Ακόμα θυμάμαι το πρώτο «φύγε» του πατέρα μου, «μάθε 1-2 γλώσσες, πάρε το δίπλωμα σου και φύγε έξω». Ήταν στα πρώτα μου χρόνια στο Πολυτεχνείο, κοντά στο 2003 δηλαδή, όταν ακόμα οι Έλληνες ζούσαμε εποχές παχιών αγελάδων. Παρότι μου είχε φανεί κάπως βαρύ στην αρχή, αφού ποιος γονιός θέλει να δει το παιδί του να φεύγει, είχα από νωρίς καταλάβει το γιατί...
Από τότε πέρασε καιρός, ήρθε και η κρίση... Μπορεί να μην έπραξα όπως είχε συστήσει ο πατέρας μου, αλλά το έκαναν χιλιάδες έλληνες σαν και μένα. Κυρίως μορφωμένοι και επιστήμονες, αναζητώντας στο εξωτερικό μια καλύτερη ζωή. Η φυγή των επιστημόνων είναι τόσο έντονη, που έχει χαρακτηριστεί ως "brain drain", στράγγιση δηλαδή της κοινωνίας μας από τα «μυαλά», δίνοντας προφανώς μια κακή έννοια στον όρο. Και πράγματι έχει τέτοια, αλλά όχι επειδή δεν έχουν οι εταιρείες αρκετούς επιστήμονες για να στελεχωθούν. Ποσώς που τους ένοιαξε... αλλά γιατί με την απουσία τόσων ανθρώπων και ειδικά νέων δημιουργούνται προβλήματα άλλης φύσεως, μακράν σημαντικότερων από την υποστελέχωση.
Αρχικά έχουμε αποδόμηση του κοινωνικού ιστού. Ανθρωποι νέοι, που θα μπορούσαν να δημιουργήσουν στον τόπο τους και να κάνουν οικογένειες, καθώς και να αποδώσουν πίσω στην κοινωνία που τους σπούδασε, φεύγουν μακριά χωρίς να έχουν κάποιο σαφές κίνητρο για να γυρίσουν.
Αντίστοιχα, οι μεγαλύτεροι δεν μπορούν να περάσουν την αποκτηθείσα εμπειρία στους νεότερους, μέσω της συνεργασίας, ενώ παράλληλα επενδύσεις και υποδομές μένουν ανεκμετάλλευτες. Δημιουργείται έτσι θέμα κοινωνικής και οικονομικής ασυνέχειας αλλά και μαζί με τα άλλα, κενό δημοκρατίας, καθώς όλοι αυτοί οι άνθρωποι απέχουν από τις πολιτικές αποφάσεις για την χώρα.
Μπορεί να αναστραφεί αυτή η τάση μόνο με οικονομικά μέτρα; Μάλλον όχι αφού, ας μην κρυβόμαστε πίσω από το δάκτυλό μας, μπορεί το οικονομικό να τους έκανε να πουν ότι «δεν πάει άλλο» αλλά δεν είναι ο μοναδικός λόγος. Ακόμα και να τα βόλευαν κάπως και να έμεναν εδώ, θα έπρεπε να συνεχίσουν να συμβιβάζονται και με το υπόλοιπο πακέτο προβλημάτων που δεν δημιουργήθηκε με την επιβολή των μνημονίων αλλά σχεδόν μόνιμα χαρακτηρίζει την ελληνική κοινωνία. Αυτή που βάζει εμπόδια στην δημιουργία, σε κυνηγά για τις απόψεις σου, δημιουργεί αβεβαιότητα για κάθε οικονομική πράξη, δεν σε βοηθά να κάνεις οικογένεια, επικροτεί την παρανομία, τον τραμπουκισμό και την αναξιοκρατία. Ποιος νέος και γιατί να υπομένει για μια τέτοια κοινωνία;
Ήταν αναπόφευκτο λοιπόν να οδηγηθούμε σε αυτή την κατάσταση. Και πάλι καλά από μια άποψη, γιατί φανταστείτε να περίμεναν τόσοι επιστήμονες να αλλάξουν όλα αυτά στην Ελλάδα για να αρχίσουν να δουλεύουν ξανά. Από τη μία θα καταστρέφονταν οικονομικά και ψυχολογικά και από την άλλη θα ξεπερνιόταν η επιστήμη τους λόγω αποχής από την εξάσκησή της. Έτσι, ίσως σώθηκαν κάποιοι ως μονάδες αλλά το θέμα είναι να σώσουμε τώρα και το σύνολο. Ας κοιτάξουμε λοιπόν τί θα κάνουμε από εδώ και πέρα, έτσι ώστε όσοι έφυγαν, να έχουν ένα λόγο παραπάνω από τους συναισθηματικούς για να γυρίσουν στον τόπο τους. Αυτό όμως δεν θα γίνει μόνο μέσα από δείκτες και χρήματα όπως πασχίζουν να μας πείσουν. Θα πρέπει πάνω και πρώτα απ' όλα να αλλάξουμε σαν κοινωνία και να γίνουμε κοινωνία προς μίμηση και όχι προς απο-φυγή...