνουμε τις αποδοχές και συνάμα κρατήσαμε το ίδιο κόστος ζωής (!). Παρότι ο κατώτατος μισθός είναι 486 ευρώ πλέον. 486 ευρώ. Περίπου ίδιος με το 1999, πράγματι, ωστόσο τα καταναλωτικά αγαθά (και γενικώς τα έξοδα) βρίσκονταν στο 1/3 των σημερινών. Δεν θα γυρίσει το 1981, αλλά ακόμα και εάν ελπίζεις πως θα γυρίσει, δεν θα γυρίσει με αυτόν τον τρόπο. Το ξέρω πως ακούγεται σκληρό, το ξέρω πως ακούγεται άδικο. Ξέρω ότι δούλεψες. Ξέρω ότι δεν έκλεψες, ότι έχτισες τόσα χρόνια. Πρέπει να στο αναγνωρίσουν, ναι. Εάν δεν αλλάξουμε σελίδα, δεν πάρουμε τα μάτια μας από το παρελθόν και επιμένουμε πως θα επιστρέψουν αυτές οι ημέρες, είμαστε χαμένοι από χέρι.
Κρίση αξιών περνάμε συνέχεια. Γκρίνια για το πόσο «χαμηλό» είναι το επίπεδο της χώρας υπήρχε πάντα. Και θα υπάρχει πάντα. Αλλά δεν είμαστε οι μόνοι, και στο τέλος ο οποιοσδήποτε στο δίλημμα «σωστό ή εύκολο» θα επέλεγε το εύκολο. Το ζήτημα είναι πως τις περασμένες δεκαετίες η κρίση αξιών που συνεχώς υφιστάμεθα δεν είχε τέτοια μορφή γιατί καλυπτόταν από την ευμάρεια και την ανάπτυξη. Δεν είναι κάτι καινούργιο όμως, και πράγματι πρέπει να αναθεωρηθούν ή να ξεκαθαριστούν πολλά ζητήματα, και με βάση τη διεθνή κοινότητα αλλά και με βάση την ιδιομορφία της κοινωνίας μας. Αλλά δεν είμαστε πρόθυμοι να υπάρξουν επεμβάσεις στην δική μας καθημερινότητα. Θέλουμε να αλλάξει η κοινωνία, αλλά εμείς να μην αλλάξουμε. Δε φαίνεται οξύμωρο;
Όχι μόνο μας αρέσουν τα ψέματα αλλά αντιπαθούμε και την αλήθεια. Έχουμε θίξει πολλές φορές ότι αβίαστα και χωρίς πραγματικά επιχειρήματα έχουμε σπεύσει να δώσουμε την ψήφο μας σε άτομα (βλ. Τσίπρας, Σαμαράς και γενικά όλους τους κυβερνητικούς πολιτικούς) που υπόσχονται την Γη της Επαγγελίας. Στον αντίποδα, όμως, ποτέ κανείς πολιτικός δεν έθιξε παρά μόνο θετικά ζητήματα, χαϊδεύοντας τα αυτιά μας. Σταθερά καλλιεργήθηκε η νοοτροπία πως μπορεί κανείς να προοδεύσει από τον «αέρα». Χωρίς δηλαδή να παρέχει υπηρεσίες να αποκομίζει οικονομικό όφελος, να διορίζεται στο Δημόσιο χωρίς (τυπικά και ουσιαστικά) προσόντα, μια νοοτροπία που έδενε άψογα με εθελοτυφλισμούς τύπου «Στην Ελλάδα είμαστε» και «ωχ αδελφέ μου». Δεν αντιλέγω πως αυτή ήταν η κοινή συνισταμένη της κοινωνίας από την οποία εάν απείχε κανείς θα τον χλεύαζαν. Τώρα τελείωσε. Χρειάζονται τολμηρές λύσεις και δημιουργία δομών που μπορούν να υποστηρίζουν ελεγκτικούς μηχανισμούς που θα είναι επιεικείς με τους πολίτες, θα προστατεύουν το σύνολο, αλλά παράλληλα θα είναι και αυστηροί με τους παραβάτες. Δε γίνεται να συνεχίζουμε πρακτικές χωρίς αντίκρισμα, πρακτικές του αέρα.
Πρέπει να επέλθει επανεκκίνηση όχι της οικονομίας αποκλειστικά, αλλά και της κοινωνίας. Χρειάζεται να εκτονωθεί η διάθεση μας, η διάθεση για ένα νέο ξεκίνημα. Δώστε μας κίνητρο, κ.κ. της κυβέρνησης για να αποτινάξουμε το παλιό και να κινηθούμε όλοι μαζί προς μια νέα χώρα, με μια κοινή ιδέα που μπορεί να γίνει συνεκτικός κρίκος της κοινωνίας. Το κράτος, όπως είναι, έχει παρακμάσει εντελώς και αποτελεί εχθρό της κοινωνίας, που αυθαίρετα και άλογα αφαιρεί και λεηλατεί. Μέχρι τώρα οι μόνες ενέργειες που έχουν γίνει είναι προς το χειρότερο και μόνο.
Σταματήστε να ψεύδεστε (και οι μεν και οι δε) και αποκαλύψτε μας τη μόνη, χαζή και απλοϊκή αλήθεια: Δεν υπάρχουν εύκολες λύσεις και δώστε μας μια ευκαιρία.