Η Θεωρία Παιγνίων (ΘΠ) είναι ένας πανέμορφος κλάδoς των μαθηματικών και εφαρμόζεται στον επιχειρηματικό τομέα, στην οικονομία, στη βιολογία, στη διεθνή διπλωματία, στα σπορ, αλλά και στην πολιτική. Η λέξη «παίγνια» περιλαμβάνει ό,τι ακριβώς αντιλαμβάνεστε: φανταστείτε δύο παίκτες οι οποίοι παίζουν ένα παιχνίδι, π.χ. τένις.
Σε αυτή την περίπτωση η στρατηγική που επιλέγει κάποιος παίκτης έχει ως αποτέλεσμα την αντίδραση με άλλη στρατηγική από τον άλλο παίκτη, η οποία με τη σειρά της θα προξενήσει την αντίδραση του πρώτου παίκτη με άλλη στρατηγική κλπ., κλπ. Π.χ. αν ο πρώτος παίκτης (παίκτης Α) έχει αδύναμο δεξί χέρι, τότε λογικό είναι ο άλλος παίκτης (παίκτης Β) να στέλνει τη μπάλα συνέχεια στο δεξί χέρι του παίκτη Α. Συνέχεια; Όχι βέβαια. Γιατί; Γιατί πολύ απλά ο παίκτης Α με τις συνεχείς υποδοχές της μπάλας που πραγματοποιεί με το αδύναμο δεξί χέρι, στο τέλος θα το εξασκήσει τόσο πολύ με αποτέλεσμα να το βελτιώσει. Άρα ο παίκτης Β θα πρέπει να στέλνει τη μπάλα στο δεξί χέρι του παίκτη Α σε τέτοια αναλογία και με τυχαίο τρόπο ώστε ο παίκτης Α να μην εξασκηθεί και να μη γνωρίζει πότε και πώς θα αντιδράσει ο παίκτης Β. Ο κάθε παίκτης προσπαθεί να κάνει τέτοιες κινήσεις ώστε να βελτιστοποιήσει το όφελός του. Το παίγνιο έρχεται στα ίσα όταν κάθε παίκτης μάθει τόσο καλά τις στρατηγικές κινήσεις του αντιπάλου ώστε και οι δύο είναι ικανοί να προβλέψουν τις κινήσεις αλλήλων. Το παίγνιο τότε καταλήγει σε ισορροπία (equilibrium). Κάθε παίγνιο μπορεί να περιλαμβάνει πολλούς παίκτες οι οποίοι ανταγωνίζονται μεταξύ τους για το τελικό αποτέλεσμα. Σε αυτή τη περίπτωση η στρατηγική του ενός παίκτη επηρεάζει τις στρατηγικές όλων των υπόλοιπων.
Κάθε παίγνιο διέπεται από 3 συγκεκριμένους κανόνες:
1. Κάθε παίκτης οφείλει να διαθέτει μία στρατηγική υπεροχής ("Dominance Strategy").
2. Κάθε παίκτης οφείλει να εφαρμόσει τη στρατηγική αυτή.
3. Κάθε παίκτης πρέπει να κρατήσει μυστικό το γεγονός πως διαθέτει τέτοια στρατηγική.
Στη Θωρία Παιγνίων και στη χάραξη στρατηγικής το πιο σημαντικό στοιχείο είναι να σκέφτεται κάποιος παίκτης με τη νοοτροπία-σκέψη του αντιπάλου. Όπως στο σκάκι. Με αυτόν τον τρόπο θα μπορέσει να προβλέψει (εκτιμήσει) τις επόμενες κινήσεις του αντιπάλου. Αυτό θα μπορέσει να το κάνει μάλιστα με ποσοτικά στοιχεία (πιθανότητες). Κάθε παίγνιο έχει το δικό του διακύβευμα: στην περίπτωση της δημοπρασίας των τηλεοπτικών αδειών, το διακύβευμα είναι η κατοχή μίας άδειας. Κάθε παίκτης προσπαθεί να δώσει το υψηλότερο δυνατό «χτύπημα» ώστε να του κατοχυρωθεί μία τηλεοπτική άδεια.
