Είχα την τύχη να παρευρεθώ το περασμένο Σάββατο σε μία συνάντηση γνωριμίας όσων έστειλαν βιογραφικό στο πρόσφατα δημιουργηθέν Μητρώο Πολιτικών Στελεχών της Νέας Δημοκρατίας. Η αλήθεια είναι ότι, από όταν έμαθα για το ενδιαφέρον αυτό project, κάποιους μήνες νωρίτερα, αισθάνθηκα κάπως περίεργα: ανάδειξη (πολιτικών) στελεχών από την κοινωνία και διαδικασία αξιολόγησής τους; Και δη από ένα παραδοσιακό κόμμα; Πολύ φιλόδοξο, είχα σκεφτεί. Και σίγουρα εκτός των ελληνικών δεδομένων. Άρα -μοιραία- θνησιγενές το πόνημα είχα καταλήξει και το είχα καταχωνιάσει ως ένα προορισμένο να «ξεφουσκώσει» project στο μυαλό μου.
Μήνες αργότερα, εντούτοις, γινόμουν μάρτυρας ενός πρωτόγνωρου σκηνικού: εκατοντάδες πολίτες, άγνωστα στους κομματικούς πρόσωπα στη συντριπτική τους πλειοψηφία, με μοναδικό συνεκτικό στοιχείο το γεγονός ότι είδαν σαν πρόκληση τη συμμετοχή τους στο Μητρώο Στελεχών ενός κόμματος (το οποίο -εικάζω- πολλοί εξ αυτών ούτε καν υποστηρίζουν) και αφιέρωσαν κάποιο χρόνο στο να παρουσιάσουν ποιοι είναι και τι φιλοδοξούν μέσα από αυτή τη συμμετοχή τους. Την πρώτη έκπληξή μου (από το αθρόο της συμμετοχής) διαδέχθηκε μια δεύτερη, όταν έμαθα ότι έχουν ήδη περάσει από κανονική διαδικασία αξιολόγησης κοντά στους 1.000 αποστολείς βιογραφικών!
Μια διαδικασία χρονοβόρα και απαιτητική, διενεργούμενη από ειδικούς στη διαχείριση ανθρώπινου δυναμικού, η οποία στόχο έχει αφενός να ξεχωρίσει εκείνους που έχουν το απαιτούμενο κράμα δυνατοτήτων, δεξιοτήτων και στοχοπροσήλωσης, προκειμένου να αξιοποιηθούν όπου κριθεί καταλληλότερο και αφετέρου να εμφυσήσει σε αμέτοχους -μέχρι πρότινος- πολίτες το αίσθημα της συνευθύνης και την ικανοποίηση της συνδιαμόρφωσης του μέλλοντος της χώρας (κυρίως, όμως, του μέλλοντος αυτών των ίδιων!).
Φεύγοντας από τη συνάντηση είχα ένα απροσδιόριστο αίσθημα ευφορίας. Κυρίως διότι «είδα» -μέσα από αυτή τη διαδικασία- δεκάδες φίλους μου, οι οποίοι αισθάνονται αποκλεισμένοι από οτιδήποτε δημιουργικό, «άκουσα» αμέτρητες συζητήσεις μου με συναδέλφους περί του αν αξίζει να συμμετέχουμε -καθ' οιονδήποτε τρόπο- σε ένα «στημένο παιχνίδι», όπου οι θέσεις ευθύνης και τα οφίκια είναι apriori προορισμένα για τους «ημέτερους» και τους «βυσματίες», ξόρκισα το αίσθημα παραίτησης και εγκατάλειψης, που με κατακλύζει, κάθε φορά που αφουγκράζομαι τις καθημερινές ανησυχίες γνωστών και πελατών μου. Και κατάλαβα ότι -επιτέλους- ανακαλύψαμε τον τροχό.
