Η Κατερίνα Μηνά είναι ψηλή, ξανθιά και κομψή. Επίσης είναι μια σπίντο σοπράνο που έχει ιδιαίτερα εξυμνηθεί και έχει δώσει παραστάσεις σε αμέτρητα θέατρα και αίθουσες συναυλιών ανά τον κόσμο. Η λεπτή της κορμοστασιά και η δυναμική της ενέργεια είναι το αποτέλεσμα υγιεινής διατροφής, σωματικής άσκησης, πειθαρχίας της φωνητικής εξάσκησης αλλά κυρίως της εξαιρετικής της ικανότητας να εστιάζει στους στόχους της της, χτίζοντας ένα οχυρό εσωτερικής δύναμης. Είχα την ευχαρίστηση να υποδεχθώ κι εγώ την Κατερίνα σε μια εκδήλωση για την Πρωτοχρονιά στην κατοικία του Άγγλου Πρέσβη στην Αθήνα όπου είχε πραγματοποιηθεί κοπή της Πρωτοχρονιάτικης Πίτας για τον εορτασμό του Νέου Έτους τον Ιανουάριο του 2012. Ησύχασα το μάλλον ανυπάκουο και θορυβώδες πλήθος που στη συνέχεια μαγεύτηκε από το ρεσιτάλ της. Η Κατερίνα με ενημέρωνε συχνά σχετικά με τα κύρια σημεία της σταδιοδρομίας της κι έτσι προέκυψε η συγκεκριμένη συνέντευξη η οποία υπήρξε η αφορμή να συναντηθούμε με χαρά και πάλι.
Μεγαλώνοντας στην Κύπρο. Δώσε μας μερικά στιγμιότυπα με λεπτομέρειες της παιδικής σου ηλικίας.
Ο πατέρας μου, διάσημος φωτογράφος πορτραίτων από την Ξάνθη, στην Θράκη, του οποίου οι γονείς ήταν πρόσφυγες από την Σμύρνη, γνώρισε τη μητέρα μου στην Αθήνα κατά τη διάρκεια των σπουδών της και τελικά μετακόμισαν και οι δύο στην Κύπρο το 1968. Εγώ γεννήθηκα στην Λεμεσό πολύ αργότερα, απλά και μόνο λόγω του γυναικολόγου της μητέρας μου....Είχε πριν από μένα κάνει τρεις αποβολές, κι έτσι ο γιατρός της έπαιζε πολύ σημαντικό ρόλο στην ζωή της! Η μητέρα μου κατάγεται από την Λάρνακα, αλλά πάντοτε η έδρα μας ήταν η Λευκωσία. Επισκεπτόμουν τον παππού και την γιαγιά μου και θυμάμαι πως ενισχύαμε τους δεσμούς μας, ταξιδεύοντας σε όλη την Ελλάδα, στην Αθήνα, στη Θεσσαλονίκη, στα Άβδηρα. Ήμουν αγοροκόριτσο! Θυμάμαι ότι πάντοτε έπαιζα με τον αδελφό μου και τους φίλους του. Αντί να παίζω με κούκλες ή να παρακολουθώ κινούμενα σχέδια, καθόμουν στο τζάκι παρακολουθώντας την ελληνική σαπουνόπερα «Κραυγή των Λύκων» με την Μαρία Αλιφέρη που έπαιζε μια τυφλή γυναίκα. Δεν θα το ξεχάσω ποτέ αυτό....
Πόσο πολύ επηρέασαν οι γονείς σου την πρώιμη επιλογή σου να ασχοληθείς με την μουσική;
Νομίζω ότι η καλλιτεχνική επιρροή προέρχεται από τον μπαμπά, αν και πρέπει να παραδεχτώ ότι η μαμά έχει πολύ δυνατή φωνή όταν μιλά κι όταν τραγουδά! Έτσι η επιρροή έρχεται έμμεσα κι από τους δύο γονείς μου. Ο πατέρας μου τραγουδούσε σε χορωδία ως παιδί και ως έφηβος αλλά ποτέ δεν εξασκήθηκε επαγγελματικά στην φωνητική.
Εσύ όταν ήσουν παιδί, τραγουδούσες; Ξεκινήσες πιάνο πρώτα και συνέχισες μέχρι την ηλικία των δεκαέξι ετών. Στη συνέχεια πέρασες στην ωδική. Πες μου παρακαλώ περισσότερα γι' αυτό.
Από πολύ νωρίς στην ζωή μου ήξερα ότι ήθελα να ασχοληθώ με την κλασσική μουσική. Σε ηλικία τεσσάρων ετών, ζήτησα από την μητέρα μου να παρακολουθήσω μαθήματα μπαλέτου και στη συνέχεια της ζήτησα να αγοράσουμε ένα πιάνο. Η ωδική όμως ήρθε αργότερα. Το αρχικό μου πάθος ήταν το μπαλέτο και σπούδασα χορό για δέκα χρόνια, αυτό το πρόγραμμα όμως σε συνδυασμό με πέντε ώρες πιάνου και τα μαθήματα του σχολείου ήταν υπερβολικό.
Διαισθάνομαι ότι όλα αυτά τα χρόνια του μπαλέτου σου χάρισαν την αρχοντική παρουσία σου και την ευθυτενή στάση που είναι τόσο εμφανή και εντυπωσιακά.
