Είμαι εγγονός, γιος και αδερφός τριών Ελλήνων Πρωθυπουργών που έχουν αφιερώσει τη ζωή τους στα ιδανικά της Δημοκρατίας. Κεντρική ιδέα στην οπτική τους για τα πράγματα ήταν ότι η εμβάθυνση των θεσμών της δημοκρατίας, ένας κυρίαρχος αυτοσκοπός, είναι επίσης ο καλύτερος τρόπος για να αποκτήσεις μια ανθηρή και δραστήρια οικονομία.
Ξανά και ξανά, επί σειρά διαδοχικών κυβερνήσεων, έχουμε πάρει υποσχέσεις για τις ελευθερίες της δημοκρατίας και την ανθηρή οικονομία που φέρνουν οι θεσμοί της δημοκρατίας. Και κάθε φορά, δεν σταματήσαμε ποτέ να θέλουμε αυτές τις ελευθερίες και αυτά τα ιδανικά. Κάθε φορά οι κυβερνήσεις μας μάς απογοήτευσαν. Κάθε μία υποσχέθηκε με σθένος να καταπολεμήσει τη διαφθορά, την πελατοκρατεία και τη φοροεπιδρομή. Κάθε κυβέρνηση υποσχέθηκε ευρείες μεταρρυθμίσεις. Πολλές από αυτές τις μεταρρυθμίσεις ήταν αυτές που προτάθηκαν από τις μισητές συμφωνίες των δανειστών. Τις ίδιες μεταρρυθμίσεις που ο Βαρουφάκης βρήκε αρκετά ευχάριστες, τουλάχιστον το 70% αυτών, αντίθετα με την ισχυρή αντι-μεταρρυθμιστική θέση του Σύριζα. Ποτέ δε μισούσαμε τις μεταρρυθμίσεις παρότι ξέραμε ότι πολλοί είχαν λόγους να αντιστέκονται σε αυτές. Μισούσαμε το φάρμακο που λανθασμένα συνδέθηκε με τις μεταρρυθμίσεις: τη λιτότητα.
Ξέρουμε ότι η μακροπρόθεσμη ευημερία μας βρίσκεται σε αυτές τις μεταρρυθμίσεις και άλλες μεταρρυθμίσεις που απορρέουν από τη θέση μας μέσα στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Οι πιο πολλές από αυτές τις μεταρρυθμίσεις είναι οι βασικές λεπτομέρειες που σε κάθε χρονική στιγμή υποστηρίζουν τα ιδανικά στα οποία στοχεύουμε. Μπορεί να μην είναι όλες σωστές για μας, ή σωστές σε αυτή τη χρονική στιγμή, και αυτή είναι η συζήτηση που πρέπει να συνεχίσουμε να κάνουμε με τους φίλους Ευρωπαίους. Σε αυτό τον τομέα πρέπει να επικεντρώσουμε τις ικανότητες μας στις διαπραγματεύσεις και την πειθώ. Αυτή είναι η σωστή μάχη που πρέπει να δώσουμε, αλλά πρέπει να δοθεί μέσα στα πλαίσια της ατελούς δημοκρατίας που είναι η Ευρώπη.
Ο λόγος που κρατιόμαστε σφιχτά στην Ευρώπη, την Ε.Ε. και το ευρώ, παρά τη δυστυχία μας, και παρά το ρόλο που παίζουμε στη φτωχή διαχείριση που κάνουν στην παρούσα δυσχερή κατάστασή μας, είναι ότι παρά την απογοήτευση που έχουμε από τις κυβερνήσεις μας και τους θεσμούς μας, η ατελής Ευρώπη παραμένει ο «φάρος» της ελπίδας μας.
