Η Νίνα και ο χορός των μελισσών

Η νέα βασίλισσα θα βγει από την κυψέλη για μία και μόνη ίσως φορά στη ζωή της για το γαμήλιο ταξίδι της. Θα πάει να συναντήσει κηφήνες, από τις γύρω κυψέλες συγκεντρωμένους σε σημεία που μόνο εκείνοι και οι βασίλισσες αναγνωρίζουν. Στον αέρα, θα ζευγαρώσει με πολλούς από αυτούς, που αμέσως μετά θα πέσουν στην γη νεκροί. Επιστρέφει γονιμοποιημένη στην κυψέλη και ξεκινάει το έργο της ζωής της. Να γεννάει αυγά.
Florin Tirlea via Getty Images

Στην Ελλάδα, τα μηχανάκια είναι παντού. Στην Αίγινα, ανάμεσα στους ξεσκούφωτους ντόπιους και τους κρανο-φορούντες τουρίστες που περιφέρονται κατά μήκος των ακτών του νησιού, ένα τετράτροχο μηχανάκι κυκλοφορεί. Iδιαίτερο και αναγνωρίσιμο από όλους. Έχει δεμένη στην πίσω πλευρά μία κυψέλη. Ανήκει σε μία γυναίκα μελισσοκόμο την Νίνα Στεργιοπούλου.

Η κρίση στην Ελλάδα μπορεί να δημιούργησε προβλήματα σε πολλούς, αλλά για τους επίμονους έγινε πρόκληση για νέες προοπτικές που χαρακτηρίζονται από πάθος, κάνοντας αυτόν τον πλανήτη ένα καλύτερο τόπο. Όπως η ιστορία της Νίνας. Αλλάζοντας «σελίδα ζωής», μετακομίζει στην Πέρδικα της Αίγινας, νότια του νησιού. Ψάχνοντας τρόπους να εκμεταλλευτεί την γονεϊκή περιουσία, κάποιος της προτείνει την άσκηση της μελισσοκομίας. Μη έχοντας ιδέα περί αυτού, αρχίζει να ψάχνει.

Έτσι αρχίζει το ταξίδι της στον μαγικό κόσμο των μελισσών. Εκεί που κάποτε απλωνόταν ένα φυτώριο, ανάμεσα στα μονοπάτια που φιλοξενούσαν φυτά, σήμερα βρίσκονται τριάντα επτά κυψέλες. Η Νίνα δεν βρήκε μόνο μία απασχόληση, βρήκε μία ευτυχία, ένα πάθος το οποίο μπορεί κάποιος να καταλάβει μόνο όταν δει πως φωτίζεται το πρόσωπό της όταν μιλάει για τον θαυμαστό κόσμο των μελισσών.

Δεν μπορούμε να υποτάξουμε ένα μελίσσι, μόνο με υπομονή και σεβασμό να δουλεύουμε μαζί του .

Στο ξεκίνημα της, πήρε μεγάλη πληροφόρηση σε μελισσοκομικά βιβλία και blogs, βρίσκοντας αυτό πολύ πιο ενδιαφέρον από την όποια παρακολούθηση άλλων δρώμενων. Πολύ γρήγορα αγόρασε τα τρία πρώτα μελίσσια της τα οποία έγιναν η καλύτερη μελέτη και πρακτική το διάστημα που παρακολουθούσε μαθήματα μελισσοκομίας στο στην Αθήνα.

«Νιώθω τόσο πιο κάτω από αυτές. Οι κοινωνίες μας είναι πολύ υποβαθμισμένες συγκρινόμενες με την δική τους.»

