Τα ξημερώματα της Τρίτης ξεκίνησε και επίσημα η εκλογική μάχη για τον επόμενο πρόεδρο των Η.Π.Α. Αν και η τελική εκλογή απέχει αρκετούς μήνες ακόμα, το πρώτο στάδιο της διαδικασίας είναι η εκλογή του τελικού υποψηφίου του κάθε κόμματος μέσω προκριματικών εκλογών. Πρώτη στάση λοιπόν για Δημοκρατικούς και Ρεπουμπλικάνους ήταν η πολιτεία της Iowa.
Ένα βασικό στοιχείο αυτών των προεδρικών εκλογών είναι το προφίλ των υποψηφίων. Πριν ανακοινωθούν οι τελικές υποψηφιότητες, με τη θητεία του προέδρου Ομπάμα να φτάνει στη δύση της, όλοι πίστευαν πως το επόμενο ζευγάρι που θα διεκδικήσει την προεδρία θα είναι η Χίλαρυ Κλίντον με τον Τζεμπ Μπους. Μία πολιτική κόντρα ανάμεσα σε δύο ιστορικές οικογένειες για τα δύο κόμματα και την αμερικάνικη πολιτική.
Αυτό όμως μάλλον δεν θα συμβεί. Το γεγονός είναι πως στο παιχνίδι μπήκαν υποψήφιοι που σε αυτήν τη μάχη απέκτησαν πολύ μεγάλη δυναμική, ενώ σε άλλες εποχές δε θα «γέμιζαν το μάτι» στους ψηφοφόρους. Κλασικό παράδειγμα από τη μεριά των Ρεπουμπλικάνων ο δισεκατομμυριούχος Ντόναλντ Τραμπ, αλλά και ο πετυχημένος χειρουργός Μπεν Κάρσον ο οποίος εμφανιζόταν σταθερά μεταξύ δεύτερης και τρίτης θέσης σε διάφορες δημοσκοπήσεις μέχρι τα Χριστούγεννα.
Όμως το θέμα του κειμένου είναι ένας υποψήφιος από το αντίπαλον δέος.
Τον περασμένο Μάιο, ο γερουσιαστής Μπέρνυ Σάντερς, από το Vermont, ανακοίνωσε την υποψηφιότητα του για το χρίσμα των Δημοκρατικών. Τι ήταν μέχρι τότε ο Μπέρνυ Σάντερς; Ήταν ένας αρκετά αμφιλεγόμενος πολιτικός με θητεία σε διάφορες θέσεις, εκλεγμένος όμως πάντα ως ανεξάρτητος υποψήφιος. Ένας λόγος που αυτό συνέβαινε είναι πως πάντα αυτοπροσδιοριζόταν ως «δημοκράτης σοσιαλιστής» γεγονός που για τα δεδομένα των Ηνωμένων Πολιτειών δεν είναι ιδιαίτερα συνηθισμένο. Στα 75 του χρόνια λοιπόν ο «σοσιαλιστής» γερουσιαστής Σάντερς αποφάσισε να ξεκινήσει, αυτό που ο ίδιος στην ομιλία με την οποία ανακοίνωσε την υποψηφιότητα του ονόμασε, μία «πολιτική επανάσταση».
Γιατί όμως πολιτική επανάσταση; Αν κοιτάξει κανείς πιο κοντά τον πολιτικό του βίο θα βρει διάφορα ενδιαφέροντα πράγματα. Είχε αντιταχθεί στον πόλεμο του Κόλπου καθώς και στην εισβολή στο Ιράκ. Την δεκαετία του '90 επί κυριαρχίας Μπιλ Κλίντον, του συζύγου της σημερινής υποψήφιας για το χρίσμα Χίλαρυ, είχε εκφράσει έντονες αντιδράσεις για το δόγμα της απορρύθμισης (deregulation) του χρηματοπιστωτικού τομέα. Το περασμένο καλοκαίρι είχε πάρει θέση υπέρ του ΟΧΙ στο ελληνικό δημοψήφισμα, σημειώνοντας πως η λιτότητα για τα μεσαία και τα κατώτερα στρώματα πρέπει να τελειώσει. Έχει πολλές φορές κατακρίνει τον επεκτατισμό του ΝΑΤΟ, ήταν υπέρ των διπλωματικών συμφωνιών με Ιράν και Κούβα, ενώ έχει καταγγείλει το ρόλο της αμερικάνικης εξωτερικής πολιτικής σε διάφορα σημεία του κόσμου. Το μόνο αρνητικό στο ενεργητικό του είναι πως είχε καταψηφίσει ένα νόμο για ενίσχυση των ελέγχων σε πωλήσεις όπλων. Σήμερα πάντως έχει ταχθεί υπέρ της αλλαγής του προέδρου Ομπάμα στο θεσμικό πλαίσιο των πωλήσεων όπλων.
