Η «διπλή αλήθεια» που αποκάλυψε η ελληνική κρίση δείχνει ότι οδηγούμαστε σε μια «Ευρώπη δύο ταχυτήτων»

Μια έξοδος της Ελλάδας από την ευρωζώνη δε θα αποδυνάμωνε αλλά θα ενίσχυε έτσι την ευρωζώνη. Και θα επέτρεπε στους Έλληνες, που έστειλαν ηχηρό μήνυμα απορρίπτοντας τη διακρατική κυριαρχία, να γίνουν ρυθμιστές των δικών τους μεταρρυθμίσεων. Όντως, η μόνη ελπίδα για μεταρρυθμίσεις σε ευαίσθητους τομείς όπως είναι οι συντάξεις και το φορολογικό είναι να εξουσιοδοτηθούν από τους ίδιους τους Έλληνες.
getty

Το μεγάλο παράδοξο της σημερινής ευρωπαϊκής πανωλεθρίας σε ό,τι αφορά την Ελλάδα είναι ότι και ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, ο καθηλωμένος στο αναπηρικό καροτσάκι ψύχραιμος οπαδός της λιτότητας που έχει αναλάβει υπουργός οικονομικών της Γερμανίας, και ο Αλέξης Τσίπρας, ο φλογερός και αθυρόστομος λαϊκιστής ηγέτης του ΣΥΡΙΖΑ, έχουν δίκιο.

Ο Σόιμπλε έχει δίκιο να πιστεύει ότι μία ολοένα πιο σφιχτή ένωση που θα συνδέει τις ευρωπαϊκές οικονομίες μέσω ενός κοινού νομίσματος, μπορεί να στηριχθεί μόνον εφόσον όλα τα μέλη σέβονται τους συμφωνημένους κανόνες της διακρατικής εξουσίας. Ο Τσίπρας έχει απόλυτο δίκιο όταν λέει ότι η Ελλάδα δε θα μπορέσει ποτέ να ξεφύγει από την συνεχώς επιδεινούμενη ύφεση εάν σεβαστεί αυτούς ακριβώς τους κανόνες.

Περισσότερο κι από την πολυσυζητημένη αντιπάθεια μεταξύ των δύο χωρών και των ηγεσιών τους, αυτή η πραγματικότητα της διπλής αλήθειας είναι που εμποδίζει οποιαδήποτε συμφωνία μέχρι στιγμής. Η ειρωνεία είναι ότι αυτή επίσης φανερώνει και το δρόμο προς τη λύση, επειδή θα παραγάγει τη μοναδική βιώσιμη πρόταση: μια «Ευρώπη δύο ταχυτήτων» στην οποία οι χώρες με παρόμοιες οικονομίες και δέσμευση για το σεβασμό των κανόνων θα αποτελέσουν την καρδιά της Ευρώπης, η οποία θα διαθέτει κοινό νόμισμα, ενώ οι υπόλοιπες θα παραμείνουν στην Ευρωπαϊκή Ένωση με όλα τα οφέλη που αυτό συνεπάγεται - συμπεριλαμβανομένων των αναπτυξιακών, ανθρωπιστικών και ρυθμιστικών πόρων - αλλά εκτός του κοινού νομίσματος.

Ο Γκίντιον Ράκμαν έθεσε πολύ εύγλωττα το θέμα των επόμενων βημάτων μετά το ελληνικό δημοψήφισμα στους Financial Times:

Εάν οι Ευρωπαίοι ηγέτες σκέφτονταν καθαρά, θα έβλεπαν ότι αντί να τιμωρούν την Ελλάδα είναι τώρα προς το συμφέρον της Ευρώπης να κάνουν το καλύτερο που μπορούν ώστε να εξασφαλίσουν ότι η Ελλάδα θα εγκαταλείψει το ευρώ αλλά θα παραμείνει στην ΕΕ, όσο το δυνατόν πιο ανώδυνα. Εάν αυτό προϋποθέτει την παραχώρηση προς την Ελλάδα ελάφρυνσης χρέους ως τμήμα της συμφωνίας εξόδου, τότε να το κάνουν. Μία ελάφρυνση χρέους με αντάλλαγμα το Grexit, θα έβγαζε νόημα, τόσο από πολιτική όσο και από οικονομική σκοπιά.

«Μία ελάφρυνση του χρέους με αντάλλαγμα το Grexit θα έβγαζε νόημα, τόσο από πολιτική όσο και από οικονομική σκοπιά».