Ναι, πρέπει να μου έχουν δώσει την δική μου παρουσία. Όταν ήμουν 16 ετών, μπήκα στην Χορωδία του Εθνικού Ωδείου Κύπρου και άρχισα να σπουδάζω ωδική. Τελικά, έδωσα εξετάσεις για να μπω σε δύο κολλέγια μουσικής στο Λονδίνο αλλά ως πιανίστα! Θυμάμαι ότι έφτασα για να δώσω τις εξετάσεις μου για το πιάνο στην Σχολή Μουσικής και Θεάτρου Guildhall φορώντας ένα όμορφο, μακρύ πορτοκαλί φόρεμα κι ένα μαντήλι στο λαιμό και καθώς κατέβαινα τις σκάλες δύο άνθρωποι με σταμάτησαν και με ρώτησαν αν ήμουν τραγουδίστρια...Τότε δεν μπορούσα να φανταστώ ότι τελικά από την σχολή GSMD θα έφευγα ως απόφοιτη ωδικής!
Έγινα δεκτή τόσο από το Βασιλικό Κολλέγιο Μουσικής (Royal College of Music) όσο και από το GSMD αλλά επέλεξα το Guildhall επειδή στο πίσω μέρος του μυαλού μου ξέρω ότι ήταν καλύτερο για όσους ήθελαν να ασχοληθούν με την ωδική...Ήμουν πολύ καλή πιανίστα, αλλά στο τέλος του δεύτερου έτους στο Guildhall, ο καθηγητής μου στην ωδική τότε μου είπε: «Κατερίνα, έχεις πολύ καλή φωνή. Ίσως είναι η ώρα να σκεφτείς να μπεις στο τμήμα ωδικής". Τότε, ανακάλυψα το πάθος μου για την ωδική! Από εκείνη την στιγμή κι έπειτα, σπούδαζα κατά προτεραιότητα ωδική και δευτερευόντως πιάνο.
Ήρθαν σε σύγκρουση το πιάνο με την ωδική;
Όχι. Το ζήτημα ήταν να αποφασίσω ποιο από τα δύο θα ακολουθούσα για την σταδιοδρομία μου. Το πάθος μου για την ωδική ήταν τόσο μεγάλο που τελικά υπερίσχυσε αυτό. Στην ουσία, το γεγονός ότι μπορώ να παίξω πιάνο τόσο καλά έχει μέχρι σήμερα αποδειχθεί ευλογία για πολλούς λόγους.
Συνεπώς, το πιάνο βοηθά όντως στο να κρατάς το ρυθμό και στο φραζάρισμα στην όπερα (phrasing - σύνδεση διαδοχικών φθόγγων);
Το να παίζω πιάνο με βοηθά να μαθαίνω νέες παρτιτούρες πολύ γρήγορα και μόνη μου, χωρίς την βοήθεια ενός πιανίστα ή ενός μουσικού εκγυμναστή (repetiteur). Έπειτα, επειδή είμαι σε θέση να παίζω το κομμάτι του πιάνου στην παρτιτούρα, μαθαίνω τους ρόλους μου από διαφορετική οπτική, που σχετίζεται με τις αρμονίες (την συνήχηση), πόσο γρήγορα ή πόσο αργά κινούνται και ποιόν συναισθηματικό αντίκτυπο και φραζάρισμα δίνουν σε κάθε στίχο του τραγουδιού. Ως τραγουδίστρια όμως, έπρεπε να μάθω να παύω να βλέπω μια μελωδία όπως θα την έβλεπε ένας πιανίστας. Ένας πιανίστας πατώντας τα πλήκτρα, κινείται στις κλίμακες από την Ντο έως την Φα, ανεβαίνοντας ανά τέταρτο. Για την ωδική, δεν υπάρχουν διαστήματα, μόνο legato (δεμένη εκτέλεση) και ροή μεταξύ των φθόγγων.... Στην ωδική, βλέπουμε μια μελωδία με οριζόντιο τρόπο, αντίθετα με τον τρόπο με τον οποίον είναι κυριολεκτικά γραμμένη στην παρτιτούρα...Τα εργαλεία του πιανίστα είναι τα δάκτυλά του που πατούν τα πλήκτρα, ο τραγουδιστής χρησιμοποιεί τις φωνητικές του χορδές που πάλλονται.
Για όλους εμάς, για το απαίδευτο κοινό σου, πρώτον, πόσα διαφορετικά είδη σοπράνο υπάρχουν; Κολορατούρα, σουμπρέτα, λυρική, spinto και δραματική. Σωστά;
Ναι, αυτές είναι οι πέντε γενικά αναγνωρισμένες υποκατηγορίες στην κατηγορία υψίφωνων (σοπράνο). Παρόλ' αυτά, τα όρια μεταξύ τους μπορεί να μην είναι τόσο ξεκάθαρα, η σοπράνο κολορατούρα μπορεί να είναι λυρική ή δραματική σοπράνο κολορατούρα. Με τον ίδιο τρόπο, η λυρική σοπράνο μπορεί να είναι ελαφριά (λετζέρα) ή βαριά λυρική σοπράνο. Επίσης, υπάρχουν ορισμένοι ενδιάμεσοι τύποι φωνών μεταξύ της soprano (υψίφωνου) και της μεσόφωνου mezzo-soprano.
Εσύ είσαι spinto, δραματική σοπράνο, μπορείτε να μας εξηγήσετε τι σημαίνει αυτό; Η σπίντο τραγουδά βαρύτερους ρόλους; Μπορείς να περάσεις από την σπίντο στην δραματική; Πόσο εύκολο είναι αυτό; Παρακαλώ εξήγησε το. Αντίθετα, για τους άντρες οι κατηγορίες είναι κόντρα-τενόρος, τενόρος και βαρύτονος.
