Στις 15 του μήνα, ο γνωστός νομπελίστας οικονομολόγος Paul Krugman έγραψε στην ηλεκτρονική έκδοση των New York Times ένα κείμενο έξι μόλις γραμμών σχετικά με την Ελλάδα:
«Κάποιοι αναγνώστες έχουν παρατηρήσει ότι δεν έχω πει πολλά για την Ελληνική κρίση τις τελευταίες μέρες. Πράγματι. Ήρθε η κρίσιμη στιγμή και τώρα όλοι όσοι εμπλέκονται χρειάζεται να συμμετάσχουν σε μία ήρεμη, ψύχραιμη διαβούλευση. Δεν υπάρχει πραγματικά τίποτα που να μπορούμε να πούμε οι τρίτοι, τουλάχιστον δημόσια, που να μην το έχουμε ήδη πει. Έτσι, μου φαίνεται ότι προς το παρόν, πρέπει να κρατήσω τις αποστάσεις μου για λίγο»
Διαβάζοντάς το, μου ήρθε υποσυνείδητα στο μυαλό η ψυχική κατάσταση στην οποία βρίσκονται οι συγγενείς των ανθρώπων που, μετά από πολύχρονη μάχη με την ασθένειά τους, βρίσκονται πλέον στις τελευταίες μέρες τους. Οι περισσότεροι ίσως έχουμε ζήσει μια παρόμοια εμπειρία, όταν η αποδοχή του μοιραίου για τον δικό μας άνθρωπο, μετατρέπει σταδιακά την αρχική οργή και θλίψη μας σε μια ανεπαίσθητη απάθεια/ηρεμία σε σχέση με το αναπόφευκτο που θα επέλθει σύντομα.
Ο ελληνικός λαός έχει κουραστεί ψυχολογικά όλα αυτά τα χρόνια της κρίσης, έχει εξαντλήσει τον θυμό και την οργή του. Έχει φτάσει πλέον στο τελευταίο συναισθηματικό στάδιο της θλίψης, την απάθεια απέναντι σε όσα αρνητικά συμβαίνουν και στην τεράστια αβεβαιότητα που έχει κατακλύσει τη ζωή του. Στο στάδιο αυτό προσπαθούμε να αποδεχθούμε το γεγονός ότι δεν μπορούμε να επιστρέψουμε στην πρότερη κατάσταση και να προσαρμοστούμε στη νέα πιο δύσκολη πραγματικότητα.
Την ίδια ώρα η ελληνική κυβέρνηση μοιάζει σα να έχει μπει σε τροχιά ρήξης με την Ευρώπη, κάτι που αν συμβεί, θα επηρεάσει δραματικά τη ζωή των επόμενων γενεών Ελλήνων. Μια ρήξη που δεν αποτελεί πραγματική επιλογή για την ελληνική κυβέρνηση, αλλά θέλω να ελπίζω ότι χρησιμοποιείται ως ένα ύστατο μέσο πίεσης προς τους δανειστές, εν μέσω πολύ σκληρών δηλώσεων εκατέρωθεν. Καμιά ελληνική κυβέρνηση δεν θα επέλεγε συνειδητά να ανοίξει τις πύλες της κολάσεως (αρχικά ως capital controls) και μάλιστα εν μέσω καλοκαιριού, καταστρέφοντας τη μοναδική ανταγωνιστική βιομηχανία που διαθέτει η Ελλάδα, τον τουρισμό, απ' την οποία ζουν (άμεσα ή έμμεσα) περίπου το 30% των ελλήνων.
Σε αυτήν την κρίσιμη στιγμή πρέπει να αναλογιστούμε υπεύθυνα και χωρίς συναισθηματισμούς ποια θα είναι τα αποτελέσματα που θα επιφέρει μια οριστική ρήξη με τους δανειστές και ποιο είναι το κόστος που είμαστε διατεθειμένοι να πληρώσουμε γι' αυτό. Επικοινωνιακά κόλπα και "ηρωικές" δηλώσεις που δυναμιτίζουν το κλίμα και διχάζουν τους Έλληνες πρέπει να αποφευχθούν.
Τόσο κρίσιμες ιστορικές αποφάσεις δεν μπορεί να παρθούν από ένα κόμμα ή μια κυβέρνηση. Απαιτείται εθνική ενότητα και ομοψυχία, μια ενιαία εθνική γραμμή που θα ισχυροποιήσει την διαπραγματευτική θέση της χώρας. Μικροκομματικοί εγωισμοί και σκοπιμότητες αφορούν άλλες εποχές και δεν πρέπει να γίνουν ανεκτές. Τώρα αρχίζει η πραγματική διαπραγμάτευση και πρέπει να εμφανιστούμε ισχυροί και ενωμένοι απέναντι στους δανειστές.
