Οι Καλυμνιές, ο πετροπόλεμος, οι «Καμπανέλοι» και ο Ερντογάν

Την επομένη ημέρα οι Ιταλοί κηρύττουν στρατιωτικό Νόμο στην περιοχή, συλλαμβάνουν περίπου 300 Καλυμνίους και τους οδηγούν στην Κω, όπου τους «δικάζουν» και τους «καταδικάζουν» σε βαρύτατες ποινές φυλάκισης στις φυλακές της Κω. Το μεγαλείο όμως των γυναικών της Καλύμνου, περνάει στην Ιστορία. Μερικές εκατοντάδες θαρραλέων γυναικών, που έχουν υψηλό το εθνικό και θρησκευτικό τους φρόνιμα, ξευτελίζουν ολόκληρη αυτοκρατορία του Μουσολίνι.
mgokalp via Getty Images

Με αφορμή την ενσωμάτωση της Δωδεκανήσου

Το τριήμερο από τις 5 ως τις 7 Απριλίου 1935 αποτελεί για τους απανταχού Καλύμνιους, για τους Δωδεκανήσιους όπου γης, και για όλους τους Έλληνες μια ξεχωριστή σελίδα, της ένδοξης ιστορίας αυτού του τόπου. Είναι το τριήμερο που ολοκληρώθηκε με τον Πετροπόλεμο των Καλυμνίων γυναικών εναντίον των Ιταλών καραμπινιέρων. Το τριήμερο που ο Καλυμνιακός λαός με μπροστάρισσες τις γυναίκες του ανέδειξε το μοναδικό εθνικό του φρόνημα, θέτοντας στο περιθώριο της ιστορίας τόσο τους Ιταλούς φασίστες, όσο και τους ελάχιστους ριψάσπιδες συνεργάτες τους, που συμμάχησαν μαζί τους το τριήμερο εκείνο και που στιγματίστηκαν όπως θα εξηγήσω παρακάτω με το χαρακτηρισμό «Καμπανέλοι».

Τα γεγονότα του Πετροπολέμου, στον οποίο αναφέρομαι και ο ιστορικός περίγυρος που έλαβαν χώρα έχουν συνοπτικώς ως εξής:

Τα μαρτυρικά Δωδεκάνησα πέρασαν το 1912 από τα χέρια του Τούρκου κατακτητή στην κυριαρχία των Ιταλών. Οι τελευταίοι από την αρχή που εγκαταστάθηκαν στη Δωδεκάνησο επεδίωξαν, εκτός από την προσπάθεια κατάργησης της ελληνικής γλώσσας, να αλλάξουν και το θρησκευτικό δόγμα των Δωδεκανησίων. Να μας κάνουν δηλαδή από ορθόδοξους, καθολικούς. Η προσπάθεια αυτή των Ιταλών στόχευε αρχικώς στην απόσχιση της εκκλησίας της Δωδεκανήσου από το Πατριαρχείο και την ανακήρυξή της ως Αυτοκέφαλης Εκκλησίας.

Η αντίδραση των Δωδεκανήσιων, που είχαν καταφέρει για εκατοντάδες χρόνια να διατηρήσουν υπό τον ενετικό και τουρκικό ζυγό τη γλώσσα και τη θρησκεία τους, υπήρξε σθεναρή. Καμία εκκλησία δεν υποτάχθηκε και το σύνολο των πιστών συνδέοντας τον αγώνα της Ενσωμάτωσης με την Ορθοδοξία δεν διανοήθηκε να αποδεχθεί την αλλαγή δόγματος.