Ξεκίνησα ως λυρική ή δραματική σοπράνο κολορατούρα και αυτήν την στιγμή είμαι spinto ή λυρική σοπράνο, αναπτύσσοντας μια πιο δραματική φωνή. Τα τελευταία δύο χρόνια, μελετώ με τον σύμβουλό μου φωνητικής στο Λονδίνο, τον Αυστραλό Raymon Connell. Το ταπεραμέντο μου και επίσης η χροιά της φωνής μου είναι κατάλληλα για τους βαρύτερους ρόλους. Ως νεότερη τραγουδίστρια, ξεκίνησα εκτελώντας ρόλους για λυρική και δραματική σοπράνο κολορατούρα. Πλέον, ως spinto σοπράνο, εξακολουθώ να έχω κάποια φωτεινότητα στον ήχο μου, αλλά μπορώ να «ωθηθώ» να φτάσω σε δραματικές κορυφώσεις χωρίς κόπο. Τούτων λεχθέντων, με την καθημερινή εξάσκηση προς αυτήν την κατεύθυνση, η φωνή μου γίνεται ισχυρότερη και πιο πλούσια σε όλο το κύριο φωνητικό της εύρος (tessitura), περιλαμβανομένου και του χαμηλότερου, με πολύ πιο σκούρα χροιά που πλησιάζει πιο πολύ αυτήν της δραματικής σοπράνο.
Κάθε φωνητική μετάβαση είναι δύσκολη. Απαιτεί πολλή και σκληρή δουλειά, καθώς και πειθαρχία. Όταν όμως επιτευχθεί, είναι φανταστικό για τον καλλιτέχνη επειδή αισθάνεται ότι η φωνητική, η συναισθηματική και η πνευματική παράμετρος έχουν επιτέλους συναντηθεί! Οι κατηγορίες φωνής για τους άνδρες είναι πράγματι κόντρα τενόρος, τενόρος, βαρύτονος ΚΑΙ βαθύφωνος (μπάσος). Αλλά έχουμε επίσης αρκετές υποκατηγορίες εντός αυτών των τύπων φωνών, όπως έχουμε και για τις υψίφωνους.
Ας μιλήσουμε για τους πιο πρόσφατους ρόλους σου. Θα έλεγες ότι εμπίπτουν σε δύο παλαιότερες κατηγορίες λυρικών ρόλων - ελαφρύτερα φωνητικά για την Violetta (Traviata), την Fiordiligi (Cosi Fan Tutte- Έτσι Κάνουν Όλες) και την Mimi (La Boheme) και «βαρύτεροι» ρόλοι όπως η Kupava στην Snow Maiden, ή τα έχω καταλάβει εντελώς λάθος....
Ναι, οι πρόσφατοι ρόλοι μου όπως η Santuzza από την Cavalleria Rusticana, η Giorgetta από το Il Tabarro, η Kupava από το Snegurochka , ακόμη κι ένας ρόλος όπως αυτός της Elle στο La Voix Humaine , είναι «βαρύτεροι» ρόλοι από τους λυρικούς που έχω εκτελέσει τα προηγούμενα χρόνια, όπως η Mimi, η Fiordiligi στο Cosi fan tutte, η Nedda από το I Pagliacci ή η Donna Elvira από το Don Giovanni. Η Violetta από την La Traviata είναι ένας πολύ μοναδικός και δύσκολος ρόλος που απαιτεί μεγάλο φωνητικό εύρος και δραματική ικανότητα. Έπαιξα την Violetta νωρίτερα στην καριέρα μου σε τρεις διαφορετικές παραγωγές αλλά δεν τραγουδώ πλέον αυτόν τον ρόλο επειδή η φωνή έχει αναπτυχθεί και έχει βαρύνει και κατά συνέπεια είναι δύσκολο να εκτελεστεί η Πρώτη Πράξη. Μου λείπει πολύ η Violetta... είναι μια ηρωίδα που πεθαίνει με τόσο ευάλωτο τρόπο, όπως ακριβώς η Mimi.
Ποιοι από τους επερχόμενους ρόλους σου σε συναρπάζουν περισσότερο, η Τόσκα (Tosca), η Δεισδαιμόνα (Desdemona) ή η Μανταλένα (Maddalena) με την Αμερικανική Εθνική Λυρική Σκηνή (American National Opera Company); Και γιατί; Που θα έχει την έδρα του ο θίασος;
Θα στεγαστούν δίπλα από την the Met (Μητροπολιτική Όπερα της Νέας Υόρκης) στη Νέα Υόρκη. Σύντομα θα ανακοινωθούν και λεπτομέρειες για την περιοδεία στην Ευρώπη. Και οι τρεις αυτές ηρωίδες της όπερας είναι ιδιαίτερες για εμένα και απεικονίζουν διαφορετικά στοιχεία του χαρακτήρα μου που μου αρέσει να χρησιμοποιώ όταν γίνομαι κάποια άλλη στην σκηνή. Η Τόσκα όμως είναι ο ρόλος που με συναρπάζει περισσότερο απ' όλους...Είναι ο επώνυμος ρόλος που ήθελα να παίξω εδώ κι αρκετό καιρό και είμαι πολύ χαρούμενη που είμαι στη διαδικασία του να τον «βάλω στην φωνή μου και να γίνει δέρμα μου». Η Tosca είναι ένας χαρακτήρας που προσφέρει απίστευτες φωνητικές και δραματικές δυνατότητες στον καλλιτέχνη. Είναι ο ρόλος που ονειρευόμουν και ταιριάζει σαν γάντι στη φωνή μου. Η Tosca είναι ένας συνδυασμός ταπεραμέντου και προσωπικότητας. Ενώ στην Πρώτη Πράξη φλερτάρει με θηλυκό τρόπο, στη συνέχεια μετατρέπεται σε τίγρη. Περνά μέσα από ένα τεράστιο συναισθηματικό φορτίο. Ζηλεύει, θυμώνει, ερωτεύεται, σοκάρεται, λυπάται και χάνεται. Όταν παίζεις αυτόν το ρόλο, κάνεις υπέρβαση της πραγματικότητας.