Κεντρικό ρόλο στην πολιτική του ατζέντα έχει το θέμα των ανισοτήτων. Μιλάει σταθερά και «δυνατά» εναντίον της τάξης των δισεκατομμυριούχων, οι οποίοι με τη δύναμή τους ελέγχουν την κυβέρνηση. Πολύ σημαντικό, επίσης, θέμα που έχει αναδείξει είναι η μεταρρύθμιση του συστήματος χρηματοδότησης των υποψηφίων. Σύμφωνα με την αμερικάνικη νομοθεσία όλοι οι υποψήφιοι χρηματοδοτούνται ιδιωτικά μέσω των λεγόμενων PACS. Κάθε πολίτης μπορεί να συνεισφέρει έως το ποσό των 2.700 δολαρίων. Όμως υπάρχει ένα παραθυράκι το οποίο επιτρέπει σε ιδιώτες και επιχειρήσεις να χρηματοδοτούν πολιτικούς άνευ ορίου, τα λεγόμενα SUPER PACS. Ενώ λοιπόν η χρήση των δύο συγκεκριμένων εργαλείων είναι πλέον συνηθισμένο φαινόμενο και κυρίως όταν πρόκειται για προεδρική εκλογή, ο γερουσιαστής Σάντερς αρνήθηκε να δημιουργήσει SUPER PAC και ανακοίνωσε πως θα βασιστεί μόνο σε μικρές χορηγίες απλών πολιτών, αφού, όπως δηλώνει συνεχώς, η καμπάνια του αντιπροσωπεύει το 99% της κοινωνίας και όχι το 1% των πάμπλουτων.
Οι πιο ριζοσπαστικές του προτάσεις είναι δύο. Η πρώτη αφορά τη δημιουργία ενός απλού, δημόσιου εθνικού συστήματος υγείας που θα καλύπτει όλους τους πολίτες. Αξίζει εδώ να σημειωθεί πως παρά την επιτυχία του Obamacare οι Η.Π.Α. ακόμα και σήμερα πάσχουν από ένα δαιδαλώδες πλέγμα προγραμμάτων περίθαλψης με διάφορους περιορισμούς για τους πολίτες και με ανυπαρξία του δημόσιου χαρακτήρα της υγείας, ενώ οι σχετικές δαπάνες των Αμερικανών είναι σταθερά μεγαλύτερες από αυτές των υπολοίπων ανεπτυγμένων χωρών. Η δεύτερη αφορά την κατάργηση των διδάκτρων στα κολλέγια και τα πανεπιστήμια της χώρας ώστε όλοι να μπορούν να σπουδάζουν δωρεάν. Το θέμα των διδάκτρων και κυρίως των μη εξυπηρετούμενων φοιτητικών δανείων αποκτά μεγάλη δημοτικότητα στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού, ενώ πολλοί πιστεύουν πως πρόκειται για την επόμενη χρηματοπιστωτική φούσκα. Έχει εξαγγείλει την αύξηση του κατώτατου μισθού στα 15 δολάρια την ώρα, ενώ έχει κηρύξει τον ανένδοτο ενάντια στις μεγάλες τράπεζες, τονίζοντας πως θα πρέπει να σπάσουν σε μικρότερες.
Για να τα πετύχει αυτά έχει εξαγγείλει ένα πρόγραμμα με αυξήσεις φόρων για τις πολυεθνικές επιχειρήσεις που μεταφέρουν τα κέρδη τους σε φορολογικούς παραδείσους, για τα μεγάλα εισοδήματα, ειδικό φόρο στις συνδιαλλαγές της Wall Street αλλά και τον περιορισμό στα παραθυράκια της φορολογικής νομοθεσίας που διευκολύνουν την φοροαποφυγή και είναι αποτέλεσμα σκληρού lobbying.
