Φοβόμαστε την αγριότητα των τρομοκρατών που σκοτώνουν σκιτσογράφους, αποκεφαλίζουν δημοσιογράφους ή βάζουν όπλα στα χέρια των παιδιών στο όνομα του Προφήτη, τα κόκαλα του οποίου, κατά πάσα πιθανότητα τρίζουν στον τάφο του. Φοβόμαστε την επιβεβαίωση ότι, για άλλη μια φορά, η τζιχάντ έφτασε μέχρι τα προάστια του Παρισιού και σε κάθε γειτονιά, σε κάθε πόλη, ανεξάρτητα με το πόσο σημαντική είναι. Μία ανώριμη διεκδίκηση της δόξας για όσους νομίζουν ότι δεν έχουν τίποτα να χάσουν.
Πώς γίνεται να μην φοβόμαστε, την ανικανότητα της κάθε κυβέρνησης, δυτικής ή ανατολικής, κοσμικής ή θρησκευόμενης, που δουλεύει μόνη της ή σε συνασπισμό, για να προσφέρει προστασία στους πολίτες της απέναντι σε επιθέσεις που έχουν ως στόχο να βλάψουν σε μέγιστο βαθμό, όπως οι Δίδυμοι πύργοι στη Νέα Υόρκη, τα τρένα στον σιδηροδρομικό σταθμό Ατότσα στη Μαδρίτη, το μετρό του Λονδίνου, ένα σχολείο στην Πεσαβάρ, μία εφημερίδα στο Παρίσι, ένα εβραϊκό παντοπωλείο.
Πώς είναι δυνατόν να μην φοβόμαστε τις επιθέσεις των δικαιωμάτων που πρόκειται να έρθουν, όπως η παράνομη καταγραφή στοιχείων, ο αυξημένος έλεγχος, τα αυστηρότερα μέτρα ασφάλειας στα αεροδρόμια, οι περισσότερες μυστικές αποστολές, η αδιαφάνεια, τα drones. «Διαλέξτε ανάμεσα στην ελευθερία και την ασφάλεια», θα μας λένε, ενώ τα αμυντικά συστήματα και οι τεχνολογίες θα αυξάνονται και τα εργαλεία που θα προορίζονταν για συνεργασία, εκπαίδευση και κοινωνική ενσωμάτωση, αυτά τα σημαντικά εργαλεία του πολιτισμού, θα μειώνονται.
Φοβόμαστε την αμυντική αντίδραση, η οποία αν και ανθρώπινη δεν παύει να είναι αποτρόπαια και επικίνδυνη, των πολιτών που έχουν δει άλλους να δημιουργούν τον φόβο για μεγάλα χρονικά διαστήματα και τώρα δεν χρειάζεται να πουν «σου τα έλεγα εγώ» για το λαϊκισμό/ ρατσισμό/ ισλαμοφοβία/ αντιευρωπαϊσμό/ αντισημιτισμό. Σκέφτομαι τη Λεπέν, το Κίνημα Pegida... και τόσους άλλους τσαρλατάνους που έχουν γρήγορες και πομπώδεις λύσεις για τόσο περίπλοκα προβλήματα.
Φοβόμαστε για την εχθρικότητα, ξεκάθαρη ή καλυμμένη, που θα βιώσουν αύριο πολλοί Μουσουλμάνοι στις γειτονιές τους, στα γραφεία τους, τα σχολεία και τα πανεπιστήμια. Στην Ισπανία, αποτελούν το 3% του πληθυσμού και στην Ολλανδία, την ευρωπαϊκή χώρα με το μεγαλύτερο ποσοστό μουσουλμανικού πληθυσμού, είναι το 6%.
Είναι απόλυτα κατανοητό να ανησυχούμε και να φοβόμαστε όσο μας κυριεύει ο πόνος από τις δολοφονίες στο Charlie Hebdo και τις απίστευτες ώρες που ακολούθησαν, και κατά πάσα πιθανότητα θα συνεχίσουν. Ο φόβος, βέβαια, είναι ο απαραίτητος αμυντικός μηχανισμός για να τοποθετήσουμε όλες τις αισθήσεις μας σε συναγερμό, συμπεριλαμβανομένης και της σημαντικότερης αίσθησης όλων, τη νοημοσύνη μας. Αυτό λέγεται σε εμάς προκειμένου να πολεμήσουμε τον φανατισμό. Δεν υπάρχει άλλη λύση από το ενδυναμώσουμε τις αρχές της ελευθερίας, της ισότητας, της ανοχής και του σεβασμού στο νόμο που αποτελούν τα κοινά θεμέλια στα οποία έχει χτιστεί η Ευρώπη. Ένα εγχείρημα που απαιτεί τον καλύτερό μας εαυτό.
Αυτό είναι το μήνυμα που διάβασα στο πρόσωπο εκατομμυρίων πολιτών που βγήκαν στους δρόμους του Παρισιού και σε τόσες άλλες πόλεις. Είμαι φοβισμένη, ανήσυχη και αποφασισμένη να πολεμήσω, με το μολύβι και το πληκτρολόγιο, ώστε ο φόβος να μη μας αλλάξει.
Υστερόγραφο 1: Αλήθεια και Φαντασία
Τη νύχτα της Παρασκευής, 9 Ιανουαρίου, έπειτα από τρεις μέρες έντονης κάλυψης των επιθέσεων στο Παρίσι (και μόλις επιβεβαιώθηκε ότι ο θάνατος του Φιντέλ Κάστρο ήταν φάρσα), «αποσυνδέθηκα» από τα κανάλια των συνεχών ειδήσεων και έψαξα να βρω κάτι που θα με βοηθούσε να χαλαρώσω. Οι επιλογές μου για εκείνη τη στιγμή, σε διαφορετικά κανάλια ήταν το «Πολύ σκληρός για να πεθάνει», το «Heat», το «Ο Εκτελεστής», το «Ήμασταν κάποτε στρατιώτες» και το «Με το κεφάλι ψηλά».
Ακόμα περισσότερα όπλα, περισσότερες σφαίρες, περισσότεροι σκοτωμοί, περισσότερα ελικόπτερα...
Σκέφτηκα την εκτέλεση του αστυνομικού Αχμέντ Μεραμπέτ κατά τη διάρκεια της απόδρασης των τρομοκρατών από την Charlie Hebdo, τόσο βίαιη και πρωτοφανής που μένει χαραγμένη στη μνήμη σαν εφιάλτης. Υπάρχει ένα πολεμικό ντιμπέιτ σχετικά με το εάν τα ΜΜΕ έπρεπε να δημοσιοποιήσουν ένα τέτοιο βίντεο. Στη Γαλλία, ως ένδειξη σεβασμού στη μνήμη του Αχμέντ Μεραμπέτ, δεν το έχουν δημοσιοποιήσει. Στην Ισπανία, το έχουμε δημοσιοποιήσει, για τον ίδιο λόγο που η εφημερίδα El Pais δημοσιεύει φωτογραφίες από την κρατική επίτροπο των δικαιωμάτων του πολίτη, Lola Galán, χάρη της πληροφόρησης.
Δεν μπορώ παρά να αναρωτηθώ, πόσες τέτοιες ταινίες είχαν δει οι αδερφοί Κουατσί στη ζωή τους; Πόσα ηλεκτρονικά παιχνίδια που προάγουν τη βία είχαν παίξει, όπως αυτά που κάνουμε δώρο στα παιδιά μας τα Χριστούγεννα;