Στις 23 Σεπτεμβρίου, το Υπουργείο Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων κατέθεσε προς διαβούλευση ένα σχέδιο νόμου με σκοπό τη μεταρρύθμιση των μεταπτυχιακών και διδακτορικών σπουδών. Όπως αναμενόταν, ο απόφοιτος λυκείου και υπουργός παιδείας Ν. Φίλης, πιστός στις αναχρονιστικές ιδεοληψίες του, προωθεί ένα νομοσχέδιο εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης στη λογική της «εξίσωσης προς τα κάτω».
Ο υποτιθέμενος στόχος του προτεινόμενου νομοσχεδίου είναι να διασφαλίσει την υψηλή ποιότητα των μεταπτυχιακών σπουδών. Το βασικό μέσο με το οποίο προσπαθεί να επιτύχει τον δηλωθέντα στόχο είναι η ουσιαστική κατάργηση των διδάκτρων για την ένταξη σε κάποιο μεταπτυχιακό πρόγραμμα. «Μα καλά, και που είναι το κακό;», εύλογα θα αναρωτηθεί κανείς. Με μια πρώτη ματιά δείχνει σα μια μεταρρύθμιση με κοινωνικό πρόσωπο, ευνοϊκή για τους φοιτητές με περιορισμένη εισοδηματική ικανότητα. Στην πραγματικότητα, το νομοσχέδιο αυτό αναμένεται να έχει πολύ περισσότερες αρνητικές από ότι θετικές επιπτώσεις στην ποιότητα της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης.
Ως γνωστόν, τα ελληνικά ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα υπόκεινται σε διεθνείς αξιολογήσεις, και πολλά από αυτά βρίσκονται σε αρκετά αξιοσέβαστες θέσεις στις παγκόσμιες κατατάξεις. Αυτό το επίτευγμα δεν προήλθε από τις καταλήψεις και τα γραμμένα σε τοίχους συνθήματα, αλλά από την ποιότητα της έρευνας των καθηγητών και διδακτόρων των τμημάτων. Δυστυχώς η πρόσβαση στην πληροφορία κοστίζει, και με τη σχεδόν μηδενική κρατική επιχορήγηση η κατάργηση των διδάκτρων θα σήμαινε την επιστροφή του ερευνητικού κλάδου σε προ δεκαετιών επίπεδα. Στις οικονομικές επιστήμες για παράδειγμα, οι διάφορες βάσεις δεδομένων (Bloomberg, DataStream κτλ), που επιτρέπουν σε φοιτητές και καθηγητές να παράγουν υψηλού επιπέδου επιστημονική εργασία, κοστίζουν αρκετές χιλιάδες ευρώ ετησίως. Το μεγαλύτερο μέρος των χρημάτων αυτών καλύπτεται από τα δίδακτρα των μεταπτυχιακών σπουδών. Ως εκ τούτου, κατάργηση των διδάκτρων θα σήμαινε και την κατακόρυφη μείωση του ερευνητικού επιπέδου του κλάδου.
Πλην του ερευνητικού κομματιού, και οι ίδιοι οι μεταπτυχιακοί φοιτητές θα έχουν μια μελλοντική ζημία, αφού η έλλειψη κονδυλίων θα οδηγήσει σε πτώση του μορφωτικού επιπέδου και σε μείωση της απορρόφησης τους από την αγορά εργασίας. Η πτώση αυτή θα προέλθει από την έλλειψη πρόσβασης σε εξειδικευμένα λογισμικά και επιστημονικά άρθρα, καθώς και την αδυναμία συνεργασίας με ξένα ιδρύματα ούτως ώστε να μετέχουν σε επιστημονικά συνέδρια. Αναπόφευκτα, οι ελλείψεις αυτές θα ωθήσουν ένα μεγάλο μέρος των φοιτητών να στραφούν στο εξωτερικό, όπου τα δίδακτρα συνήθως είναι πολλαπλάσια.
Ίσως όλες αυτές οι αρνητικές επιπτώσεις να είχανε κάποιο νόημα, εάν ωφελούσαν ουσιαστικά τους οικονομικά ασθενέστερους φοιτητές. Αντιθέτως, τα ακαδημαϊκά ιδρύματα ήδη μεριμνούν για περιπτώσεις φοιτητών με οικονομικές δυσχέρειες, προχωρώντας σε μια σειρά ενεργειών όπως: πλήρεις και μερικές υποτροφίες, βραβεία ακαδημαϊκών επιδόσεων καθώς και διευκολύνσεις πληρωμής. Επιπροσθέτως, υπάρχει πληθώρα πανεπιστημιακών ιδρυμάτων που προσφέρουν δωρεάν μεταπτυχιακές σπουδές, καλύπτοντας σχεδόν το σύνολο του επιστημονικού φάσματος.
Συνεπώς, το επιχείρημα του υπουργείου για την κατάργηση των διδάκτρων φαντάζει σαθρό, αφού υπάρχει πλήθος δυνατοτήτων για φοιτητές με περιορισμένη οικονομική δυνατότητα, να αποκτήσουν κάποιον μεταπτυχιακό τίτλο. Κατά την προσωπική μου γνώμη, η κυβέρνηση επιχειρεί άλλη μια αυταρχικού τύπου κίνηση εντυπωσιασμού, προκειμένου να πλήξει τα μη φιλικά σε αυτήν πανεπιστημιακά ιδρύματα, και παράλληλα να μοιράσει απλόχερα σοσιαλισμό στους εναπομείναντες ψηφοφόρους της. Μια τέτοια κίνηση όμως αποτελεί απειλή για το συνταγματικά ορισμένο αυτοδιοίκητο των ελληνικών πανεπιστήμιων, και θα οδηγήσει στην αναπόφευκτη αναστολή πολλών μεταπτυχιακών προγραμμάτων.
Υ.Γ.: Σε περίπτωση που συμφωνείτε με κάποιες από τις παραπάνω θέσεις θα μπορούσατε να υπογράψετε το κείμενο διαμαρτυρίας στον παρακάτω σύνδεσμο.