Ο μεγαλύτερος κίνδυνος για τους «παίκτες» σε ένα παίγνιο δημοπρασίας είναι η αποκαλούμενη «κατάρα του νικητή». Αυτή συνδέεται με την υπερεκτίμηση της αξίας του αντικειμένου προς πώληση.
Η Θεωρία Παιγνίων εφαρμόσθηκε στην περίπτωση της δημοπρασίας των τηλεοπτικών αδειών. Υπάρχουν δε εξειδικευμένα μαθηματικά: τα μαθηματικά των δημοπρασιών (Auction mathematics). Το πιο σημαντικό πράγμα κατά τη διάρκεια των δημοπρασιών είναι ο σχεδιασμός της δημοπρασίας ώστε να αποφευχθούν ακραίες καταστάσεις όπως π.χ. αυτό που συνέβη σε μία κλειστού τύπου δημοπρασία στη Νέα Ζηλανδία όπου το υψηλό «χτύπημα» για μία τηλεοπτική άδεια ήταν της τάξης των 5 εκατομμυρίων δολαρίων Νέας Ζηλανδίας, ενώ το δεύτερο «χτύπημα» ήταν της τάξης των 5 χιλιάδων δολαρίων. Σε άλλη ακραία περίπτωση δημοπρασίας τηλεοπτικής άδειας τοπικού σταθμού υπήρξε μόνο ένας υπερθεματιστής (ο οποίος ήταν φοιτητής) και ο οποίος «χτύπησε» την άδεια με μόλις ένα (1) δολάριο. Στο τέλος δεν πλήρωσε καν ούτε το 1 δολλάριο και απέκτησε την τηλεοπτική άδεια δωρεάν. Στις ΗΠΑ οι δημοπρασίες των τηλεοπτικών αδειών είναι ανοικτού τύπου και πραγματοποιούνται με τη βοήθεια ειδικού λογισμικού υπό την επίβλεψη της Federal Communication Commission-FCC.
Ο μεγαλύτερος κίνδυνος για τους «παίκτες» σε ένα παίγνιο δημοπρασίας είναι η αποκαλούμενη «κατάρα του νικητή». Αυτή συνδέεται με την υπερεκτίμηση της αξίας του αντικειμένου προς πώληση. Στην προκειμένη περίπτωση τα αντικείμενα προς πώληση ήταν οι 4 τηλεοπτικές άδειες οι τιμές των οποίων έφτασαν, κατ'ομολογία ανθρώπων της αγοράς, σε αρκετά υψηλό τίμημα. Συνήθως, οι «νικητές» αντιλαμβάνονται πολύ αργά το γεγονός πως έχουν πέσει θύμα της «κατάρας του νικητή». Σε αυτή την περίπτωση ο «νικητής» προσπαθεί να μεταπωλήσει το αντικείμενο που αγόρασε ή να μοιραστεί την αξία του αντικειμένου (ουσιαστικά μερίδιο του αντικειμένου) με άλλον παίκτη ή άλλους παίκτες.
Ωστόσο, από τη θεωρία ως την πράξη υπάρχει τεράστια διαφορά. Η Θεωρία Παιγνίων δεν είναι παρά μία θεωρία υποστήριξης στρατηγικών αποφάσεων. Η Θεωρία Παιγνίων για την εφαρμογή της απαιτεί ένα λογισμικό και έναν αποφασίζοντα. Ωστόσο, ο αποφασίζων είναι αυτός ο οποίος λαμβάνει τις αποφάσεις και όχι το εργαλείο ή η θεωρία. Αυτό έγινε δυστυχώς απολύτως σαφές στον Ελληνικό λαό κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων με την Τρόϊκα...
Άρα, μην κατηγορούμε το εργαλείο, αλλά τον χρήστη. Όπως ακριβώς με ένα μαχαίρι: στα χέρια ενός σεφ το μαχαίρι είναι εργαλείο υψηλής μαγειρικής. Στα χέρια ενός εγκληματία καθίσταται δολοφονικό εργαλείο...