«Σε ποιόν ανήκει η Αθήνα;» ρώτησε ο Άγγελος Ελεφάντης, καθόλου ρητορικά, όταν αποτόλμησε μιά εις βάθος ανάλυση των Δεκεμβριανών κυττώντας τις σκιές που είχαν αφήσει πίσω τους άνθρωποι και γεγονότα, κάνοντας μιάν ανάγνωση του στίχου «Μας πήραν την Αθήνα» που τραγουδούσαν οι ΕΛΑΣίτες εγκαταλείποντας την πόλη τον Ιανουάριο του '45. Εύλογη ερωτήση γιατί το ανήκειν της πόλης τέθηκε, μας λέει ο Ελεφάντης, γιά πρώτη φορά υπό αμφισβήτηση. Μέχρι τον Δεκέμβρη του '44 η πόλη ανήκε στην κυβέρνηση, στον στρατό, στο Παλάτι, στην αστυνομία, στους γηγενείς κατοίκους της. Γιά ένα μήνα εκείνο τον χειμώνα του '44 φάνηκε ότι η Αθήνα θα μπορούσε, ίσως, μέσα από τα χαλάσματα, να ανήκε στην δημοκρατία, την ισότητα, την δικαιοσύνη που θα ερχόντουσαν όταν γινόταν η δίκαιη ανακατονομή διαχείρησης της πόλης και της χώρας μετά την Κατοχή, τους δωσίλογους, τις δικτατορίες που είχαν προηγηθεί, και έπαιρναν μέρος στην διαχείρηση και όλοι εκείνοι που είχαν πολιτογραφηθεί στην πόλη ως απότοκα των ιστορικών συγκυριών που συγκροτούν μιά πόλη--οι μεροκαματιάρηδες, οι πρόσφυγες, οι κάτοικοι της περιφέρειας γύρω από το ιστορικό και εξουσιαστικό κέντρο. Ποιός ξέρει; Ίσως και οι γυναίκες.
Βεβαίως τίποτε από αυτά δεν έγινε. Η Αθήνα μετατράπηκε σε πεδίο μάχης όπου η Βρετανική Αυτοκρατορία χάραξε ένα ακόμη μέτωπο στήριξης και της μοναρχικής ιδεολογίας και της αυτοκρατορικής πολιτικής της εξοπλίζοντας τους δωσίλογους και επιβάλλοντας μία νέα Κατοχή φιλελεύθερων προδιαγραφών. Μά Κατοχή που τα συμπεριελάμβανε όλα--Βάρκιζα, Λευκή Τρομοκρατία, στρατόπεδα συγκέντρωσης στην Ελ-Ντάμπα και συν τω χρόνω στη Μακρόνησο, στο Τρίκερι, και στη Γυάρο. Ιδεολογικός και πολιτικός ωκεανός χωρίζει τη λογική και την ιδεολογία του Τσώρτσιλ που επέτρεψαν την άρθρωση της εντολής στον Σκόμπι να συμπεριφερθεί στην Αθήνα σαν σε κατεχόμενη πόλη και να μην διστάσει να εκτελέσει όποιον παραβαίνει τις εντολές του, από την ειρηνική διαδήλωση στο Σύνταγμα στις 3 Δεκεμβρίου που απαντήθηκε με βροχή από σφαίρες και κατέληξε σε είκοσι οκτώ νεκρούς την πρώτη μέρα.