Παίζεις την Elizabetta από το Don Carlo σε ταινία - πόσο διαφορετική εμπειρία είναι αυτή; Αυτή είναι η πρώτη σου κινηματογραφική ταινία;
Ναι, αυτή είναι η πρώτη μου συμμετοχή σε κινηματογραφική παραγωγή! Είμαι τόσο ενθουσιασμένη με αυτό, όχι μόνον επειδή είναι καινούργιο για εμένα, αλλά επειδή θα είναι μια μεγάλη παραγωγή του Enzo Sisti, με μαέστρο τον Plácido Domingo.
Τι προτιμάς: Ολοκληρωμένες θεατρικές παραστάσεις ή συναυλίες;
Δύσκολο να απαντήσω. Μου αρέσουν οι συναυλίες, να εκτελώ ορατόρια, έργα συμφωνικής μουσικής ή συναυλίες μουσικής δωματίου ή ρεσιτάλ όπου εκτελώ κυρίως lieder. Αλλά ναι, προτιμώ να είμαι μέρος μιας λυρικής παραγωγής, να ερμηνεύω έναν ρόλο, να «γίνομαι» κάποια άλλη και να αλληλεπιδρώ με αυτόν τον τρόπο με τους συναδέλφους μου.
Για να μου δώσεις λίγο περισσότερες λεπτομέρειες, οι εκτελέσεις σου παρουσιάζουν μεγάλη ποικιλία. Τα «Negro Spirituals» του Tippet, η δουλειά «African Sanctus», Scena di Berenice του Haydn και το ορατόριο «Λειτουργία Κάτω από την Ακρόπολη» της Α. Σακαλή. Αυτό είναι τραγούδι crossover (ετερόκλητα είδη); Επίσης έκανες και μια ψηφιακή ηχογράφηση του τραγουδιού της UNESCO «Ύμνος Φωτός» στα τέλη του 2015 και με τον ροκ μουσικό σύμβολο Rick Wakeman.
Το African Sanctus είναι μια χορωδιακή Λειτουργία του 1972 και είναι το γνωστότερο έργο του Βρεττανού συνθέτη και εθνομουσικολόγου David Fanshawe. Αποτελείται από 13 κινήσεις και ακολουθεί το ταξίδι του συνθέτη στην Αφρική. Έχει γραφτεί για ζωντανή χορωδία, σόλο σοπράνο, σύνολο μουσικών οργάνων και περιλαμβάνει και ηχογραφημένες μουσικές από την Αίγυπτο, το Σουδάν, την Ουγκάντα και την Κένυα που ηχογραφήθηκαν από τον ίδιο τον συνθέτη κατά τα ταξίδια του. Όλα αυτά δεν είναι κομμάτια cross-over. Είναι κλασσικά κομμάτια για τα οποία απαιτείται φωνή σοπράνο.
Θυμάμαι πόσο είχε ενθουσιαστεί ο David Fanshawe με την φωνή και την ερμηνεία μου.... Τόσο που άρχισε να συνθέτει νέο υλικό για το Lord's Prayer για εμένα την ίδια επί τόπου! Δυστυχώς, μια εβδομάδα αργότερα, ο David επλήγη από εγκεφαλικό και πέθανε σε ηλικία 68 ετών.
Το 2017, ένα από τα νέα συμφωνικά κομμάτια που θα ερμηνεύσω είναι το Andromache's Farewell (Αντίο της Ανδρομάχης) του Samuel Barber, το οποίο είναι ένα πολύ δραματικό κομμάτι κατάλληλο για πιο βαριές φωνές σοπράνο. Το crossover τραγούδι πού έκανα ήταν η ηχογράφηση του θέματος Rainbow of Light που συνέθεσε η Linda Lamon σε παραγωγή του Nigel Stoniel και το οποίο ήταν ο ύμνος για το Διεθνές Έτος Φωτός 2015 της UNESCO! Σε αυτό χρησιμοποιώ τη φωνή μου ως σοπράνο και είναι μιξαρισμένη σε μια ποπ σύνθεση, η οποία είναι πολύ καλά προσαρμοσμένη στο τραγούδι.
Ας μπούμε τώρα στα προσωπικά σου. Τονίζεις σε μια άλλη σου συνέντευξη ότι καθοδηγείς και εκπαιδεύεις τον εαυτό σου σε αυτήν την ιδιαίτερα ανταγωνιστική σφαίρα της όπερας με το να είσαι απόλυτα προσηλωμένη και να αφιερώνεις πάρα πολλές ώρες στην εξάσκηση με αυστηρότατη πειθαρχία.
Πως συντονίζεις σε αυτόν τον αυτό-έλεγχο; Είναι το τραγούδι ένα είδος διαλογισμού για σένα, πέραν από τον διαλογισμό που όντως ασκείς;
Μου αρέσει πολύ η ερώτηση αυτή...Ναι! Για μένα, το ίδιο το τραγούδι είναι μια μορφή διαλογισμού και μια πνευματική εμπειρία την οποία εξασκώ καθημερινά και επιθυμώ να εξερευνήσω περαιτέρω. Αυτή είναι η πρώτη φορά κατά την οποία μιλώ ανοικτά γι' αυτό σε μια συνέντευξη, αλλά είμαι πια έτοιμη να το κάνω: Έχω βιώσει και ακόμη βιώνω απίστευτη πληρότητα και εσωτερική ευτυχία καθώς τραγουδώ... σε τέτοιο βαθμό που μερικές φορές μπορεί να με κατακλύζει θετικά, όταν η ψυχή μου γίνεται εντελώς «ένα» με τον ήχο που βγαίνει προς την Συμπαντική Ζωτική Ενέργεια. Είναι ένα μοναδικό συναίσθημα που είναι δύσκολο να εξηγήσω με λέξεις... το έχω όμως νιώσει κατά την εξάσκησή μου και επί σκηνής. Και το έχουν προσέξει το κοινό και οι κριτικοί. Ένας κριτικός όπερας στο τέλος μιας παράστασης στο Λονδίνο δύο μήνες πριν, είπε: «Μοιάζει σαν ο ήχος που παράγεις να έχει μια ιδιότητα ξεκομμένη από το σώμα, σα να μην τον παράγεις εσύ αλλά σα να περνά μέσα από εσένα ή να ρέει έξω από εσένα. Μαγικό».