Οι Ιταλοί κατακτητές, στην αρχή επιδίωξαν με διπλωματικό τρόπο να προωθήσουν τα σχέδιά τους, αλλά γίνονται πιο αποφασιστικοί με την άνοδο του Μουσολίνι το 1922 στην εξουσία. Η άρνηση των Δωδεκανήσιων δεν τους επιτρέπει να προωθήσουν με ειρηνικό τρόπο τους στόχους τους, παρά το ότι για πολλά χρόνια μέχρι το τέλος του 1934 πιέζουν με διάφορες μεθοδεύσεις τόσο τον πληθυσμό και τους παπάδες όσο και το Πατριαρχείο να αποδεχτούν την ανακήρυξη του Αυτοκέφαλου της Εκκλησίας τους. Από τις αρχές ωστόσο του 1935 οι Ιταλοί δείχνουν να αλλάζουν τακτική και έτσι στις 19 Ιανουαρίου 1935 στην Κάλυμνο, συλλαμβάνουν έναν ιερωμένο τον Παπά-Τσουγκράνη την ώρα που λειτουργούσε. Η αντίδραση του ποιμνίου υπήρξε άμεση και βίαιη. Απελευθερώνουν με δυναμισμό και φυγαδεύουν τον παπά, ο οποίος καταλήγει μετά από ημέρες ελεύθερος στην Αθήνα. Ταυτοχρόνως οι δυναμικοί Καλύμνιοι την επομένη αποφασίζουν, με πόνο ψυχής, να κλείσουν όλες τις εκκλησίες του νησιού και τις ιεροτελεστίες να τις πραγματοποιούν σε σπίτια.

Αποτελούσε η απόφαση αυτή και η υλοποίησή της την πιο δυναμική αντίδραση κατά του κατακτητή. Βουβές καμπάνες, βουβές εκκλησίες. Η παθητική αυτή αντίσταση εξοργίζει τους Ιταλούς που ενεργοποιούν τους ελάχιστους προδότες συμμάχους τους και επιδιώκουν με πολλαπλές πιέσεις στις 5 Απριλίου ημέρα Παρασκευή του ιδίου έτους να ανοίξουν τις εκκλησίες, αρχής γενομένης από την εκκλησία «Του Χριστού». Ελάχιστοι ριψάσπιδες, με εντολές των Ιταλών στις 5 Απριλίου χτυπούν την ώρα του εσπερινού τις καμπάνες της Εκκλησίας του Χριστού και αρχίζουν να καλούν τον κόσμο στη λειτουργία των «Χαιρετισμών». Η αντίδραση των Καλύμνιων αποτελεί δείγμα ηρωισμού των Ελλήνων. Οι γυναίκες του νησιού από κάθε γωνιά, ξεχύνονται τάχιστα και φθάνουν κατά ομάδες έξω από την εκκλησία του Χριστού κρατώντας ξύλα για να εμποδίσουν όποιον θα τολμούσε να μπεί στην εκκλησία και να συγκρουστούν με τους Ιταλούς καραμπινιέρους, που είναι στημένοι απέξω για να διασφαλίσουν εύκολη πρόσβαση σε όσους θα πήγαιναν να εκκλησιασθούν. Ουδείς πλησιάζει, οι δε 5-6 ριψάσπιδες που χτυπούσαν τις καμπάνες και εισήλθαν στην Εκκλησία απειλούνται με συνθήματα, από το πλήθος των γυναικών, που τους αποκαλούν «Καμπανέλους» επειδή ήταν αυτοί που χτυπούσαν τις καμπάνες. Ο χαρακτηρισμός έχει μείνει από τότε στην συνείδηση των Καλυμνίων για να αποκαλείται έτσι κάθε προδότης.

Την επομένη ημέρα Σάββατο, την ώρα του εσπερινού ξαναχτυπούν οι καμπάνες της Εκκλησίας του Χριστού και επαναλαμβάνονται τα ίδια γεγονότα με πολύ περισσότερες γυναίκες και παιδιά μαζί τους και συνεχίζονται τα συνθήματα κατά των «Καμπανέλων».

Οι Ιταλοί, βλέποντας ότι αδυνατούν να επιτύχουν την λειτουργία της Εκκλησίας με προσέλευση κόσμου, ενισχύονται την επομένη το πρωί ημέρα Κυριακή με ένα λόχο στρατιωτών που έρχεται από τη γειτονική Κω. Η αντίδραση των γυναικών, των νέων και πολλών Καλυμνίων είναι αυτή τη φορά ακόμη πιο δυναμική. Εκατοντάδες γυναίκες με τα παιδιά τους και σακούλες γεμάτες πέτρες έχουν φθάσει και έχουν στηθεί σε όλους τους δρόμους και τα ανοίγματα γύρω από την Εκκλησία. Δεν χρειάστηκε παρά ένας εκφοβιστικός πυροβολισμός των Ιταλών για να ξεκινήσει ο πετροπόλεμος. Σκηνές μεγαλείου της ελληνικής ψυχής διαδραματίζονται εκείνες τις στιγμές στην Κάλυμνο. Από την μία παραταγμένοι οι Ιταλοί στρατιώτες και Καραμπινιέροι με τα όπλα τους και φορώντας κράνη, από την άλλη οι φλογερές Καλυμνιές να πετροβολούν και να εμποδίζουν τους Ιταλούς να προστατέψουν όποιον ρίψασπι θα τολμούσε να πάει στην Εκκλησία. Ένας ηρωικός νέος, ο Μανώλης Καζώνης, βγαίνοντας μπροστά από τις γραμμές των γυναικών, δέχεται θανάσιμη σφαίρα από τους Ιταλούς και αφήνει την τελευταία του πνοή εκεί. Η Ιστορία γράφτηκε. Ο θάνατος του Καζώνη, το αίμα και ο αγώνας των ηρωικών γυναικών της Καλύμνου δεν επιτρέπουν να λειτουργήσει η Εκκλησία. Η απόφαση των Καλυμνίων να παραμείνουν οι Εκκλησίες κλειστές εφαρμόζεται.