Μια έξοδος της Ελλάδας από την ευρωζώνη δε θα αποδυνάμωνε αλλά θα ενίσχυε έτσι την ευρωζώνη. Και θα επέτρεπε στους Έλληνες, που έστειλαν ηχηρό μήνυμα απορρίπτοντας τη διακρατική κυριαρχία, να γίνουν ρυθμιστές των δικών τους μεταρρυθμίσεων. Όντως, η μόνη ελπίδα για μεταρρυθμίσεις σε ευαίσθητους τομείς όπως είναι οι συντάξεις και το φορολογικό είναι να εξουσιοδοτηθούν από τους ίδιους τους Έλληνες. Τους περιμένουν πολλά βάσανα αλλά βάσανα με αξιοπρέπεια αντί εξευτελισμού. Εάν στο τέλος αποτύχουν, οι Έλληνες δε θα έχουν κανέναν άλλον να κατηγορήσουν παρά μόνο τον εαυτό τους. Αυτή είναι η δημοκρατική ετυμηγορία στην οποία έχουν προσδέσει τη μοίρα τους.

Οι υπόλοιπες ευρωπαϊκές δημοκρατίες θα είναι κατά πάσα πιθανότητα πιο γενναιόδωρες με την ανθρωπιστική βοήθεια και με άλλες παροχές εάν ήταν σαφές ότι αυτές θα χρησιμοποιούνταν ώστε να βοηθήσουν απελπισμένους συνταξιούχους στην Ελλάδα αντί να χρησιμοποιούνται για να επιβραβεύουν ένα μέλος που παραβίασε τους κανόνες τους οποίους όλοι οι άλλοι πρέπει να σέβονται, χωρίς να τιμωρηθεί. Αυτό είναι το επίκεντρο της δυσαρέσκειας τόσο μεταξύ των κομμάτων της επικρατούσας τάσης όσο και των δεξιών λαϊκιστικών κομμάτων στη βόρεια ευρωζώνη.

Ο κίνδυνος που ελλοχεύει σε αυτό το σενάριο είναι οι πολιτικές συνέπειες του ελληνικού «Όχι» για τα υπόλοιπα αριστερά λαϊκιστικά κόμματα στη νότια ευρωζώνη, ειδικά στην Ισπανία όπου οι Ποδέμος και οι σύμμαχοί τους ανέλαβαν πρόσφατα τη δημοτική αρχή τόσο στη Βαρκελώνη όσο και στη Μαδρίτη.

Σε πρώτη ανάλυση η καθολική απόρριψη της λιτότητας από τον ΣΥΡΙΖΑ θα μπορούσε να εξωθήσει τους ψηφοφόρους να απορρίψουν τα παραδοσιακά κόμματα στην Ισπανία, συμπεριλαμβανομένου του κυβερνώντος Λαϊκού Κόμματος της Ισπανίας υπό τον πρωθυπουργό Μαριάνο Ραχόι, τα οποία έχουν προσκολληθεί στο καθεστώς λιτότητας της ευρωζώνης. Ωστόσο, όταν επέλθει η αναταραχή της τραπεζικής κατάρρευσης, της δέσμευσης καταθέσεων, των επιπλέον περικοπών στον προϋπολογισμό και των επιπλέον φόρων που απαιτούνται για να σταθεροποιηθεί η κατάσταση στην Ελλάδα, οι Ισπανοί ψηφοφόροι ίσως παρακάμψουν τα σκάνδαλα διαφθοράς στο πολιτικό κατεστημένο και αποφασίσουν ότι η επιστροφή στην ανάπτυξη είναι καλύτερη επιλογή από την απόρριψη της οδού της λιτότητας, στην οποία έχουν ήδη κάνει μεγάλα βήματα.

Το «ευρωπαϊκό όνειρο» οραματίστηκε το δρόμο προς την πλήρη ομοσπονδιοποίηση στο μέλλον, συμπεριλαμβανομένων των οικονομικών και αμυντικών πολιτικών. Σταδιακά βήματα εμπρός και στη συνέχεια τακτικά πισωγυρίσματα έχουν ματαιώσει αυτό το όνειρο εδώ και χρόνια, οδηγώντας σε μια Ευρώπη που ούτε είναι πλήρως λειτουργική, ούτε απόλυτα μη λειτουργική, αλλά που απλά τα βγάζει πέρα.

Είναι πλέον ξεκάθαρο ότι το κοινό νόμισμα, που επιδίωξε να ενώσει τους λαούς από την «πίσω πόρτα» της οικονομίας, δίχασε παρά ένωσε την Ευρώπη. Οι εθνικιστικές και λαϊκιστικές αντιδράσεις προς την περαιτέρω ενοποίηση έχουν εξαπλωθεί στις ρωγμές. Η προώθηση της ιδέας μιας ομόσπονδης Ευρώπης μπορεί να επιτευχθεί μόνο με μία ανοιχτή πολιτική εναγκαλισμού της από μία συμμαχία προθύμων. Αυτοί για τους οποίους λειτουργεί θα παραμείνουν. Αυτοί για τους οποίους δε δουλεύει, δε θα πρέπει να πληρώσουν το κόστος της ενσωμάτωσης.

Η Ευρώπη έχει φτάσει στην ώρα της διπλής αλήθειας. Η σύγχυση έχει παρέλθει και ο δρόμος προς τα εμπρός είναι ξεκάθαρος για όλους.

Δημοφιλή