Η βαθιά κρίση που ζούμε εκφράζει παγιωμένες και σύνθετες κοινωνικές καταστάσεις. Ο κίνδυνος της πλήρους κατάρρευσης είναι όμως υπαρκτός και για την υπέρβαση του αδιεξόδου χρειάζονται πρωτοβουλίες στρατηγικής σημασίας. Η σημερινή πρωτοφανής συγκυρία απαιτεί συνεπώς τη διατύπωση συγκεκριμένων προτάσεων για την αλλαγή των όρων διακυβέρνησης και του τρόπου άσκησης της πολιτικής.
Δεν αρκεί η διαμαρτυρία, η ανώδυνη ερμηνεία των δημοσκοπήσεων, ούτε η βολική διαπίστωση της αδυναμίας του κομματικού συστήματος να προτείνει λύσεις, όταν η κρίση είναι έκδηλη και γενικευμένη. Αυτό που χρειάζεται σήμερα η πατρίδα μας είναι μια ριζική αλλαγή τόσο του πολιτικού και οικονομικού παραδείγματος, αλλά και των αντίστοιχων ατομικών και συλλογικών συμπεριφορών.
Τίθεται σαφώς το θέμα της διαμόρφωσης ενός νέου συστήματος διακυβέρνησης κι αυτό προϋποθέτει πρώτα απ' όλα ένα νέο Σύνταγμα, αξιόπιστους και σύγχρονους θεσμούς εκπροσώπησης και αποτελεσματικούς τρόπους λειτουργίας της διοίκησης. Η αρμονική συμβίωση και συνεργασία δημοσίου, ιδιωτικού και κοινωνικού τομέα στα πλαίσια ενός αποτελεσματικού κράτους δικαίου, είναι η προτεινόμενη μέθοδος για την αναγκαία Μεταμόρφωση της ελληνικής κοινωνίας.
Η τραγική αποτυχία της πολιτικής ελίτ δεν πρέπει να σημάνει καταδίκη της χώρας στον μαρασμό και στη χρεοκοπία. Η Μεταμόρφωση της Ελλάδας πρέπει να αρχίσει από την πολιτική, γιατί αυτή είναι το προσφορότερο και αποτελεσματικότερο μέσον της δημοκρατικής συλλογικής δράσης.
Εθνική αυτοπεποίθηση, αναδιάταξη των παραγωγικών δυνάμεων, αποκατάσταση της εμπιστοσύνης στις σχέσεις κράτους-πολίτη και καθορισμός προτεραιοτήτων για την επόμενη δεκαετία είναι τα απαραίτητα εργαλεία για την επίτευξη της επιδιωκόμενης αλλαγής. Επείγει συνεπώς η επεξεργασία ενός νέου εθνικού σχεδίου ανασυγκρότησης για την αντιμετώπιση των μεγάλων κινδύνων και προκλήσεων που αντιμετωπίζει η χώρα. Μέσα σε αυτό τοπίο το θέμα της πολιτικής κατεύθυνσης και της αποτελεσματικότητας της κρατικής μηχανής καθίστανται κεντρικά ζητήματα.
Οι τεχνολογικές και οικονομικές αλλαγές που επιφέρει η παγκοσμιοποίηση, η φανερή αδυναμία της Ευρώπης απέναντι στα νέα δεδομένα και ο βαθύς χαρακτήρας της κρίσης που ζει η Ελλάδα οδηγούν σε πρωτόγνωρες, απρόβλεπτες και επικίνδυνες καταστάσεις. Οι παραδοσιακοί δημοκρατικοί θεσμοί πολιτικής αντιπροσώπευσης κι εκπροσώπησης βρίσκονται σε αμηχανία, ενώ ο χρηματοπιστωτικός καπιταλισμός ωθεί τις κοινωνίες στην απόγνωση. Η δημόσια σφαίρα, απαραίτητη όσο ποτέ άλλοτε για την ανανέωση της δημοκρατίας, την προβολή νέων προτύπων παραγωγής, την αναδιανομή των πόρων και την διασφάλιση της κοινωνικής συνοχής, αναλίσκεται αμήχανα στη διαχείριση των τρεχουσών κρίσεων.
Η κοινωνία ωστόσο έχει ανάγκη πειστικών προτάσεων και κυρίως νέων συνθέσεων πολιτικής. Οι πολίτες βιώνουν νέα και δραματικά προβλήματα για την αντιμετώπιση των οποίων απαιτείται ριζική αλλαγή τόσο της ανάλυσης, όσο και των μεθόδων παρέμβασης. Η ανασφάλεια του πολίτη, η έλλειψη αξιών και αρχών, η διάλυση του κοινωνικού κράτους, η αύξηση της ανεργίας, της φτώχειας και της εγκληματικότητας, όλα αυτά δημιουργούν τις προϋποθέσεις για διεύρυνση της κρίσης, ατομική περιχαράκωση, εκκόλαψη βίας και παγίωση του αυταρχισμού. Η ελληνική κοινωνία πρέπει να κάνει τις δέουσες υπερβάσεις με δημοκρατικό τρόπο, να προωθήσει ανακατανομή ρόλων, να εφεύρει τελικά ένα νέο μοντέλο αξιοπρεπούς ανθρώπινης διαβίωσης, να συνδυάσει ευθύνη, εμπιστοσύνη, αλληλεγγύη, δικαιοσύνη, αξιοπρέπεια και άμιλλα.