Οποιοδήποτε κόμμα θέλει να έχει μια ευκαιρία να κυβερνήσει τη χώρα μας, τα ξέρει όλα αυτά πολύ καλά. Ο Σύριζα δεν ήταν πάντα υπέρ του ευρώ και ήταν πάντα ένας ασταθής υποστηρικτής της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αντίθετα αποτέλεσε μεταγενέστερα ένα αουτσάιντερ με όραμα και ευγλωττία που συνηγορούσε αρκετά υπέρ των ιδανικών της Ευρώπης και τη θέση της Ελλάδας στο ευρώ. Η αλλαγή στη στάση του Σύριζα και η υπόσχεση του Τσίπρα ότι δε θα ρισκάρει τη θέση της Ελλάδας στο ευρώ ήταν το «κλειδί» στην επιτυχία του στις εκλογές. Αυτό είναι το συμβόλαιο που έκανε με το λαό. Έχει να κάνει με την έννοια της δημοκρατίας.
Με την εκλογή του, όλη η χώρα έσπευσε να τον υποστηρίξει στο δύσκολο έργο της διαπραγμάτευσης με την Ε.Ε. Το κόστος αυτών των διαπραγματεύσεων έχει ήδη αποδειχθεί σπουδαίο. Μια ακινητοποιημένη οικονομία που σημαίνει ότι από ένα σημείο ανάπτυξης που είχαμε, τώρα επιστρέφουμε στο να σημειώνουμε συνεχή κάθοδο.
Αλλά εδώ έρχεται η ειρωνεία και η προσβολή. Μετά από πέντε μήνες εντυπώσεων και αποφεύγοντας να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα. Αφού υπέγραψαν μια πρόταση που σε όρους λιτότητας ήταν ίδια με αυτή της Τρόικα, ο Τσίπρας κατάλαβε ότι δε μπορούσε να πείσει την παράταξή του να περάσει την πρόταση. Ζήτησε δημοψήφισμα στο όνομα της δημοκρατίας. Κάνοντας αυτό, έσπασε τη μόνη και πιο σημαντική πρόταση που έδωσε στον Ελληνικό λαό. Την υπόσχεση ότι δεν θα ρίσκαρε τη θέση της Ελλάδας στο ευρώ και την Ε.Ε.
Θα μπορούσε να είχε ζητήσει δημοψήφισμα νωρίτερα. Αντίθετα, επέλεξε να διακόψει τις διαπραγματεύσεις και να ζητήσει δημοψήφισμα μετά τη λήξη της υπάρχουσας δανειακής συμφωνίας. Η μόνη φορά που ενσυνδείδητα έβαλε σε κίνδυνο τη θέση της Ελλάδας στο ευρώ. Κάνοντας αυτό, κατήργησε επίσης όλους τους κανόνες ενός δημοκρατικού δημοψηφίσματος. Έθεσε το χρονικό διάστημα της μιας εβδομάδας με κλειστές τράπεζες λίγο πριν εξαντλούνταν τα μετρητά και ξεσπούσε η μεγάλη καταστροφή. Το ίδιο το αίτημα για δημοψήφισμα αποδυνάμωσε δραματικά τη χώρα. Ζήτησε από τους ανθρώπους να ψηφίσουν πάνω σε μια σύνθετη προσωρινή πρόταση που δεν ήταν πια στο τραπέζι. Ζήτησε από τους ανθρώπους να του δώσουν διαπραγματευτική δύναμη ψηφίζοντας «όχι» στην πρόταση. Αλλά πάντα είχε την υποστήριξη του κόσμου και των παρατάξεων της αντιπολίτευσης για να διαπραγματευτεί. Είχε την εθνική ενότητα για να επιτύχει μια καλή συμφωνία, αλλά με αυτό το δημοψήφισμα επαναφέρει το παλιό και άσχημο στοιχείο του διχασμού.
