Πολλοί πιστεύουν ότι το αποτέλεσμα του βρετανικού δημοψηφίσματος αποτελεί δικαίωση της Ελλάδας, αφού η Μεγάλη Βρετανία τιμώρησε την Ευρωπαϊκή Ένωση, ανάμεσα στα άλλα και για τον τρόπο με τον οποίο η τελευταία μεταχειρίστηκε τη χώρα μας. Το ευρωπαϊκό οικοδόμημα δηλαδή, δεν απειλείται πλέον μόνο από τις μικρές χώρες, αλλά και από τους ισχυρούς, κάποιοι από τους οποίους όμως, όταν το ζήτημα έφτασε στο δια ταύτα, έκαναν πίσω. Αυτό το τελευταίο επιχείρημα στράφηκε κυρίως, εναντίον επιφανών υποστηρικτών της ριζοσπαστικής βρετανικής αριστεράς οι οποίοι, ενώ προέτρεπαν την Ελλάδα στο δημοψήφισμα του 2015 να σπάσει τις συμφωνίες της με την ΕΕ, υπερασπίστηκαν τις δικές τους, όταν ήρθε η σειρά τους.
Η απαξίωση
Κάποιοι ταυτίζονται με τον αρνητισμό των Βρετανών απέναντι στην ΕΕ, ειδικά όταν οι τελευταίοι περιγράφουν τα δεινά που προκάλεσε σε εμάς η κρίση. Αν παρατηρήσουμε όμως λίγο πιο προσεκτικά το δημόσιο διάλογο στο Ηνωμένο Βασίλειο, θα αντιληφθούμε την έλλειψη ταύτισης και με τη δική μας περιπέτεια. Σε έρευνα του 2015, της εταιρίας Yougov, μόνο το 11% της βρετανικής κοινής γνώμης θεωρούσε υπεύθυνη την τρόικα για την ελληνική κρίση, σε σχέση με το 41% που κατηγορούσε αποκλειστικά της ελληνικές κυβερνήσεις. Το 29% μοίραζε την ευθύνη ανάμεσα στους δανειστές και την ελληνική πλευρά.
Η τάση αυτή αντανακλάται στην επιχειρηματολογία των Brexiters, αλλά και αρκετών βουλευτών που τάχθηκαν υπέρ του remain. Συνήθως κρατάνε τη θέση του αμέτοχου παρατηρητή, κατηγορώντας την ΕΕ για τους χειρισμούς της στο ζήτημα της οικονομικής ή μεταναστευτικής κρίσης, αλλά και την Ελλάδα για τη διαχρονική ανεπάρκεια της να συμμετάσχει στους ευρωπαϊκούς θεσμούς. Το επιχείρημα τους είναι ότι η χώρα μας δεν υπήρξε ποτέ έτοιμη για την Ευρωπαϊκή Ένωση. Ούτε το 2001, όταν, αφού παραποίησε τους οικονομικούς της δείκτες, παρασύρθηκε από τη Γερμανία στο «τρελό» εγχείρημα του ευρώ. Ούτε όμως το 1981, όταν και πάλι η Ελλάδα ήταν ανέτοιμη να ενταχθεί στην ΕΟΚ, αφού είχαν μεσολαβήσει μόλις εφτά χρόνια από τη δικτατορία. Ο τελευταίος ισχυρισμός μπορεί να μας ξαφνιάζει, αφού απουσιάζει από τη δική μας συλλογική αφήγηση για τη σχέση μας με την Ευρώπη, είναι όμως διαδεδομένος στη Μ. Βρετανία. Ο ευρωσκεπτικισμός των Βρετανών, δεν αφορά λοιπόν μόνο τους Γερμανούς, στρέφεται επίσης εναντίον των Ελλήνων, και μάλιστα με ιδιαίτερα απαξιωτικά για τη χώρα μας επιχειρήματα.
Lexit
To Brexit αντλεί τη δυναμική του από τον δεξιό λαϊκισμό, με επίκεντρο το μεταναστευτικό ζήτημα. Στη χώρα μας, ο αρνητισμός απέναντι στην Ευρώπη εκφράζεται κυρίως από την αριστερά, με αιχμή το ζήτημα της οικονομίας και της λιτότητας.
Θιασώτης αυτού του οικονομικού ευρωσκεπτικισμού στην Αγγλία είναι ο Τζέρεμι Κόρμπιν. Λίγους μήνες πριν το δημοψήφισμα, έγινε μάλιστα μία δημόσια συζήτηση για το ενδεχόμενο δημιουργίας ενός συνασπισμού υπό τον γενικό τίτλο Lexit (Left και Exit) που θα υπερασπιζόταν το Brexit με αριστερά επιχειρήματα, τα οποία θα τον καθιστούσαν έτσι διακριτό από τη ρητορική του Νάιτζελ Φάρατζ.
Η κριτική όμως της Ευρωπαϊκής Ένωσης ως νεοφιλελεύθερου οργανισμού που επιβάλλει πολιτικές λιτότητας δεν έχει μεγάλη απήχηση στο Ηνωμένο Βασίλειο, και έτσι το Lexit παρέμεινε στο περιθώριο της πολιτικής ζωής.
Ο Κόρμπιν, ένας παραδοσιακός και συνεπής οικονομικός ευρωσκεπτικιστής (στο πρώτο δημοψήφισμα του 1975 είχε ψηφίσει υπέρ της αποχώρησης του Ηνωμένου Βασιλείου από την Ευρωπαϊκή Ένωση), αποφάσισε τελικά να στηρίξει το «remain», συντασσόμενος έτσι με το κυρίαρχο ρεύμα των κεντροαριστερών μέσα στους Labour. Οι τελευταίοι στήριξαν μάλιστα τη φιλοευρωπαϊκή τους καμπάνια στο ζήτημα της οικονομίας, δημιουργώντας μία άτυπη προεκλογική συμμαχία με τους εκσυγχρονιστές της κεντροδεξιάς.
Η περιθωριοποίηση του Lexit μέσα στη Μεγάλη Βρετανία, αλλά και το Εργατικό Κόμμα, οδήγησε πολλούς αριστερούς, διαπρύσιους αντιευρωπαϊστές στο να υποστηρίξουν το «remain», και να υποπέσουν έτσι σε μία αντίφαση: από τη μία κατηγορούσαν την Ευρωπαϊκή Ένωση ως άγρια νεοφιλελεύθερη, και από την άλλη την υπερασπίζονταν ως εγγυήτρια των εργατικών δικαιωμάτων στη χώρα τους.
Είναι ακριβώς αυτή η αντίφαση για την οποία σήμερα κατηγορείται από τους φιλοευρωπαϊστές ο ίδιος ο Κόρμπιν. Πολλοί, εντός και εκτός του Εργατικού κόμματος, υποστηρίζουν ότι η αμφισημία του στο ευρωπαϊκό ζήτημα δημιούργησε σύγχυση στους ψηφοφόρους των Εργατικών, το 45% των οποίων, τρεις μόλις εβδομάδες πριν το δημοψήφισμα, αγνοούσε αν το κόμμα τους υποστηρίζει το Leave ή το Remain.