Το ζήτημα είναι αν έχει τύχη ο συγκεκριμένος υποψήφιος με τις συγκεκριμένες θέσεις στην συγκεκριμένη χώρα. Πράγματι στην αρχή της προεκλογικής του εκστρατείας τα νούμερα του ήταν πολύ χαμηλά ακόμα και μονοψήφια, ενώ η απόστασή του από το μεγάλο φαβορί, την Χίλαρυ Κλίντον, τεράστια. Όμως κατάφερνε σε κάθε του εμφάνιση να μαζεύει έναν πολύ μεγάλο αριθμό κόσμου που συνεχώς αυξανόταν και έτσι απέκτησε μεγάλο ρεύμα υπέρ του κυρίως από νέους ανθρώπους ή από ανθρώπους απογοητευμένους από το πολιτικό κατεστημένο.
Χαρακτηριστικά είναι τα οικονομικά στοιχεία που παρέδωσε το επιτελείο της καμπάνιας του στην δημοσιότητα. Το τελευταίο τρίμηνο του 2015 η καμπάνια του δέχθηκε 33 εκατομμύρια δολάρια, ενώ το συνολικό ποσό από την έναρξη της ανέρχεται στα 77 εκατομμύρια, ποσό ρεκόρ αν σκεφτεί κανείς πως, όπως ήδη αναφέρθηκε, δεν χρησιμοποιεί το παραθυράκι των SUPER PACS. Συγκεκριμένα τα χρήματα αυτά έχουν δωρίσει πάνω από 1 εκατομμύριο πολίτες, οι οποίοι έχουν κάνει 2.513.665 δωρεές, με τη μέση δωρεά να είναι 27,16 δολάρια. Αυτό συμβαίνει διότι κανείς εκ των δωρητών δεν φτάνει το όριο των 2.700 δολαρίων. Μιλάμε για νούμερα που προκαλούν σοκ αφού ήδη έχουν ξεπεράσει την καμπάνια του Μπαράκ Ομπάμα, δείχνοντας έτσι την τεράστια δυναμική και τα κινηματικά χαρακτηριστικά που έχει αποκτήσει η υποψηφιότητα-επανάσταση του Μπέρνυ Σάντερς.
Στην πολιτεία της Iowa, λοιπόν, το πρώτο τεστ ήταν άκρως αισιόδοξο. Απέναντι στον μεγαλύτερο, όπως τον χαρακτήρισε, πολιτικό οργανισμό των Η.Π.Α., την Χίλαρυ Κλίντον, ο γερουσιαστής από το Vermont έχασε σε μια μονομαχία θρίλερ με μόνο 0,2 % αφού συγκέντρωσε το 49,6% ενώ η αντίπαλος του έλαβε το 49,8%. Οι 44 εκλέκτορες που αντιστοιχούν στην Iowa για το συνέδριο του Δημοκρατικού κόμματος που θα εκλέξει τον τελικό υποψήφιο μοιράστικαν στα δύο. Πολύ σημαντικό είναι να δούμε και τα στατιστικά της πρώτης αναμέτρησης. Ο γερουσιαστής Σάντερς κυριολεκτικά σάρωσε στην νέα γενιά, με 84% στις ηλικίες 17-29 και 58% στις ηλικίες 33-44. Με όλες τις έρευνες να δείχνουν πως προηγείται άνετα στην επόμενη στάση των προκριματικών στο New Hampshire, φαίνεται πως η αμερικάνικη κοινωνία μόλις απέκτησε μία εναλλακτική επιλογή εξουσίας πολύ διαφορετική από τις υπόλοιπες.
Οι πολιτικοί αναλυτές βλέπουν πως ο δρόμος για το τελικό χρίσμα και την προεδρία θα ανοίξει μέσα από τη βελτίωση της απόδοσης του Σάντερς στις μειονοτικές πληθυσμιακά ομάδες (Αφροαμερικανοί, Λατίνοι), ενώ στο πεδίο των πολιτικών χρειάζεται καλύτερο σχεδιασμό για θέματα εξωτερικής πολιτικής.
Μένει να δούμε αν θα τα καταφέρει, να γίνει ο πρώτος σοσιαλιστής πρόεδρος στην ιστορία των Η.Π.Α. Μέχρι τότε βλέπουμε με ενδιαφέρον την πορεία της καμπάνιας του για την οποία συνέχεια αναφέρει:
"It's not just a presidential campaign. It is a political revolution".