Ο Αναπληρωτής Υπουργός Οικονομικών κ. Τσακαλώτος είπε ότι ο Τσίπρας ζήτησε το δημοψήφισμα επειδή δεν μπορούσε να «περάσει» την πρόταση στη δική του παράταξη. Αλλά αν έτσι είχαν τα πράγματα, θα έπρεπε να ζητούσε ένα «ναι» στην ψηφοφορία. Ένα «όχι» μόνο θα δυνάμωνε το εσωτερικό αντι-ευρωπαϊκό κομμάτι της παράταξής του. Ένα «όχι» θα τού έκανε πολύ πιο δύσκολο να πετύχει συμφωνία που θα περνούσε από το κοινοβούλιο.
Και ιδού το πρόβλημα. Ο Τσίπρας είχε σχεδόν όλους τους Έλληνες ενωμένους στην προσπάθειά του να σφραγίσει μια συμφωνία με την Ε.Ε. Δεν μπορείς να έχεις παραπάνω διαπραγματευτική δύναμη από αυτή. Η έλλειψη που είχε πάντα ο Τσίπρας ήταν ο υποτιθέμενος «άσος στο μανίκι» της διαπραγμάτευσης. Η απειλή να φύγει από το ευρώ και την Ε.Ε. Η πυρηνική επιλογή. Αυτό είναι το μοναδικό πράγμα που οι Έλληνες συνεχώς αρνούνταν σε οποιονδήποτε έμελλε να τους εκπροσωπεί. Στη διάρκεια των διαπραγματεύσεων αυτή η απειλή χρησιμοποιήθηκε σιωπηρά προς κατάπληξη και φόβο πολλών, αλλά οι πιο πολλοί συνέχισαν να πιστεύουν ότι ήταν πάντα μια μπλόφα. Αλλά υπάρχει και η δυσκολία των απειλών. Όμως όπως κάθε καλός «παίχτης της θεωρίας των παιγνίων» ξέρει, αν μια απειλή δεν είναι πιστευτή, δεν θα έχει αποτέλεσμα.
Αν ο Τσίπρας ήθελε ένα δημοψήφισμα για να πιέσει τη συμφωνία ενάντια στη θέληση του εσωτερικού αντι-ευρωπαϊκού μετώπου, δεν θα πρεπε να χει ζητήσει από τον κόσμο να ψηφίσουν «ναι»; Δεν θα ενισχύσει το εσωτερικό αντι-ευρωπαϊκό μέτωπο λαμβάνοντας ένα «όχι»; Δεν θα ενισχύσει τη Χρυσή Αυγή και τον ακροδεξιό συνασπισμό της κυβέρνησης, τους Ανεξάρτητους Έλληνες, που προστίθενται στην πλευρά του «όχι»; Δεν βάζει τη θέση της χώρας στο ευρώ σε κίνδυνο;
Οι διακεκριμένοι Νομπελίστες, οικονομολόγοι και διανοούμενοι έχουν καταλάβει ότι το «όχι» σημαίνει έξοδο από το ευρώ. Κάνω λάθος που τους πιστεύω; Δεν θα έπρεπε τουλάχιστον να ανησυχώ ότι ο κίνδυνος εξόδου από το ευρώ αυξάνεται με ένα «όχι»;
Παρότι διαφωνώ σημαντικά με αυτούς τους οικονομολόγους για τα πλεονεκτήματα που έχει η φυγή από το ευρώ, σε μεγάλο βαθμό επειδή έχω συνδέσει το ατελές ευρώ και την Ε.Ε. με τα ιδανικά της δημοκρατίας στην πατρίδα μου, σέβομαι τις απόψεις τους και τις πεποιθήσεις τους. Σέβομαι επίσης τη γνώση τους και την ειλικρίνειά τους όταν λένε ότι ένα «όχι» σημαίνει ότι πιθανότατα θα αναγκαστούμε να φύγουμε από το ευρώ. Εύχομαι μόνο ο Τσίπρας να είχε την ίδια ειλικρίνεια και να παραδεχόταν τουλάχιστον ότι ένα «όχι» αυξάνει σημαντικά τον κίνδυνο εξόδου από το ευρώ. Κάτι τέτοιο θα έδινε στους ανθρώπους μια ξεκάθαρη επιλογή. Το οφείλει στη δημοκρατία.