Η ροή αυτή μου επιτρέπει να απελευθερώσω την μανία μου ελέγχου, η φωνή μου απελευθερώνεται και πάνω σε αυτό δουλεύω με τον δάσκαλό μου στο Λονδίνο. Το φως που αισθάνομαι μέσα μου, φαίνεται να ρέει έξω από μένα μέσω της φωνής μου και να ρέει προς τους άλλους.
Αυτό ακούγεται βαθύτατα πνευματικό.
Με κάνει να εξετάσω τον λόγο για τον οποίον βρίσκομαι εδώ. Είμαι θεραπεύτρια και έχω θεραπεύσει ανθρώπους με τα γυμνά μου χέρια. Τον Ιούλιο του 2016 βρισκόμουν σε ένα αεροπλάνο όταν ένας άνδρας ασθένησε κι έδειχνε ετοιμοθάνατος και άρχισε να ασπρίζει. Έβαλα το χέρι μου στο κεφάλι του και το σώμα του άρχισε να εμφανίζει σπασμούς... στη συνέχεια ξαναβρήκε το χρώμα του και όλες τις αισθήσεις του. Αυτό ήταν ένα ορόσημο για μένα - η ενέργειά μου κορυφώθηκε μετά από αυτό.
Ουάου! Επίτρεψε μου να επανέλθω στα προσωπικά σου και να προσπαθήσω να πάρω μια απάντηση.
Κοιτάξτε, πραγματικά ανυπομονώ ν' αγαπηθώ πραγματικά. Ήμουν παντρεμένη για εννιά χρόνια και έχω χωρίσει και ακόμη προσπαθώ να το ξεπεράσω. Στη συνέχεια, ερωτεύτηκα τρελά αλλά δεν κράτησε. Έχω βαρεθεί τις παροδικές, εφήμερες σχέσεις. Θα ήθελα να κοιτάζω έναν άντρα και να βλέπω την αλήθεια στα μάτια του. Είμαι ανοικτή στο να αγαπήσω και να κάνω παιδιά, είτε δικά μου, είτε να υιοθετήσω.
Είναι δύσκολο να έχεις σχέση όσο ταξιδεύεις, τα ταξίδια σου είναι συνεχόμενα και πάντα φαίνεσε λαμπερή και είσαι ελκυστικά ντυμένη. Έχεις συμβουλές για όσους ταξιδεύουν σχετικά με το πώς να ετοιμάζουν τις αποσκευές τους, την άσκηση και την ομορφιά στα ταξίδια;
Σας ευχαριστώ! Πραγματικά με κολακεύετε...Έχω αναπτύξει μια τεχνική ετοιμασίας της βαλίτσας με την πάροδο των ετών, όπου παίρνω μαζί μου μόνον τα απολύτως απαραίτητα πράγματα σε σχέση με τα ρούχα για παράδειγμα, εκτός αν έχω να πάρω στις αποσκευές μου ένα μακρύ φόρεμα για την παράσταση. Σε αυτήν την περίπτωση, ταξιδεύω με ακόμη λιγότερες αποσκευές... το μοναδικό με το οποίο τρελαίνομαι είναι οι κρέμες προσώπου και οι ενυδατικές μου. Εκεί που δυσκολεύομαι περισσότερο είναι όταν πακετάρω παπούτσια... Σε ό,τι αφορά στα κοσμήματα, έχω ένα εκπληκτικό τσαντάκι που έχει σχεδιασθεί ειδικά για μένα... μπορώ να βάζω τόνους κοσμημάτων μέσα αλλά αυτό παραμένει μικρό.
Περίπατοι με έντονο βάδισμα αποτελούν για μένα και τα πόδια μου μεγάλη άσκηση, όπως επίσης και το να ανεβαίνω σκάλες και κυλιόμενες. Προσθέτοντας σε αυτό τους έντονους κοιλιακούς που απαιτούνται καθημερινά για τη διαφραγματική αναπνοή κατά το τραγούδι, καταφέρνω να διατηρώ τον εαυτό μου λεπτό και σε καλή φυσική κατάσταση. Επίσης, προσέχω ως προς την πρόσληψη φαγητού και αλκοόλ. Τρώω τα πάντα με μέτρο και πίνω λογικά!
