Με την άνθηση της τεχνολογίας, την ευκολία πρόσβασης σε αυτή αλλά και με δεδομένο το γεγονός πως πια είναι φιλική στο χρήστη και οικονομική στην απόκτηση και τη χρήση της, πολλά αντικείμενα για τα οποία αδυνατούσαμε κατά το παρελθόν να διανοηθούμε πως υπήρχε η δυνατότητα να ξεφύγουν από τον απτό και υλικό κόσμο, έχουν πια αλλάξει. Υπάρχουν δεκάδες πράγματα πλέον που έχουν αποκτήσει και ψηφιακή μορφή ή είναι μόνο σε ψηφιακή μορφή. Από την επικοινωνία των ανθρώπων και τις οικονομικές του συναλλαγές μέχρι τη συσσώρευση αλλά και τη διάδοση της γνώσης. Η άυλη μορφή βεβαίως δε σημαίνει αυτομάτως πως τυχόν προβλήματα του παρελθόντος έχουν λυθεί ή πως νέα δεν έχουν προκύψει, είναι όμως γεγονός πια πως νέες και καινοτόμες δυνατότητες έχουν προστεθεί και οι οποίες είναι προς χρήση κι εκμετάλλευση από το σύγχρονο άνθρωπο.
Μοιραία θα έλεγε κανείς, το δρόμο αυτής της αλλαγής που κάποιοι την αποκαλούν κι επανάσταση, έχει ακολουθήσει και το βιβλίο. Αδιανόητο θα ήταν από οποιονδήποτε από εμάς να φανταστεί ένα μη-χάρτινο βιβλίο λίγα χρόνια πριν. Όμως σήμερα, χιλιάδες βιβλία κυκλοφορούν στον άυλο χώρο του διαδικτύου και διαβάζονται, τροποποιούνται, σχολιάζονται, χρησιμοποιούνται ως πηγή αναφοράς κλπ., ενώ διανέμονται σε ολόκληρο τον πλανήτη σε χρόνους απίστευτα γρήγορους και με ευκολία τρομερά μεγάλη! Έχει όμως το ηλεκτρονικό βιβλίο την ίδια αξία με το έντυπο; Η απάντηση είναι δύσκολο να δοθεί καθόσον μπορεί κανείς να αντλήσει και να χρησιμοποιήσει επιχειρήματα υποστηρίζοντας είτε τη μία είτε την άλλη άποψη.
Τι είναι όμως το βιβλίο; Ένας απλός ορισμός θα μπορούσε να είναι ο εξής: Η αποτύπωση της ανθρώπινης σκέψης σε οποιαδήποτε μορφή της. Υπό αυτή την οπτική λοιπόν, το έντυπο ή το ηλεκτρονικό βιβλίο δε διαφέρουν καθόσον επιτελούν αυτή τη λειτουργία με παρόμοιο τρόπο ενώ το μόνο που αλλάζει είναι το μέσο της αποτύπωσης. Κατά τη γνώμη μας, η μεγαλύτερη διαφορά θα μπορούσε να εστιαστεί σε δυο μονάχα πράγματα: Το ηλεκτρονικό βιβλίο δεν μπορούμε να το βάλουμε στη βιβλιοθήκη μας, το δε έντυπο δε χωράει στο κινητό μας τηλέφωνο! Για ορισμένους ανθρώπους η μυρωδιά και η αφή του χαρτιού είναι αναντικατάστατη, για άλλους αναντικατάστατο είναι το γεγονός πως σε μια μικρή συσκευή με διαστάσεις λίγων εκατοστών έχουν όλα τα αγαπημένα τους βιβλία και μπορούν να τα διαβάζουν όπου κι αν βρίσκονται! Υπάρχουν άνθρωποι που -με σχεδόν λάγνο τρόπο- βλέπουν, καμαρώνουν και αγγίζουν τις ράχες των βιβλίων που έχουν διαβάσει, τα ταξινομούν και τα αναδιατάσσουν με την προσθήκη κάθε νέου, υπάρχουν όμως κι εκείνοι που νιώθουν υπέροχα ξεφυλλίζοντας τις ηλεκτρονικές σελίδες του αγαπημένου τους μυθιστορήματος που αγόρασαν πριν μερικά δευτερόλεπτα από τον καναπέ του σπιτιού τους ή την παραλία που απολαμβάνουν τον ήλιο και τον καφέ τους!
Είναι βεβαίως αυτονόητο πως η δημιουργία και η διάθεση ηλεκτρονικών βιβλίων έχει αφενός συμβάλλει τα μέγιστα στη διάδοση της γνώσης και της ανθρώπινης εμπειρίας κι αφετέρου έχει βοηθήσει στον περιορισμό της σπατάλης χαρτιού και τη διαφύλαξη του περιβάλλοντος της Γης. Από τεχνικά εγχειρίδια μέχρι βιβλία οδηγιών και μελέτες, μια σειρά εντύπων τα συναντά σήμερα κανείς αποκλειστικά σε ηλεκτρονική μορφή. Όμως, σκοπός του προβληματισμού μας δεν είναι αυτού του είδους τα βιβλία αλλά τα αμιγώς λογοτεχνικά, τα βιβλία εκείνα που αποτελούν προϊόν της ανθρώπινης διανόησης και της τέχνης. Μπορεί να συγκριθεί άραγε ένα χάρτινο λογοτεχνικό βιβλίο με το αντίστοιχό του ηλεκτρονικό στα μάτια του αναγνώστη;
Η ουσία βεβαίως της υπόθεσης εστιάζεται στο αν τα δύο είδη των βιβλίων υπηρετούν τον ίδιο σκοπό, έστω κι αν βρίσκονται σε διαφορετικά μέσα. Το ζητούμενο είναι για τον αναγνώστη αν θα αποκομίσει το ίδιο όφελος διαβάζοντας την Οδύσσεια του Ομήρου στο έντυπο βιβλίο ή στην οθόνη μιας ηλεκτρονικής συσκευής. Εκεί, κατά τη γνώμη μας, θα πρέπει να επικεντρωθεί η ουσία της συζήτησης γιατί αυτή είναι και η πραγματική ουσία! Διότι μπορεί μια ξύλινη βιβλιοθήκη που είναι γεμάτη βιβλία να αποτελεί μια όμορφη εικόνα για πολλούς ανθρώπους, αλλά μήπως η σκόνη που αγκαλιάζει τα αδιάβαστα βιβλία μιας τέτοιας βιβλιοθήκης είναι τελικά χρησιμότερο να αντικατασταθεί από την πραγματική ευκολία πρόσβασης στις ηλεκτρονικές εκδόσεις των βιβλίων που αγαπάμε; Είναι δύσκολο να δοθεί μια απάντηση σ' αυτό το ερώτημα, όμως σίγουρα θα αποτελέσει μια πηγή προβληματισμού για όλους όσους πραγματικά αγαπούν το βιβλίο!