Είναι κοινή πεποίθηση της συντριπτικής πλειοψηφίας των Ελλήνων, ότι η Ελλάδα ανήκει στην Ευρώπη και μπορεί να έχει μέλλον μόνο εντός αυτής. Αυτή είναι η αδιαπραγμάτευτη αρχή που πρέπει να διέπει τις ενέργειες κάθε ελληνικής κυβέρνησης. Αυτό δε σημαίνει βέβαια ότι πρέπει να αποδεχόμαστε κάθε απαίτηση των ευρωπαίων εταίρων και να ακολουθούμε άβουλα τις υποδείξεις τους. Αντιθέτως, κάθε χώρα οφείλει να υπερασπίζεται τα ζωτικά συμφέροντά της εντός μιας νομισματικής ένωσης, που δυστυχώς δεν έχει ακόμα μετεξελιχθεί σε οικονομική και πολιτική ένωση. Αλλά πρέπει αυτό να γίνεται χωρίς να θέτει σε κίνδυνο την βασική θεμελιακή αρχή της παραμονής μας στην Ευρώπη, διότι σε αντίθετη περίπτωση το κόστος θα είναι τεράστιο και δεν μπορεί να το διαχειριστεί οποιαδήποτε κυβέρνηση.
Η γνώμη μου είναι ότι η ρήξη δεν αποτελεί λογική επιλογή, όχι μόνο για την ελληνική κυβέρνηση, αλλά ούτε για τους δανειστές. Σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο είναι μεγάλα τα ρίσκα που θα έπρεπε να αναληφθούν και κανείς σώφρων ευρωπαίος ηγέτης δεν θα επιθυμούσε να χρεωθεί μια πιθανή μεγάλη κρίση στην παγκόσμια οικονομία, με τις Η.Π.Α. να ξορκίζουν εμφατικά κάθε τέτοιο ενδεχόμενο. Η παγκόσμια όμως ιστορία είναι γεμάτη από ατυχήματα που προέκυψαν από λανθασμένους χειρισμούς ή εκτιμήσεις. Ένα τέτοιο ατύχημα δεν μπορεί ποτέ να αποκλειστεί και αποτελεί τον εφιάλτη και των δύο πλευρών (Ελλάδα και δανειστές). Η συμφωνία λοιπόν πιθανόν να υπάρξει, αλλά και οι δύο πλευρές πρέπει να έχουν πάντα το μυαλό τους στον αστάθμητο παράγοντα που θα μπορούσε να λειτουργήσει ως σπίθα σε πυριτιδαποθήκη.
Όποιος περπατά αυτές τις μέρες στην καλοκαιρινή Αθήνα βλέπει την πλειοψηφία των εστιατορίων, των καφέ και των μπαρ ασφυκτικά γεμάτα από κόσμο(έλληνες και τουρίστες), να σφύζουν από κέφι, χαρά και ζωή. Κάτι παράδοξο για μια χώρα που βρίσκεται σε κατάθλιψη, που έχει υποστεί μια κολοσσιαίων διαστάσεων οικονομική κρίση και το μέλλον της κρίνεται από μέρα σε μέρα σε ξένα κέντρα λήψης αποφάσεων. Είναι αξιοσημείωτη η ψυχραιμία που επιδεικνύουν οι έλληνες, μια ψυχραιμία που κρατά ακόμα ανοικτές τις ελληνικές τράπεζες.
Ας συνεχίσουμε να είμαστε αισιόδοξοι και ας ελπίσουμε ότι και οι δύο πλευρές θα λειτουργήσουν υπεύθυνα και με συναίσθηση της κρισιμότητας των στιγμών, παρά το δραματικό κλίμα που έχει διαμορφωθεί τις τελευταίες μέρες κι από τις δύο πλευρές.
Ότι αυτές οι ηλιόλουστες μέρες Ιουνίου που αμέριμνοι όλοι ζούμε, δεν αποτελούν τις "τελευταίες μέρες της Πομπηίας".
Ότι ο "Θεός της Ελλάδας" βρίσκεται ακόμα κάπου εδώ γύρω μας και θα παρέμβει, έστω την τελευταία στιγμή...