Δεν ξέρω εάν οδηγούμαστε στη δύση της Δύσης. Εάν βρισκόμαστε στο λυκόφως του ευρωπαϊκού πολιτισμού - τρόπου ζωής, όπως τουλάχιστον τον γνωρίσαμε τις τελευταίες δεκαετίες ή, στο λυκαυγές μιας νέας τάξης, αθώρητης μέχρις στιγμής. Ωστόσο, δια γυμνού οφθαλμού διαφαίνεται ότι η Ευρώπη αλλάζει, ότι το αύριο δεν θα έχει ομοιότητα με το σήμερα. Το 2016 βρίσκει τη Γηραιά Ήπειρο με απειλητικά τα μαύρα σύννεφα των προβλημάτων πάνω από το κεφάλι της. Ο φόβος της Ισλαμικής τρομοκρατίας περιορίζει τις ελευθερίες των πολιτών και οι ευρωπαϊκές πρωτεύουσες βρίσκονται για λόγους ασφαλείας υπό καθεστώς αστυνομοκρατίας και στρατοκρατίας. Το ανακύψαν ηφαιστιογενές ζήτημα των εκατομμυρίων προσφύγων και μεταναστών απειλεί να συμπαρασύρει στη ρέουσα πυρακτωμένη λάβα του οικονομίες και κοινωνίες ολόκληρες. Εν αμύνη, δεξιά και αριστερά ορθώνονται σιδερένιοι ακανθώδεις φραγμοί και οι χώρες, η μία μετά την άλλη, κλείνουν τα σύνορα τους εξαποστέλλοντας στο πέραν αξίες και ιδεώδη. Την ίδια ώρα ένας ακραίος εθνικισμός, προ των πυλών ευρισκόμενος, ετοιμάζει την εφόρμησή του σε όποιες ευγενείς και πανανθρώπινες σπουδαιότητες κατέκτησαν οι Δημοκρατίες της Ευρώπης μετά τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο.
Ναι! Οι αστικές δημοκρατίες ενίκησαν περιφανώς, εξασφαλίζοντας εβδομηκονταετή ειρήνη, δικαιώματα και υψηλό επίπεδο διαβιώσεως στους λαούς. Όμως, ίσως εδώ να έγκειται το πρόβλημα, η σημερινή δίνη των χωρών του νότου, ενδεχομένως στο μέλλον και ολόκληρου του ευρωπαϊκού οικοδομήματος. Στον άμετρο θρίαμβο των Δημοκρατιών. Η υπερκυριαρχία, η υπερανάπτυξη και η υπερκατανάλωση ήταν μια «πύρρειος νίκη», εν τέλει, μια πολιτική πυγολαμπίδα απαστράπτουσα στο σκότος, που όμως έσβησε στο πρώτο καθάριο φως της κρίσεως. Το ερώτημα του Γάλλου διανοητή Πασκάλ Μπρυκνέρ «μήπως τελικά οι δημοκρατίες θα μετανιώσουν για τη νίκη τους;», πρέπει να μας προβληματίσει.
Θα οδεύσουμε ολοταχώς σε κοινωνίες αποανάπτυξης και υποκατανάλωσης; Το πιθανότερο. Νομίζω, ήδη το βιώνουμε. Σύμφωνα με τον έτερο Γάλλο διανοητή, Σερζ Λατούς, θα ακολουθήσουμε τον δρόμο της «ηθελημένης λιτότητας». Η ανοικοδόμηση των κοινωνιών θα γίνει πάνω σε άλλες αξίες∙ επί τη βάσει της επαναξιολόγησης, της επανεννοιολόγησης, της αναδόμησης και της αναδιανομής των πάντων.
Μέσα σε όλο αυτόν τον ευρωπαϊκό κυκεώνα, με την οικονομική ύφεση και το μεταναστευτικό να της κατατρώγει τις σάρκες της, η Ελλάδα τι πράττει; Που βρίσκεται; Ποιο είναι το μέλλον της; Δεν έχω βεβαιότητες για τα μελλούμενα. Εάν διακρίνω καλά το παρόν, βλέπω κατά την ταπεινή μου γνώμη μια «έρημη χώρα». Μια Ελλάδα ξέπνοη, εγκαταλελειμμένη ή αποστερημένη από πεφωτισμένες ηγεσίες. Με το πολιτικό της προσωπικό να επιδίδεται σε πλειοδοσίες∙ πλειοδοσία πατριωτισμού∙ πλειοδοσία δημοκρατικότητας∙ πλειοδοσία κοινωνικής ευαισθησίας. Εσχάτως δε, σε πλειοδοσία «αντιτσιπρισμού». Είναι οι ίδιες πλειοδοσίες που στο παρελθόν κατέστρεψαν την Ελλάδα, αποκόπτοντας την από την ιστορική συνέχεια της. Τι με απολυτρώνει; Αυτό που έλεγε ο Ελύτης: «Μέσα στη θλίψη της απέραντης μετριότητας που μας πνίγει από παντού, παρηγοριέμαι ότι κάπου, σε κάποιο καμαράκι, κάποιοι πεισματάρηδες αγωνίζονται να εξουδετερώσουν τη φθορά».