Στην Ελλάδα λειτουργούν 737 μεταπτυχιακά προγράμματα σπουδών (ΜΠΣ), εκ των οποίων τα 15% στα ΑΤΕΙ, τα 71% έχουν δίδακτρα, ενώ τα έσοδα τους αξιοποιούνται κατά 35% από τα ανώτατα ιδρύματα για να ξεπεράσουν τη δραματική υποχρηματοδότησή τους και το 65% για την κάλυψη των λειτουργικών εξόδων των προγραμμάτων. Τα μεταπτυχιακά προγράμματα ξεκίνησαν να λειτουργούν την δεκαετία του '70 και '80, αλλά η ανάπτυξη τους επετεύχθη την τελευταία δεκαετία κυρίως λόγω ενός σύγχρονου και ευέλικτου θεσμικού πλαισίου που επέτρεψε την αποκεντρωμένη σχεδίαση και διαχείριση τους απο τα ίδια τα ιδρύματα όπως συμβαίνει σε όλο τον πολιτισμένο κόσμο, κάτι βέβαια εξωπραγματικό για την ανώτατη εκπαίδευση της χώρας μας, αφού η παρεμβατικότητα της κεντρικής διοίκησης ήταν και παραμένει ασφυκτική σε όλα τα επίπεδα διοίκησης και προγραμματισμού των Πανεπιστημίων.
Οι 20000 περίπου φοιτητές που παρακολουθούν ετησίως αυτά τα ΜΠΣ εκπαιδεύονται σε ένα περιβάλλον που θυμίζει τα υψηλής ποιότητας διεθνώς αναγνωρισμένα ΑΕΙ του εξωτερικού. Στην ουσία πραγματοποιήθηκε σε μια δεκαετία το μεγαλύτερο άλμα ποιότητας σπουδών στην τριτοβάθμια εκπαίδευση της χώρας μας, που δεν το σχεδίασε όμως η κεντρική διοίκηση αλλά ηταν αποτελεσμα της δυναμικής παρέμβασης των Ελλήνων ακαδημαϊκών με σχετική εμπειρία απο το εξωτερικό, καθώς και των εμπνευσμένων διοικήσεων των ΑΕΙ και ΑΤΕΙ. Για αυτό ακριβώς υπάρχουν και διαφοροποίησεις στις λεπτομέρειες της οργάνωσης τους που σχετίζονται με το επιστημονικό αντικείμενο, την εμπειρία του Πανεπιστημίου στην οργάνωση μεταπτυχιακών κύρους, την διεθνοποίησή τους, την έμφαση σε εργαζόμενους ή μη φοιτητές κλπ. Αυτό είναι ένα υγιές φαινόμενο που το συναντάμε παντού διεθνώς.
Οι θετικές επιδράσεις των ΜΠΣ είναι πολλαπλές: προσφέρουν την αναγκαία εξειδίκευση σε προπτυχιακές σπουδές γενικού περιεχομένου, δίνουν μία δεύτερη ευκαιρία σε νέους ανθρώπους που δεν έκαναν την σωστή επιλογή σπουδών στα 18 τους χρόνια, ενώ παρέχουν την αναγκαία συνεχιζόμενη μετα-εκπαίδευση σε εργαζόμενους για να παραμείνουν ανταγωνιστικοί στον χώρο εργασίας. Παράλληλα επιτρέπει την διεθνοποίηση των σπουδών με ανταλλαγές καθηγητών/φοιτητών, την συγκράτηση κορυφαίων Ελλήνων καθηγητών στη χώρα μας που την χρειαζόμασθε όσο ποτέ, και τη διεθνή αναγνώριση των ελληνικών ΑΕΙ, αφού κάποια προγράμματα κατατάσσονται στα κορυφαία 20-30 της ειδίκευσης τους στην Ευρώπη ή/και παγκοσμίως. Επίσης δίνει τη δυνατότητα σε τμήματα των ΑΕΙ/ΑΤΕΙ με χαμηλές βάσεις εισαγωγής στις πανελλήνιες να αναβαθμίσουν τις σπουδές τους και την ποιότητα των σπουδαστών τους μέσα απο διεθνή μεταπτυχιακά προγράμματα και σύγχρονες μορφές εκπαίδευσης αξιοποιώντας τις νέες τεχνολογίες.
Οι 150000 περίπου φοιτητές που μετεκπαιδεύτηκαν τα χρόνια της κρίσης βοήθησαν την προσπάθεια όλων μας για να παραμείνει η Ελλάδα μία ανταγωνιστική χώρα, αφού ενίσχυσαν την καινοτόμο τοπική παραγωγή και υγιή επιχειρηματικότητα, συνέβαλαν στη διατήρηση της υψηλής ποιότητας ανθρώπινου δυναμικού στην χώρα και στη δημιουργία του αξιόλογου επιστημονικού και ερευνητικού προσωπικού που ακόμη ευτυχώς εργάζεται και προοδεύει στην Ελλάδα. Αν βέβαια δεν υπήρχαν αυτά τα μεταπτυχιακά, τότε αναλογίζεται κάποιος την εκροή συναλλάγματος εκατοντάδων εκατομύριων ευρώ σε τρίτες χώρες για τις αντίστοιχες σπουδές, ενώ βεβαίως η συντριπτική πλειοψηφία των εκπαιδευόμενων δεν θα μπορούσαν να σπουδάσουν στο εξωτερικό λόγω του υψηλού κόστους.
Η επόμενη ημέρα για τα μεταπτυχιακά δε μπορεί να είναι ο άκρατος παρεμβατισμός αλλά η από κοινού με το Υπουργείο χάραξη μιάς στρατηγικής γενικών αρχών, αλλά και συγκεκριμένων στόχων δεκαετίας. Οπως η διάχυση βέλτιστων πρακτικών και καινοτομιών όσον αφορά τα μεταπτυχιακά σε όλα τα ΑΕΙ και ΑΤΕΙ της χώρας, η διεθνής επιστημονική αξιολόγηση όλων των προγραμμάτων και η επαγγελματική πιστοποίηση των πτυχίων τους, η προσέλκυση ως καθηγητών ενός σημαντικού ποσοστού απο τους 4000 και πλέον Έλληνες ακαδημαϊκούς του εξωτερικού, και η ενίσχυση της εξωστρέφειας τους με διεθνείς συνεργασίες που θα φέρουν την πολυπόθητη αναβάθμιση της χώρας ως ένα περιφερειακό κέντρο εξειδικευμένων ποιοτικών σπουδών σε συνεργασία με κορυφαία Πανεπιστήμια του εξωτερικού.