Τα γεγονότα είναι γνωστά: οδομαχίες, συλλήψεις, η χάραξη των συνόρων μέσα στην πόλη, στις γειτονιές και τις συνοικίες της που χώρισαν φίλους από εχθρούς, που έφεραν οικογένειες, συγγενείς, και φίλους σε αντίθετα σημεία. Ποιός ήταν ο εχθρός; Ποιός ήταν ο φίλος; Η αγγλίδα Stella Reader Zervos, παντρεμένη με ΄Ελληνα βιομήχανο, που ζούσαν στην Οδό Δημοκρίτου στο Κολωνάκι κατά την διάρκεια των Δεκεμβριανών αποτυπώνει στο ημερολόγιό της χωρίς κανέναν ενδοιασμό τις διαχωριστικές αυτές γραμμές: φίλοι είναι οι αστυνομικοί και οι Βρεττανοί στρατιώτες. Εχθροί είναι οι ΕΛΑΣίτες. "The enemy" γράφει. The enemy. Εχθροί των Βρεττανών, βεβαίως, και των τέως δωσιλόγων που πολεμούσαν κάτω απ' τις διαταγές τους. Και εκφράζει τον θαυμασμό της γιά την επίσκεψη Τσώρτσιλ και Ήντεν στην Αθήνα ανήμερα τα Χριστούγεννα:
«Δευτέρα, 25η Δεκ. Η μέρα ξεκίνησε με τους ήχους των τουφεκιών...Κατά το απόγευμα φωτίστηκαν λίγο τα πράγματα όταν κυκλοφόρησε η φήμη ότι ο Τσώρτσιλ θα ερχόταν στην Αθήνα μαζί με τον Άντονυ Ήντεν... Συμφωνήσαμε όλοι ότι ήταν απίστευτο το ότι θα άφηναν τα σπίτια τους ανήμερα τα Χριστούγεννα γιά να έρθουν στην Ελλάδα και να θέσουν τη ζωή τους σε κίνδυνο γιά να επέμβουν στον εμφύλιο».
Στο μάθημα της Πολιτικής Οικονομίας η συμπαθέστατη κατά τα άλλα κ. Reader Zervos παίρνει μηδέν.
Εβδομήντα χρόνια είναι πολλά γιά να μαχόμαστε ακόμη γιά τα ίδια αυτονόητα--παιδεία, ελευθερία, καινούργια γνώση και προκοπή. Εβδομήντα χρόνια είναι πολλά γιά να μαχόμαστε ακόμη γιά το αν το δικαίωμα που δίνεται (στην παιδεία, γιά παράδειγμα) πρέπει να συνοδεύεται και από τις πρακτικές προϋποθέσεις που θα το πραγματοποιήσει (να δωθεί άδεια στον έγκλειστο να παρακολουθἠσει την σχολή που του έχει δωθεί η άδεια να εγγραφεί). Είναι πολλά εβδομήντα χρόνια γιά να μαχόμαστε ακόμη εναντίον της διαπόμπευσης των εκδιδομένων γυναικών και της ταυτόχρονης προστασίας και συγκάλυψης των πελατών τους. Είναι πολλά εβδομήντα χρόνια να μαχόμαστε γιά να μην διώκεται εκείνος που κλέβει λίγα από ανάγκη και να απαλάσσεται εκείνος που καταχράται πολλά από θεσμική θέση. Είναι πολλά εβδομήντα χρόνια γιά να βρίσκεται ακόμη η παιδεία μας χωρίς βασικές υποδομές. Είναι πολλά γιά να μην έχουμε ακόμη μιά βιώσιμη και αξιοπρεπή δημοκρατία. Όχι γιατί θα έπρεπε να έχουν εξελιχθεί οι θέσεις μας μέχρι τώρα. Όπως μας έχει πει ο μεγάλος ανθρωπολογός Paul Radin, είναι λάθος να θεωρούμε ότι υπάρχουν συγκεκριμένα νοητικά σχήματα που χρειάζονται χρόνο γιά να εξελιχθούν. Δεν πρόκειται γιά εξελικτικό χρόνο. Εβδομήντα χρόνια είναι πολλά γιατί είναι πολλά χρόνια μάχης.
Εδώ, όμως, έχουμε και μία δεύτερη συνιστώσα, κι αυτή είναι ο Δεκέμβρης. Ο Δεκέμβρης σε ποιόν ανήκει;