Σοκαρίστηκα όταν διάβασα ότι ως παιδί είχες καρκίνο και πραγματικά εντυπωσιάστηκα που είχες μια τόσο νικηφόρα ανάνηψη. Αυτό είναι πολύ συγκινητικό, θα μπορούσες να μοιραστείς αυτήν την ιστορία που αποτελεί πηγή έμπνευσης;
Ο καρκίνος εμφανίστηκε εννέα μήνες μετά από την αποφοίτησή μου από την Σχολή Μουσικής και Θεάτρου Guildhall, το 1999. Νόσος Hodgkin που προσβάλλει το λεμφικό σύστημα. Καθυστέρησε την ανάπτυξη των επαγγελματικών μου σχεδίων. Πριν μάθω για τον καρκίνο, όλα πήγαιναν καλά. Είχα κερδίσει σε έναν διαγωνισμό τραγουδιού στην Παμπλόνα, στην Ισπανία, που ήταν υπό την αιγίδα του Jose Carreras. Διευθυντές συγκεκριμένων Ευρωπαϊκών Λυρικών Σκηνών με προσέγγισαν ζητώντας μου να περάσω από ακρόαση γι' αυτούς μέσα σε έναν χρόνο, ως νέα δραματική σοπράνο. Επέστρεψα στο Λονδίνο κι έθεσα υποψηφιότητα για περαιτέρω διαγωνισμούς. Ήμουν ο πιο ευτυχισμένος άνθρωπος της γης! Στη συνέχεια, Διεθνής Διαγωνισμός Τραγουδιού Monserrat Caballe στην Ανδόρα. Μια εβδομάδα πριν πετάξω για Ανδόρρα, άρχισα να αισθάνομαι άσχημα. Ιατρικές εξετάσεις στο Λονδίνο αποκάλυψαν την πρόγνωση ότι επρόκειτο για νόσο Hodgkin που εξελίσσονταν αρκετά γρήγορα... Δεν θα ξεχάσω ποτέ το σοκ που πέρασε ο οργανισμός μου όταν μου το ανακοίνωσε ο ιατρός. Ή το πώς ακύρωσα την πτήση της Easy Jet για Ανδόρρα κι έκλεισα μια πτήση για Κύπρο ώστε να είμαι με την οικογένειά μου και να υποβληθώ σε εντατική χημειοθεραπεία. Η ζωή μου άλλαξε στο κλάσμα εκείνο του δευτερολέπτου που με είχε προδώσει το σώμα μου. Μέσα σε δύο εβδομάδες ήδη έκανα χημειοθεραπείες. Οι φιλοδοξίες μου ως ταλαντούχας, παθιασμένης, νεαρής καλλιτέχνη συντρίφτηκαν. Τα χρήματα που έλαβα ως βραβείο από τον Διαγωνισμό στην Παμπλόνα είχαν παγώσει (το βραβείο θα έφτανε σε δύο δόσεις). Ο Jose Carreras με στήριξε συναισθηματικά με προσωπικές επιστολές, διαβεβαιώνοντάς με ότι όλα θα πήγαιναν καλά αλλά η χημειοθεραπεία είχε παρενέργειες.
Τότε δεν το γνώριζα αυτό, αλλά στην ουσία, αυτή ήταν η χρονιά που άλλαξε όλη μου την ζωή και την αντίληψή μου γι' αυτήν. Μέσα σε έναν χρόνο, ανέκαμψα πλήρως και επέστρεψα στο Λονδίνο με τη βοήθεια των γιατρών μου και της οικογένειάς μου. Το να κερδίσω ξανά την αυτοπεποίθησή μου ως άτομο και ως τραγουδίστρια ήταν ο μεγαλύτερος αγώνας. Χρειάστηκαν κάποια χρόνια ώστε να το ανακαλύψω αυτό....κατά τη διάρκεια εκείνων των χρόνων δίδασκα σε ένα γυμνάσιο στο Maida Vale στο Λονδίνο, στο Τμήμα Μουσικής. Αυτό το έκανα για να βγάλω χρήματα αλλά ήταν άλλο ένα μεγάλο κεφάλαιο έμπνευσης στην ζωή μου. Η εργοδότριά μου ήταν μια εκπληκτική και ενισχυτική διευθύντρια και συγγραφέας, η Λαίδη Marie Stubbs.
Η Marie ανεκλήθη ενώ είχε ήδη συνταξιοδοτηθεί από το Δημοτικό Συμβούλιο του Westminster, προκειμένου να αναμορφώσει το διαβόητο Καθολικό Σχολείο St. George στο Maida Vale, του οποίου ο προηγούμενος διευθυντής Philip Laurence είχε μαχαιρωθεί μέχρι θανάτου έξω από τις πύλες του. Η Marie με προσέλαβε να είμαι μέρος της ομάδας της ώστε να ξανανοίξει το σχολείο και να αρθούν τα «ειδικά μέτρα» τα οποία ίσχυαν γι' αυτό. Ήταν ένα πολύ δύσκολο έργο, αλλά όλοι μαζί τα καταφέραμε! Το σχολείο πλέον ανθίζει!! Εργάστηκα εκεί για πέντε ολόκληρα χρόνια. Κάθε κομμάτι του πάζλ έμπαινε στη θέση του αργά και όλα είχαν νόημα. Έπειτα από πέντε χρόνια εργασίας στο Καθολικό Σχολείο St. George, ήμουν έτοιμη να ξεκινήσω την σταδιοδρομία μου στο τραγούδι.
Στηρίζεις τον ρόλο των γυναικών... ήσουν ομιλήτρια στο Κυπριακό Συνέδριο Γυναικών - μπορείτε σε αυτόν τον τομέα να κάνετε την διαφορά; Θα εξακολουθήσετε να το προασπίζεστε αυτό; Το μήνυμά σου σε μια άλλη συνέντευξη είναι ότι η γυναίκα μπορεί να προσφέρει απεριόριστη αγάπη, υπομονή και αντοχή.
Το 2016 είχα προσκληθεί να μιλήσω σε δύο διαφορετικά Συνέδρια Γυναικών, το YinAlithea Συνέδριο για τις Γυναίκες της Κύπρου και το The Creative Women International Conference & Gala Διεθνές Συνέδριο και Γκαλά Δημιουργικές Γυναίκες, στο οποίο επίσης τραγούδησα. Το 2014, ήμουν επίσης προσκεκλημένη από το Μητροπολιτικό Πανεπιστήμιο του Λονδίνου (London Metropolitan University) κατά τη διάρκεια του Συνεδρίου Εβδομάδα Κύπρου, για να κάνω μια ομιλία για «Γυναίκες λυρικές τραγουδίστριες της Κύπρου στην αρχή του 21ου αιώνα - Ο ρόλος τους, η διαδρομή τους και το μέλλον τους".