Η Νίνα εξήγησε ότι κάθε κυψέλη είναι μία αυτοδύναμη ομάδα με τις δικές της χαρακτηριστικές «μυρωδιές». Συλλέγουν ό,τι χρειάζονται από άνθη, βότανα, δένδρα. Εδώ είναι που αποκτά ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Ανιχνεύτριες μέλισσες βγαίνουν από την κυψέλη για ανεύρεση καλών πηγών νέκταρος, νερού κ.α. Επιστρέφουν και ξεκινούν τον «χορό των μελισσών». Περιστρέφονται με κινήσεις ιδιαίτερες και ανάλογα με το τόξο που διαγράφουν, μεταδίδουν στις συλλέκτριες την πληροφορία. Θέση τροφής, σχέση με ήλιο, ποσότητα και ποιότητα. Τότε οι συλλέκτριες ξεκινούν αμέσως για την συλλογή.

Στην επίσκεψή μας στο μελισσοκομείο, η Νίνα με ήρεμες κινήσεις ετοιμάζεται για τρύγο. Δεν ακούει εύκολα τις ερωτήσεις μας από το ζουζουνητό τους, αλλά μας δείχνει την μαύρη κολλώδη πρόπολη και την άψογα χτισμένη κηρύθρα πλημμυρισμένη μέλι.

Σε όλη τη διάρκεια του χρόνου -χειμώνα ή καλοκαίρι- το εσωτερικό της κυψέλης έχει σταθερά 33-36° κελσίου. Οι εργάτριες την εξισορροπούν με τα φτερά τους. Άλλες εργασίες τους είναι το καθάρισμα της κυψέλης και των κελιών, τροφοί της βασίλισσας και του γόνου, χτίστριες, αποθηκάριοι, φρουροί, συλλέκτριες. Όλα με την σειρά, ανάλογα με την ηλικία τους. Αναλογιζόμενοι ότι μία εργάτρια-μέλισσα ζει περίπου 35 μέρες, η σοφία και η συνεργασία που διέπει την κοινωνία τους είναι μοναδική.

Η Νίνα βγάζοντας ένα άλλο «πλαίσιο» μας δείχνει την βασίλισσα. Η βασίλισσα όπως μας εξηγεί είναι περισσότερο η μάνα, παρά ο αρχηγός του σμήνους. Ο ρόλος της είναι η αδιάκοπη γέννα αυγών. Η επιβίωσή της εξαρτάται απόλυτα από τις μέλισσες-τροφούς, που την ταϊζουν μόνο βασιλικό πολτό τον οποίο εκκρίνουν από τους αδένες τους. Η βασίλισσα ζει 3-6 χρόνια. Οι εργάτριες θα την αντικαταστήσουν όταν αρχίσει να είναι μη αποδοτική, κατασκευάζοντας μία σειρά βασιλικών κελιών, στα οποία θα εμφυτεύσουν ένα απλό αυγό. Πάντως, αυτά τα αυγά, ταϊζονται μόνο με βασιλικό πολτό πριν σφραγιστούν με κερί. Σε 16 μέρες οι νέες βασίλισσες θα εκκολαφθούν. Η πρώτη που θα βγει από το κελί θα σκοτώσει τις υπόλοιπες τρυπώντας με το κεντρί της τα κελιά τους. Το σμήνος έχει μία νέα βασίλισσα.

Η νέα βασίλισσα θα βγει από την κυψέλη για μία και μόνη ίσως φορά στη ζωή της για το γαμήλιο ταξίδι της. Θα πάει να συναντήσει κηφήνες, από τις γύρω κυψέλες συγκεντρωμένους σε σημεία που μόνο εκείνοι και οι βασίλισσες αναγνωρίζουν. Στον αέρα, θα ζευγαρώσει με πολλούς από αυτούς, που αμέσως μετά θα πέσουν στην γη νεκροί. Επιστρέφει γονιμοποιημένη στην κυψέλη και ξεκινάει το έργο της ζωής της. Να γεννάει αυγά. Να κρατήσει το σμήνος σε λειτουργία. Χωρίς βασίλισσα, το μελίσσι είναι νεκρό. Με απλές, υποστηρικτικές επεμβάσεις μόνο, μπορεί ο μελισσοκόμος να βοηθήσει.