Δεν γίνεται να μην υπάρχουν θεσμοθετημένες διαδικασίες ανάδειξης στελεχών από την ίδια την κοινωνία. Απαγορεύεται δραστήριοι επαγγελματίες, άνθρωποι του μόχθου και ικανοί πολίτες συλλήβδην να αισθάνονται αποκλεισμένοι από τα κοινά, μην διαβλέποντας χαραμάδα -έστω- ανάμειξής τους στη συνδιαμόρφωση των ζωών τους. Τούτο, δε, διότι ο ικανός ελεύθερος επαγγελματίας, ο άοκνος εργάτης ή αγρότης, ο ευσυνείδητος δημόσιος υπάλληλος, οι οποίοι αγωνίζονται σκληρά για την επιβίωση, στέκονται στις ουρές για να πληρώσουν τις ασφαλιστικές εισφορές και τους φόρους τους και «βάζουν πλάτη» για να ορθοποδήσει η χώρα στην κρίση επιβάλλεται να αισθάνονται ότι η δημόσια ζωή αυτής είναι ελεύθερα προσβάσιμη.
Πολύ απλά γιατί η Ελλάδα που ξυπνάει νωρίς αξίζει να έχει το προνόμιο της συνευθύνης. Αλλά και αντίστοιχα, δεν γίνεται να θεωρούμε απαραίτητη την αξιολόγηση επάρκειας π.χ. στους γιατρούς και στους δικηγόρους και να μην υπάρχουν θεσμοθετημένες διαδικασίες αξιολόγησης ανθρώπων, που φιλοδοξούν να διαδραματίσουν ρόλο στη δημόσια ζωή. Απαιτείται από τα κόμματα, ως θεμελιώδεις φορείς οργάνωσης και έκφρασης συλλογικοτήτων, να προσφέρουν τη δυνατότητα στους πολίτες να έρχονται απρόσκοπτα σε επαφή με κέντρα λήψης αποφάσεων και διαδικασίες εμπλοκής στα κοινά, να κρίνουν αλλά -κυρίως- να κρίνονται και να αξιολογούνται. Όχι -φυσικά- για τις ιδέες και τις αντιλήψεις τους, αλλά για τις δυνατότητές και τις ικανότητές τους να συνεισφέρουν από θέσεις ευθύνης.
Στόχος τέτοιων πονημάτων δεν (πρέπει να) είναι - αποκλειστικά- η εύρεση νέων υποψηφίων ή -ακραιφνώς- η ανάδειξη πολιτών ικανών να στελεχώσουν τον ευρύτερο δημόσιο τομέα από θέσεις ευθύνης. Δεν είμαστε (προφανώς) όλοι ικανοί να γίνουμε Βουλευτές, Δήμαρχοι ή Γενικοί Γραμματείς Υπουργείων. Σκοπός είναι να αισθανθεί ο οιοσδήποτε ότι μπορεί να διαδραματίσει ρόλο στο μέλλον της χώρας, με τις ιδέες, τις ικανότητες και τη διάθεση προσφοράς του, να πάψει να θεωρεί τη μετανάστευση ως πανάκεια. Και -φυσικά- οι ικανότεροι να αποκτήσουν -εάν το επιθυμούν- πρόσβαση στα ψηφοδέλτια των κομμάτων και να κατέλθουν στον πολιτικό στίβο, εκεί που οι πάντες κρίνονται από τον κυρίαρχο λαό.
Ίσως με αυτόν τον τρόπο απαλείψουμε τον κίνδυνο που είχε εντοπίσει ο Πλάτωνας, όταν έλεγε ότι όσοι αδιαφορούν για τα κοινά είναι καταδικασμένοι να εξουσιάζονται από ανθρώπους λιγότερο άξιους. Και, πάντως, σίγουρα θα κάνουμε πράξη αυτό που -πολύ εύστοχα- έθεσε ως κατακλείδα της πρόσφατης εν Ελλάδι ομιλίας του ο τέως Αμερικανός Πρόεδρος Ομπάμα: «το σημαντικότερο αξίωμα είναι αυτό του πολίτη». Του άξιου και του έχοντος τη δυνατότητα να αναδειχθεί, θα προσέθετα.