Εκτός από αυτά, κατά το 2015/2016, ξεκίνησα μια σειρά ρεσιτάλ σε συνεργασία με τον Γερμανό μου πιανίστα από το Αμβούργο, τον Andrea Benecke, προωθώντας μουσική αποκλειστικά γραμμένη από Γυναίκες Συνθέτες. Εκτελέσαμε το Lieder της Alma Mahler, Clara Schumann, συζύγους διάσημων συνθετών, Fanny Hensel Mendelssohn, αδελφή του συνθέτη και έργα από τις σύγχρονες συνθέτριες Rosemary Duxbury και Carlotta Ferrari.
Πρόσφατα σου απονεμήθηκε το Μετάλλιο της Ρωσικής ομοσπονδίας για την «Ειρήνη και την Φιλία» από τον πρόεδρο του Ιδρύματος Ειρήνης της Μόσχας. Έχεις τέτοια συγγένεια με την Ρωσία και προφανώς σε έχουν αγκαλιάσει. Μπορείς να μας μιλήσεις για πρωταγωνιστικούς ρόλους γυναικών στη Ρωσική όπερα... φαίνεσε να είστε πιο κοντά σε εκείνους απ' ότι στους παραδοσιακούς χαρακτήρες της Ιταλικής όπερας. Μπορείτε να μας το αναπτύξετε;
Ναι, είναι πραγματικά ενδιαφέρον το πόσο με αγαπούν και με αγκαλιάζουν στην Μόσχα, όχι μόνον οι συνάδελφοί μου αλλά και τα μέλη του κοινού. Πολύ συχνά με προσκαλούν να τραγουδήσω στη Μόσχα και μερικές μέρες πριν από τα Χριστούγεννα του 2015, σε μια εκδήλωση που ονομάζεται «Τέχνη χωρίς Σύνορα», αισθάνομαι μεγάλη τιμή που έλαβα αυτό το βραβείο.
Εκτός από τον ρόλο της Nedda από το I Pagliacci με το Kolobov Novaya Opera Theatre της Μόσχας, και τον ρόλο της Kupava από το Snegurochka του Rimsky - Korsakof, δεν έχω εκτελέσει κανέναν άλλο πλήρη Ρωσικό ρόλο. Εντούτοις, το 2016, εκτέλεσα μέρη του ρόλου της Πριγκίπισσας Νινέτ από την Όπερα του Sergei Prokofiev The Love for Three Oranges, την οποία λάτρεψα! Ανυπομονώ να εκτελέσω κι άλλες Ρωσικές όπερες στο μέλλον, καθώς, πράγματι είναι πολύ κατάλληλες για τη χροιά της φωνής μου.
Εξετάζοντας το ρεπερτόριο σου, έχεις κάποιους ρόλους κοινούς με την Μαρία Κάλλας. Η Santuzza στο Cavalleria Rusticana και η Nedda στο Pagliacci, η Violetta στην Traviata και από τον Πουτσίνι: Manon Lescaut, Mimi από το La Boheme και την Madama Butterfly. Πες μου σε τι πιστεύεις ότι διαφέρει η φωνή σου από αυτήν της Κάλλας. Ήταν κι εκείνη δραματική σοπράνο όπως κι εσύ αλλά ξαναζωντάνεψε όλους τους μεγάλους ρόλους του belcanto που είχε κάνει διάσημους η Nellie Melba. Θα μπορούσες να τραγουδήσεις από το ρεπερτόριο belcanto;
Με την Κάλλας, έχουμε να κάνουμε με μια μοναδική περίπτωση καλλιτέχνη της οποίας ο τύπος φωνής και το ακραίο ρετζίστρο (register) (που κάλυπτε περισσότερες από δυόμιση οκτάβες από χαμηλή σολ δίεση σε ψηλή μι ύφεση) της έδωσαν την δυνατότητα να μελετήσει και να ελέγξει την ακριβή τεχνική του belcanto. Δεν κατάφερε απλά να εκτελέσει άψογα όλα τα διακοσμητικά στοιχεία (τρίλιες, appoggiaturas, αρπίσματα, ταχείες διατονικές και χρωματικές κλίμακες), αλλά μπορούσε να δίνει πειστικές ερμηνείες σε πολλές ηρωίδες του λυρικού ρεπερτορίου. Η ευελιξία της σήμαινε ότι θα μπορούσε να εναλλάσσεται με ευκολία από τον δραματικό ρόλο της Norma στην ελαφρύτερη σοπράνο της Lucia του Donizetti, ή από την mezzo-soprano της Rosina στα ύψη της Violetta του Verdi!
Δεν διαθέτω αυτήν την ελαστικότητα στην φωνή μου, και ούτε διαθέτω την επέκταση στο ρετζίστρο μου (register) μέχρι την υψηλή μι ύφεση, που είναι απολύτως αναγκαία για να εκτελέσει κανείς το μεγαλύτερο μέρος του ρεπερτορίου του bel canto. Η δική μου φωνητική κλίμακα καλύπτει την χαμηλή Σολ μέχρι και την υψηλή Ντο δίεση, και οι κύριες νότες μου ΣΙ ΥΦΕΣΗ, ΣΙ, ΝΤΟ ΚΑΙ ΣΙ ΔΙΕΣΗ είναι πολύ δραματικές στον τόνο. Επί τη ευκαιρία, ορισμένοι βαρύτεροι ρόλοι του Βέρντι που μελετώ αυτήν την περίοδο όπως η Leonora από το La Forza del Destino και η Amelia από το Un Ballo in Maschera είναι γραμμένοι στο στυλ bel-canto και ταιριάζουν πολύ καλά με την φωνή μου. Δεν θα εκτελούσα όμως ρόλους όπως η Lucia του Donizetti ή η Amina του Bellini ή ακόμη η Norma του Bellini. Επίσης, έχει να κάνει με το να δίνει κανείς μια αυθεντική και πειστική ερμηνεία ενός ρόλου. Αυτοί οι ρόλοι δεν ταιριάζουν στη δική μου φωνή και στο δικό μου ταπεραμέντο.