Αλλά ο Τσίπρας ξέρει ήδη τι θα επέλεγε ο κόσμος αν τους είχε δώσει αυτή την επιλογή. Οπότε αντίθετα, τώρα υπόσχεται ότι το «όχι» δεν είναι ψήφος εξόδου από το ευρώ. Πράγματι, μάς υπόσχεται ότι θα φτάσει σε συμφωνία μέσα σε 48 ώρες από το «όχι». Σίγουρα η υπόσχεση συμφωνίας σε 48 ώρες είναι μια υπόσχεση συνθηκολόγησης σε οποιαδήποτε συμφωνία. Αυτό είναι το παράξενο μπλέξιμο στο οποίο μάς βάζει. Μια πραγματική παρωδία της δημοκρατίας.
Δε μου επιτρέπεται να νιώθω ανασφάλεια με την υπόσχεση ότι ένα «όχι» θα με κρατήσει στο ευρώ; Ξέρω ότι πρέπει να ψηφίσω, ακόμη κι αν αισχύνομαι που συμμετέχω σε αυτό το δημοψήφισμα «ανέκδοτο». Ένα δημοψήφισμα που υπονομεύει τα ίδια τα ιδανικά της δημοκρατίας την οποία τιμώ. Αλλά η δημοκρατία είναι πάντα ατελής και ελλιπής, και πρέπει να πάρουμε τα όποια ίχνη της μπορούμε να βρούμε για να τα χρησιμοποιήσουμε στο λόγο μας, και να εκφράσουμε την άποψή μας.
Ξέρω, ότι πάνω από όλα, μέσα στη βαθιά ανασφάλεια των αδύναμων θεσμών της χώρας μου που απειλείται από την ανάπτυξη των ακραίων δυνάμεων, υπάρχει ένα μήνυμα που μπορώ να στείλω: να μιλήσουμε ξεκάθαρα και να ψηφίσουμε «ναι». Πράττοντας έτσι, λέω όσο πιο καθαρά μπορώ ότι δεν θέλω να ρισκάρω τη θέση μας στο ευρώ και την Ε.Ε. Αυτό σημαίνει η ψήφος του «ναι» για μένα. Έτσι θέλω να ερμηνεύσετε τη φωνή μου και την ψήφο μου. Θέλω να συνεχιστούν οι διαπραγματεύσεις και να πάρουμε από αυτές όσο το δυνατόν καλύτερη συμφωνία. Πάντα ήμουν υπέρ της ελάφρυνσης χρέους, της λιγότερης λιτότητας, της περισσότερης ανάπτυξης (ταυτιζόμαστε ξεκάθαρα με τους διαπρεπείς οικονομολόγους, για αυτό πρέπει να συνεχίσουν να μας υποστηρίζουν όπως έκαναν μέχρι τώρα, ανεξάρτητα από το αποτέλεσμα της Κυριακής! Πραγματικά εκτιμούμε τη βοήθειά σας και πιστεύουμε ότι στο τέλος θα επικρατήσει η γνώμη σας). Ακόμη πιο πολύ, θέλω τους θεσμούς που μπορούν να διατηρήσουν τη μακροπρόθεσμη «άνθιση» της οικονομίας μου. Θέλω τις μεταρρυθμίσεις που θα κάνουν κάτι τέτοιο πιθανό. Αυτή τη στιγμή το ευρώ και κυρίως η Ε.Ε. Είναι η καλύτερη παρακαταθήκη μου. Παρακαλώ τον κ. Τσίπρα να μη μου πει τι σημαίνει η ψήφος μου του «ναι». Όλοι του λέμε τι σημαίνει. Αυτό άλλωστε είναι το νόημα της δημοκρατίας.
*Το παρόν κείμενο δημοσιεύθηκε αρχικά στην Αμερικανική έκδοση της Huffington Post και μεταφράστηκε στα Ελληνικά.