Την επομένη ημέρα οι Ιταλοί κηρύττουν στρατιωτικό Νόμο στην περιοχή, συλλαμβάνουν περίπου 300 Καλυμνίους και τους οδηγούν στην Κω, όπου τους «δικάζουν» και τους «καταδικάζουν» σε βαρύτατες ποινές φυλάκισης στις φυλακές της Κω. Το μεγαλείο όμως των γυναικών της Καλύμνου, περνάει στην Ιστορία. Μερικές εκατοντάδες θαρραλέων γυναικών, που έχουν υψηλό το εθνικό και θρησκευτικό τους φρόνιμα, ξευτελίζουν ολόκληρη αυτοκρατορία του Μουσολίνι.

Στη Δωδεκάνησο, τα γεγονότα αντίστασης κατά του κατακτητή υπήρξαν πολλά. Ούτε μια στιγμή οι Δωδεκανήσιοι δεν υπέκυψαν μέχρι να φθάσει η άγια ημέρα της ενσωμάτωσης στις 7 Μαρτίου του 1947. Από το θρυλικό Καστελόριζο ως βόρεια το Αγαθονήσι οι Δωδεκανήσιοι κατάφεραν παρά τους αιώνες σκλαβιάς να παραμείνουν ελεύθεροι, να παραμείνουν Έλληνες, να παραμείνουν Ορθόδοξοι.

Τα πρόσφατα γεγονότα με το προσφυγικό ξανάφεραν στο κέντρο του παγκόσμιου ενδιαφέροντος την Δωδεκάνησο και τα υπόλοιπα νησιά του Αιγαίου. Οι Δωδεκανήσιοι παρά την οικονομική κρίση που μαστίζει τη χώρα, επιδεικνύουν ένα απαράμιλλο ήθος, αγωνίζονται ξανά δίπλα στον συνάνθρωπο, για τον συνάνθρωπο, για την ελευθερία. Δυστυχώς, η αναγκαιότητα που οδήγησε στην έλευση των δυνάμεων του ΝΑΤΟ στη περιοχή, αντί να ενώσει τους λαούς και να αναδείξει το Αιγαίο ως θάλασσα ειρήνης όπως ήταν πάντα, άνοιξε τις ορέξεις των «άσπονδων» γειτόνων μας.

Ο κύριος Ερντογάν και ο κύριος Νταβούτογλου επιδεικνύοντας απόλυτη αδιαφορία και απανθρωπιά μπροστά στο προσφυγικό πρόβλημα θέτουν θέμα δήθεν αποστρατικοποίησης της Δωδεκανήσου, όταν γνωρίζουν πολύ καλά ότι ουδεμία συμφωνία υπάρχει μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας που να προβλέπει κάτι τέτοιο. Οι Τούρκοι φίλοι μας δυστυχώς συνεχίζουν και θα συνεχίσουν τις προκλήσεις τους. Κάποιος ωστόσο, θα πρέπει να τους μιλήσει για τις γυναίκες της Καλύμνου. Κάποιος θα πρέπει να τους θυμίσει ότι η Δωδεκάνησος και όλο το Αιγαίο είναι γεμάτο πέτρες αλλά όχι μόνο. Τα νησιά μας είναι γεμάτα από ανθρώπους με υψηλό εθνικό φρόνημα που κανένας Ερντογάν και κανένας «Καμπανέλος» δε μπορούν να τραυματίσουν.

Δημοφιλή