Κύριε, πότε σε είδομεν πεινώντα και εθρέψαμεν, ή διψώντα και εποτίσαμεν; πότε δε σε είδομεν ξένον και συνηγάγομεν, ή γυμνόν και περιεβάλομεν; πότε δε σε είδομεν ασθενή ή εν φυλακή, και ήλθομεν προς σε; και αποκριθείς ο βασιλεύς ερεί αυτοίς· αμήν λέγω υμίν, εφ᾿ όσον εποιήσατε ενί τούτων των αδελφών μου των ελαχίστων, εμοί εποιήσατε.
Στην Λέσβο, σε τόπο «παγιδευμένων» προσφύγων, συναντήθηκαν οι πρωτοκορυφαίοι των χριστιανικών εκκλησιών. Ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος, πρώτος μεταξύ ίσων για την Ορθόδοξη εκκλησία, ο Πάπας Φραγκίσκος, vicarius Christi για τους ρωμαιοκαθολικούς, και (ευγενώς φιλοξενούμενος από τον Πατριάρχη Βαρθολομαίο και τον επιχώριο μητροπολίτη σε εδάφη που ανήκουν κανονικώς στο Οικουμενικό Πατριαρχείο και είναι προσωρινώς, «άχρι καιρού», διοικητικά παραχωρημένα στην Εκκλησία της Ελλάδος,) ο αρχιεπίσκοπος Αθηνών Ιερώνυμος, συνήχθησαν στο νησί της Λέσβου, απευθυνόμενοι στην οικουμένη για το προσφυγικό πρόβλημα--για τους ζώντες και για τους ήδη νεκρούς του.
«Τηλεοπτικές εικόνες», «φαίνεσθαι», «απλές εντυπώσεις» για το θεαθήναι; Το αντίθετο! Πρέπει να είναι κανείς πραγματικά αφελής για να μην αντιλαμβάνεται την απολύτως πραγματική πολιτική δυναμική που εξαπολύει η σύναξη των ιεραρχών στη Μυτιλήνη. Ναι, η τηλεοπτική εικόνα και οι δηλώσεις του Πατριάρχη και του Πάπα στο νησάκι της Λέσβου επηρεάζει αποφασιστικά την μοίρα και το μέλλον των παγιδευμένων προσφύγων--και θα έχει ενδιαφέρον το να δούμε την επόμενη φορά που κάποιος πολιτικός ηγέτης θα επικαλεσθεί τον Χριστό και την εκκλησία του για να αποκρούσει τους κατατρεγμένους. Οι ηγέτες των χριστιανικών εκκλησιών, σημεία αναφοράς εκατοντάδων εκατομμυρίων ανθρώπων, δείχνουν έμπρακτα «με ποιον είναι» στην αλλόκοτη διελκυστίνδα που λαμβάνει χώρα στον πανευρωπαϊκό δημόσιο λόγο, και που πολύ συχνά επικαλείται τον χριστιανισμό με διάφορους, αντιφατικούς μεταξύ τους, τρόπους.
Μπορεί (όχι «μπορεί», είναι βέβαιο!) κάποιοι να χρησιμοποιούν τους πρόσφυγες και μετανάστες ως weapons of mass migration. Μπορεί κάποιοι να τους χρησιμοποιούν αυτούς και την μετακίνησή τους ως πιόνια για τους δικούς τους πολιτικούς σκοπούς, μπορεί κάποιοι να εκμεταλλεύονται τα ανθρωπιστικά αντανακλαστικά της «κοινής γνώμης». Η δουλειά όμως των χριστιανών είναι να βρίσκονται εκεί, στον τόπο των κατατρεγμένων, στον τόπο των απόκληρων, των εξορισμένων, των ανεπιθυμήτων. Ο Οικουμενικός Πατριάρχης δεν κάνει τίποτε άλλο από το να παραφράζει το ευαγγέλιο όταν λέει στους πρόσφυγες, εις επήκοον της οικουμένης, ότι «ο κόσμος θα κριθεί από τον τρόπο με τον οποίο σας συμπεριφέρθηκε. Και όλοι θα είμαστε υπόλογοι για τον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζουμε την κρίση και την σύγκρουση στις περιοχές από τις οποίες προέρχεστε.»
Εδώ χρειάζεται μια προσοχή, να μην υπάρξει η παρανόηση πως το χριστιανικό ευαγγέλιο, η ελπίδα της εκκλησίας, υπαγορεύει έναν και μόνον τρόπο πολιτικής σκέψης και πράξης--ότι υπάρχει μία και μόνη ορθή πολιτική θεολογία, με κάθε άλλη πολιτική θεώρηση να είναι «αιρετική». Αυτό θα σήμαινε τον κατακερματισμό, ακριβώς στον χώρο που ενεργείται η ενότητα. Θα σήμαινε την αυτοδικαίωση πολιτικών στάσεων και επιλογών με θείο άνωθεν επίχρισμα (αυτοδικαίωση που επιχειρούν με διαφορετικό πλαίσιο και οι χριστιανοί δεξιοί και οι χριστιανοί αριστεροί) ακριβώς στον χώρο που πατάει τρία μέτρα κάτω από τη γη κάθε αυτοδικαίωση. Είναι λοιπόν απολύτως εφικτό και καθόλου παράδοξο ή αντιφατικό, ο ίδιος άνθρωπος που ως χριστιανός αντιλαμβάνεται τί ζητεί το ευαγγέλιο, παράλληλα ως πολίτης να μεριμνά και να τυρβάζει για πολλά και αναγκαία ζητήματα επιβίωσης-- από το δημογραφικό πρόβλημα της Ελλάδας και της Ευρώπης μέχρι το πώς θα πληρώσει την εφορία. Αυτή η διελκυστίνδα θα ενεργείται μέχρι το τέλος: «βλέπω δε έτερον νόμον εν τοις μέλεσίν μου αντιστρατευόμενον τω νόμω του νοός μου».