Πως θα ήθελες να εκτυλιχθεί η καριέρα σου; Που βλέπεις τον εαυτό σου επαγγελματικά;
Θα ήθελα εντός των επόμενων πέντε ετών να παίξω στις μεγαλύτερες σκηνές του κόσμου και να μοιραστώ τη φωνή μου με όσο το δυνατό περισσότερους ανθρώπους. Στην πράξη, για να είμαι απόλυτα ειλικρινής, θα ήθελα να θεραπεύω όλους όσους με ακούν να τραγουδώ, να γίνω το δοχείο του καλού και της αλήθειας μέσω της ίδια μου της φωνής.
Αυτό δεν το έχω ξανακούσει.
Φέτος θα ηχογραφήσω τον πρώτο μου δίσκο με την Βασιλική Φιλαρμονική του Λονδίνου και στη συνέχεια θα υπάρξει ζωντανή παρουσίαση του άλμπουμ που θα παρουσιάζει το νέο μου ρεπερτόριο δραματικών ρόλων, το όνειρο της Elsa από το Lohengrin, την άρια της Leonore από το Fidelio και το La Forze del Destino του Verdi. Θα υπάρχουν δύο έργα του Ελβετού συνθέτη Stephan Hode, βασισμένα στα ποιήματά μου.
Είσαι και ποιήτρια;
Άρχισα να γράφω το 2012 όταν ο γάμος μου διαλύθηκε. Υπάρχουν 3 συλλογές και όλες τους πολύ προσωπικές. Μέχρι πρότινος δεν αισθανόμουν άνετα στην σκέψη να τις δημοσιεύσω αλλά πλέον αισθάνομαι καλά.
Το πεδίο στο οποίο η Ελλάδα και η Κύπρος έχουν κάνει την πιο σημαντική διεθνή συμβολή είναι κλασσική μουσική (διευθυντές ορχήστρας και σολίστες π.χ. Δημήτρης Μητρόπουλος, Ίρμα Κολάσση, Λεωνίδας Καβάκος κτλ.). Τι πιστεύεις ότι μπορεί να κάνει η Ελλάδα προκειμένου να επιδιώξει την παγκόσμια φήμη των καλλιτεχνών της σε άλλα πεδία;
Προσωπικά, και πάλι εντός του πεδίου της κλασσικής μουσικής, θα ήθελα να δω περισσότερη υποστήριξη από τους ήδη καθιερωμένους Ελληνοκύπριους αστέρες προς την νεότερη γενιά μουσικών, με το να γίνουν οι ευεργέτες τους, με το να καθιερώσουν θεμελιώδεις υποδομές έτσι ώστε να αποκτούν επαγγελματική εμπειρία οι νέοι καλλιτέχνες όπερας πρώτα στην ίδια τους την χώρα! Η Ελλάδα διαθέτει μόνο μία λυρική σκηνή. Η Κύπρος δεν διαθέτει καμία.
Πως επηρεάζει την τέχνη σου η Ελληνοκυπριακή σου ταυτότητα; Πόσο εύκολο είναι για έναν καλλιτέχνη όπως εσύ να εργάζεται σε ένα παγκόσμιο μουσικό τοπίο; Ποιες είναι οι προκλήσεις;
Το πάθος που έχω ως άτομο, το οποίο προέρχεται από την Ελληνοκυπριακή μου ταυτότητα, είναι ένα συναρπαστικό στοιχείο που μπορεί να έχει κανείς ως καλλιτέχνης και ιδίως ως δραματική φωνή.
Από την άλλη πλευρά, ήταν δύσκολο να μεγαλώνω σε μια χώρα με μικρή παράδοση στην όπερα και χωρίς θεμελιώδης υποδομές. Πάντα έπρεπε να ανταγωνίζομαι καλλιτέχνες που έρχονται από χώρες με τεράστια παράδοση στην μουσική, που έτυχαν της καλύτερης λυρικής παιδείας από πολύ νεαρή ηλικία και που είχαν αποκτήσει εμπειρία σε σκηνές των δικών τους χωρών πριν να κάνουν ακροάσεις για μεγαλύτερες σκηνές. Εγώ δεν είχα τίποτε από αυτά. Έκτισα και θεμελίωσα την καριέρα μου μόνη μου όλα αυτά τα χρόνια. Και είμαι υπερήφανη γι' αυτό!
****
Μετά το τέλος της μακράς συνέντευξης, αισθανόμουν ανόρθωση και έμπνευση. Θυμάμαι την κρυστάλλινη φωνή της Κατερίνας από την Πρεσβεία, τώρα ξέρω την πνευματική της προέλευση και την δύναμη που την κατασκευάζει. Μιλήσαμε στις 6 Ιανουαρίου, στην Ελληνορθόδοξη Εορτή των Επιφανίων, τα «Φώτα». Ο όρος «Φώτα» προέρχεται από το Φως. Αυτό δεν είναι σύμπτωση...Το φως ήταν φανερό τόσο στην φωνή όσο και στα λόγια της.