Ένα κανονικό μελίσσι έχει μία βασίλισσα, λίγες εκατοντάδες κηφήνες και περίπου 30.000-50.000 εργάτριες. Οι μέλισσες αδιάκοπα, εδώ και εκατομμύρια χρόνια, παράγουν έξι εκπληκτικά προϊόντα, τα οποία ο άνθρωπος χρησιμοποιεί για ενίσχυση της υγείας του, για θεραπείες, στην γηριατρική, ως καλλυντικά, κ.α. Μέλι, Γύρη, Πρόπολη, Βασιλικό πολτό, Κερί, Δηλητήριο.

Είναι ξεκάθαρο ότι αυτά τα μοναδικά προϊόντα δεν τα δημιουργούν για τον άνθρωπο, αλλά για την δική τους επιβίωση. Οι απολαβές του ανθρώπου δεν είναι δική τους δουλειά. Οι μέλισσες επιτελούν το σημαντικότερο ίσως έργο στον πλανήτη. Είναι τα πλάσματα εκείνα που επικονιάζουν-γονιμοποιούν το 80% της χλωρίδας σε κάθε άκρη της γης.

«Δουλεύοντας με τις μέλισσες, αντιλαμβάνομαι καθαρά το ρόλο μου μέσα σε ένα μεγαλειώδες σύμπαν»

Παρατηρώντας αυτή την ιδιαίτερα ευαίσθητη και περίπλοκη λειτουργία της κοινωνίας τους, φωτίζονται τα προβλήματα που το περιβάλλον υφίσταται από την ανθρώπινη επέμβαση και αναδεικνύεται η ανάγκη να επαναπροσδιορίσουμε την ανθρωποκεντρική μας προοπτική. Ο κόσμος δεν γυρνάει γύρω από εμάς. Θα υπάρχει και θα εξελίσσεται με αρμονία και ισορροπία μόνο όταν ο άνθρωπος καταφέρει να λειτουργεί όπως οι μέλισσες στην κυψέλη. Χρειάζεται να σεβόμαστε με ευλάβεια την φύση ώστε να έχουμε δικαίωμα στην απολαβή των προσφορών της. Αυτό είναι το πιστεύω μας. Είναι ένα πιστεύω που η Νίνα υποστηρίζει με μεγάλο πείσμα.

Το μελισσοκομείο ''Bees & Aegina'' παράγει μέλι, βάμμα πρόπολης, βασιλικό πολτό, γύρη, μελικηρίδιο. Εξελίσσοντας τις προσπάθειές της η Νίνα δημιουργεί μία σειρά αγνών κηραλοιφών των οποίων η αποτελεσματικότητα είναι αδιαμφισβήτητη. Χρησιμοποιεί μελισσοκέρι, πρόπολη, ελαιόλαδο από τα δένδρα της, εκχυλίσματα ανθών από τον κήπο της και δημιουργεί προϊόντα τα οποία όχι μόνο είναι καλλυντικά και θεραπευτικά αλλά τα φυσικά τους αρώματα βοηθούν την ψυχική διάθεση.

Η φύση δεν μας χρειάζεται για να υπάρχει. Αντίθετα μας προσφέρει απλόχερα ότι χρειαζόμαστε για να είμαστε υγιείς και όμορφοι. Μέσα ή έξω από κρίσεις οικονομικές ή πολιτικές. Μέλι, ελαιόλαδο, βότανα, άνθη, είναι εδώ για να μας «ανεβάσουν» ψυχικά και σωματικά. Τώρα είναι η ώρα να ασκηθούμε σε αυτόν τον «χορό».

*Προτεινόμενοι σύνδεσμοι για περισσότερες συναρπαστικές πληροφορίες για τις μέλισσες στη σελίδα του ΑΠΘ και του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών:

**Φωτογραφίες: Theresa James, Νίνα Στεργιοπούλου