Διελκυστίνδα ανάμεσα στο να ζητεί κανείς «πρώτον την βασιλεία του Θεού» η να «μη μεριμνά και τυρβάζει περί πολλά» διότι «ενός εστί χρεία», και στο να μεριμνήσει για τα ατομικώς και συλλογικώς αναγκαία: από το θερμοσίφωνο, την τροφή και την καθημερινή επιβίωση μέχρι το συλλογικό μέλλον, την πολιτική συνύπαρξη ή την αναίρεση σκοπιμοτήτων επιτηδείων. Όμως, σε Άλλου το χέρι είναι η τελική λύση του γόρδιου αυτού δεσμού αντιφατικών προτεραιοτήτων--στο χέρι όπου θα αναπαυθούμε μέχρι Εκείνος να μας καλέσει στην αφθαρσία. Καὶ γνώσεσθε, ὅτι ἐγώ εἰμι Κύριος, ἐν τῷ ἀνοῖξαί με τοὺς τάφους ὑμῶν, τοῦ ἀναγαγεῖν με ἐκ τῶν τάφων τὸν λαόν μου. Καὶ δώσω πνεῦμά μου εἰς ὑμᾶς, καὶ ζήσεσθε, καὶ θήσομαι ὑμᾶς ἐπὶ τὴν γῆν ὑμῶν, καὶ γνώσεσθε, ὅτι ἐγὼ Κύριος, ἐλάλησα, καὶ ποιήσω.
Από τους φαινομενικά σκουριασμένους γραφειοκρατικούς μηχανισμούς των χριστιανικών εκκλησιών, των ίδιων «εκπροσώπων ευρωπαϊκού πολιτισμού» που τόσο συχνά και βολικά επικαλούνται οι Ευρωπαίοι πολιτικοί για την απόκρουση των προσφύγων, προκύπτει στο νησάκι της Λέσβου η αναπάντεχη έκπληξη. Ότι ο χριστιανισμός ναί, είναι αυτό που νομίζεις.
«Ορθολογικό» λοιπόν θα ήταν (και όντως θα ήταν!) να ληφθούν υπ' όψιν τα πολιτικά κίνητρα των διαφόρων «παικτών» που εκμεταλλεύονται τον πόνο των προσφύγων. Να καταστεί σαφές το ποιός κερδίζει πολιτικά από την επίσκεψη αυτή, και γιατί επιλέγεται να κερδίσουν πολιτικά κάποιοι και να χάσουν άλλοι. Ορθολογικό θα ήταν το να κατανοηθεί ο απολύτως πραγματικός αντίκτυπος και ο ρόλος αυτής της επίσκεψης στο μακρόπνοο γεωπολιτικό παίγνιο, και η συνάρτηση μακροπρόθεσμης επιβίωσης της Ευρώπης--δημογραφικά, οικονομικά, πολιτικά, πολιτισμικά--αν τυχόν φιλοξενούσε όποιον θέλει να ζήσει σε αυτήν. Ορθολογικό θα ήταν το να διαπιστωθεί ότι, μέσα στις πολλές χιλιάδες των προσφύγων, ταξιδεύει στας Ευρώπας και ο... περιστασιακός τζιχαντιστής, με σχέδιο ολέθρου ακολουθούμενο συστηματικά και κατά γράμμα. Ορθολογικό θα ήταν να αποσαφηνιστεί το αδιανόητο, ότι η επίσκεψη των ιεραρχών δίνει τελικά όπλα στη φαρέτρα του πολιτικού απατεώνα Αλέξη Τσίπρα για να κουνήσει το δάχτυλο στους ευρωπαίους ηγέτες προκειμένου να πετύχει τους απολύτως προσωπικούς στόχους πολιτικής του επιβίωσης.
«Ανορθολογική» είναι η εικόνα ενός Οικουμενικού Πατριάρχη και ενός Πάπα Ρώμης μέσα στη σκηνή των προσφύγων, στο νησάκι της Λέσβου--στην προσφυγιά των αποκλήρων και των ανεπιθυμήτων. Η εκκλησία, το σώμα του ζώντος Χριστού, δεν μπορεί παρά να είναι ανορθολογική και σκανδαλώδης. Αν δεν είναι, κάτι δεν πάει καλά.
«Είσασθε πολιτικά ηλίθιοι! Κοιτάξτε την γεωπολιτική, τη δημογραφία, την πολιτική εκμετάλλευση!»--όλα εκ των οποίων είναι όντως απολύτως πραγματικά, απολύτως επείγοντα και απολύτως απειλητικά. Όμως, αν οι χριστιανοί μπροστά στον εκάστοτε συγκεκριμένο κατατρεγμένο, απόκληρο άνθρωπο επιτυγχάνουμε να είμαστε πολιτικά ηλίθιοι, τότε μάλλον κάτι κάνουμε σωστά.