Η χώρας μας βρίσκεται σήμερα σε μια νέα καμπή. Οι Έλληνες πολίτες ζουν με ένταση τις σημερινές αντιφάσεις και διλήμματα και αναγνωρίζουν ότι είναι επείγον να βρεθούν πειστικές λύσεις στα προβλήματα της χώρας. Η εποχή της αδράνειας και της υπεκφυγής έληξε. Οι θεσμοί τυπικά λειτουργούν, αλλά η χώρα βιώνει το οικονομικό και κοινωνικό αδιέξοδο, τη γενική ανομία και κυρίως την έλλειψη προοπτικής.
'Ηρθε η ώρα να δούμε με θάρρος και ειλικρίνεια τα προβλήματα, να ανασυντάξουμε τη διοίκηση, να αναμορφώσουμε την οικονομία και να στραφούμε στην ανάπτυξη της πραγματικής οικονομίας, να προετοιμάσουμε τη χώρα μας για τη νέα εποχή. Το αποτελεσματικό κράτος, η ισονομία και η κοινωνική δικαιοσύνη είναι προϋποθέσεις επιτυχίας. Χρειάζεται όμως γενναιότητα και ανάληψη ευθύνης σε όλα τα επίπεδα για βαθιές τομές και επιλογές που θα ανυψώσουν τον δημόσιο βίο της πατρίδας μας και θα ανοίξουν νέες προοπτικές. Χρειαζόμαστε γι αυτό μια νέα, άφθαρτη ηγεσία και ένα εντελώς νέο Σύνταγμα, νέους θεσμούς συμμετοχής και εκπροσώπησης, σύγχρονο σύστημα διοίκησης και πρωτίστως μια παραγωγική οικονομία.
Το ζητούμενο λοιπόν σήμερα είναι: αποτελεσματικό κράτος δικαίου, δημιουργική κοινωνία, παραγωγική οικονομία, ενεργοί πολίτες. Το κοινωνικό και εθνικό συμφέρον πρέπει να αναδειχθεί ως βασική συνισταμένη της ελληνικής κοινωνίας, πάνω από συντεχνίες, οικονομικά συμφέροντα και κυρίως πάνω από κομματικές διαμάχες.
Το πολίτευμα που ανταποκρίνεται καλύτερα στις σημερινές ανάγκες και στις επείγουσες προκλήσεις της διακυβέρνησης είναι αυτό της Προεδρικής Δημοκρατίας. (βλ. Αθανάσιος Θεοδωράκης «Το επόμενο βήμα της πολιτικής. Η Προεδρική Δημοκρατία», εκδόσεις Ι. Σιδέρης). Με το σύστημα αυτό ο λαός επιλέγει ύστερα από ανοιχτό δημόσιο διάλογο τον Ανώτατο Άρχοντα και του αναθέτει τη διακυβέρνηση της χώρας στη βάση προγραμματικών αρχών και πολιτικών δεσμεύσεων. Η Προεδρική Δημοκρατία διασφαλίζει αποτελεσματικότητα, ευελιξία και ταχύτητα στη λήψη των αποφάσεων. Περιορίζει τον ρόλο των κομμάτων, διευρύνει τον ρόλο των πολιτών και προϋποθέτει παράλληλα την ύπαρξη κατάλληλων θεσμικών ερεισμάτων για την εξισορρόπηση των εξουσιών.
Tο αποτελεσματικό κράτος δικαίου και το ευρωπαϊκό κοινωνικό μοντέλο πρέπει να αποτελούν τους άξονες του νέου συστήματος διακυβέρνησης. Η δημοκρατική πολιτική μας παράδοση και η κοινωνική ευαισθησία του ελληνικού λαού αποτελούν εχέγγυα για την επιτυχή έκβαση του εγχειρήματος. Ο δημόσιος διάλογος, η πραγματική διάκριση των εξουσιών και η δημιουργία σύγχρονων διοικητικών μηχανισμών, μπορούν να διασφαλίσουν την λειτουργικότητα του δημοκρατικού πολιτεύματος και να δώσουν ουσιαστικό περιεχόμενο στην πολιτική ζωή.
Δεν πρόκειται λοιπόν απλά για θέμα αλλαγής κυβέρνησης ή προσώπων, το πολιτικό μας σύστημα χρειάζεται πλέον ριζική ανασυγκρότηση. Δεν αρκεί μια ακόμα ανούσια κια αμφίβολη αναθεώρηση του Συντάγματος. Οι ζωντανές δυνάμεις της ελληνικής κοινωνίας απαιτούν την συνολική επανεξέταση των πολιτικών, τη χάραξη μιας εθνικής στρατηγικής και την προώθηση μιας δημιουργικής αντίληψης της δημόσιας ζωής. Η Ελλάδα, χάρη στα συγκριτικά της πλεονεκτήματα και στην πλούσια ιστορική εμπειρία που διαθέτει, μπορεί να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά και υπεύθυνα τα χρονίζοντα προβλήματά της και να ξεκινήσει με αισιοδοξία μια νέα εποχή.
Όλα μπορούν να ξεκινήσουν τώρα, με ένα νέο Σύνταγμα και με ένα νέο σύστημα διακυβέρνησης που βασίζεται σε αρχές και αξίες. Μπορούμε.