»Η απόσταση [μεταξύ αγριότητας και πολιτισμού], κυρία, είναι η έκταση που χωρίζει την επιθυμία από τη λογική», λέει ο Κάρολος Ντίκενς απευθυνόμενος στη λαίδη Τζέιν Φράνκλιν, καταδεικνύοντας τον πυρήνα του καθηλωτικού μυθιστορήματος του Ρίτσαρντ Φλάναγκαν «Απουσία». Ένας λογοτεχνικός αγώνας ανάμεσα στη φωνή της λογικής, των κοινωνικών στερεοτύπων, της βαθιάς πίστης και στον έρωτα, τον πόθο, τη μητρότητα, με αμφιλεγόμενο αποτέλεσμα. Δύο διαφορετικές ιστορίες ζωής που προβάλλουν ταυτόχρονα το μεγαλείο και τη σαθρότητα της ανθρώπινης φύσης, και ακροβατούν επικίνδυνα πάνω από τα παγωμένα νερά του Αρκτικού Κύκλου. Ένα συγκινητικό βιβλίο που θέτει καίρια ερωτήματα, και αφήνει τα ιστορικά πρόσωπα της εποχής να δώσουν τις δικές τους ερμηνείες.
Ο σερ Τζον Φράνκλιν και η σύζυγός του λαίδη Τζέιν, σ' ένα ταξίδι τους στη Γη του Βαν Ντίμεν το 1841, αποφασίζουν να υιοθετήσουν ένα ντόπιο ορφανό κορίτσι, τη Ματίνα. Για τη λαίδη Τζέιν είναι η προσπάθειά της να νιώσει την ευτυχία της μητρότητας, μα δεν τολμά να το παραδεχτεί. Προσπαθεί να καλλιεργήσει αυτό το άγριο πλάσμα και να τη μεταμορφώσει σε μια όμορφη, μορφωμένη δεσποινίδα, στα πλαίσια ενός πολιτιστικού πειράματος. Μόνο που η διαφορετικότητα της νεαρής Αβορίγινας θα προκαλέσει θύελλες στην καρδιά των αντρών που θα την γνωρίσουν, και η αδυναμία τους να ελέγξουν τα πάθη τους θα καταστρέψουν το μέλλον της με οδυνηρό τρόπο.
Η απώλεια διαπερνά τις ζωές τους και παλεύουν να βρουν τρόπο να τη διαχειριστούν.
Είκοσι πέντε χρόνια αργότερα από εκείνη την απρόβλεπτη πράξη υιοθεσίας, ο σερ Τζον εξαφανίζεται με το πλήρωμα των καραβιών του στην Αρκτική σε μια εξερευνητική αποστολή. Η σύζυγός του αρνείται να παραδεχτεί το θάνατό του, μέχρι που ένας δημοσιογράφος δημοσιεύει σ' ένα άρθρο του στοιχεία που συνέλεξε στην περιοχή, αναφέροντας πως ο σερ Τζον κανιβάλισε το πλήρωμά του σε μια απέλπιδα προσπάθεια να επιβιώσει. Η λαίδη Τζέιν ζητά τη βοήθεια του Καρόλου Ντίκενς, ώστε να εξιλεωθεί η τιμή και η υπόληψη του σπουδαίου ερευνητή. Ο Ντίκενς αποφασίζει να αντικρούσει τις φρικιαστικές αυτές φήμες, και μελετώντας το έργο και τις επιτυχίες του σερ Φράνκλιν αποφασίζει να συγγράψει ένα θεατρικό έργο. Η γνωριμία του με την νεότερή του ηθοποιό Έλενα και η αβάσταχτη καθημερινότητά του με τη σύζυγό του και τα δέκα τους παιδιά, θα τον οδηγήσουν σε νέα μονοπάτια και θα πυροδοτήσουν και πάλι την καρδιά του.
Ο συγγραφέας κινείται παράλληλα σε δύο διαφορετικές χρονικές περιόδους αναβιώνοντας σημαντικά γεγονότα από τη ζωή ιστορικών προσώπων, με στόχο να αποτυπώσει τη δύναμη της επιθυμίας και του πόθου. Δεν υπάρχει λογική αλληλουχία ανάμεσα στις δύο ιστορίες. Αφήνεται στην ανάγκη του να αποδώσει τις εκφάνσεις της ανθρώπινης ψυχής, και μεταφέρεται στο χώρο και στο χρόνο κατα το δοκούν. Με τον τρόπο αυτό καταφέρνει να εστιάσει περισσότερο στα συναισθήματα και στις συνεχείς μεταπτώσεις των πρωταγωνιστών και λιγότερο στην εξέλιξη της πλοκής. Το κέντρο της γραφής του είναι οι αλλαγές που βιώνουν εξωτερικά αλλά κυρίως εσωτερικά οι ήρωές του και οι συγκρούσεις τους με τον εαυτό τους και τον κοινωνικό περίγυρο. Η απώλεια διαπερνά τις ζωές τους και παλεύουν να βρουν τρόπο να τη διαχειριστούν. Άλλοτε συμβιβάζονται και άλλοτε επαναστατούν, αφήνοντας την καρδιά τους να τους παρασύρει στο σημείο μηδέν.
Μέσα από αυτές τις έντονες διαμάχες με το «εγώ» και τα «θέλω» του κάθε χαρακτήρα, ο εξαίσιος αυτός λογοτέχνης σκίζει το περιτύλιγμα της επιφανούς κοινωνικής τάξης της Αγγλίας του 19ου αιώνα, και αποκαλύπτει τις δολοπλοκίες, τις πολιτικές σκοπιμότητες, τα πάθη. Καταδεικνύει την αγριότητα των αστών λευκών απέναντι στην ελευθερία πνεύματος όλων εκείνων των απολίτιστων που ζούσαν καταδικασμένοι σε θάνατο στη Γη του Βαν Ντίμεν, και μαστιγώνει με τις λέξεις τα πειράματα εκπολιτισμού σε βάρος τους. Η Ματίνα είναι η καρδιά αυτού του πονήματος : είναι η ομορφιά της ανθρώπινης φύσης και της ανυπότακτης ψυχής που θυσιάστηκε στο βωμό της επιτηδευμένης καλλιέργειας και μόρφωσης. Όμως ο Φλάναγκαν ξέρει να επιφέρει την ισορροπία : αποτυπώνοντας τις σκέψεις που τριβελίζουν το μυαλό του Ντίκενς, του σερ Τζον, του Προστάτη, αφήνει μικρές χαραμάδες συγχώρεσης απέναντι σε όλους αυτούς τους ανθρώπους που υπερτίμησαν τις δυνάμεις τους απέναντι στο δώρο της ζωής.
Ένα έντονα συγκινητικό πόνημα, που αντανακλά τα μηνύματά του και στο σήμερα.
Δείτε περισσότερα στο blog Λογοτεχνικά Σοκάκια