Οι εξελίξεις στις σχέσεις Ρωσίας - ΝΑΤΟ

Η συνεργασία ΝΑΤΟ-Ρωσίας ξεκίνησε το 1991, μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου. Το 2002 ενισχύθηκε, με την ίδρυση του Συμβουλίου ΝΑΤΟ-Ρωσίας (NRC). Οι σχέσεις αυτές τέθηκαν για πρώτη φορά σε δοκιμασία μετά την κρίση της Γεωργίας, το 2008. Το 2014, με το ξέσπασμα της Ουκρανικής κρίσης, οι συνεδριάσεις του Συμβουλίου διακόπηκαν, ενώ τον Απρίλιο του 2016 το Συμβούλιο συνεδρίασε ξανά χωρίς ουσιαστικό αποτέλεσμα.
RIA Novosti / Reuters

Το τελευταίο διάστημα, διαπιστώνονται σημαντικές εξελίξεις στις σχέσεις της Ρωσίας με το ΝΑΤΟ.

Το ιστορικό των σχέσεων αυτών έχει ως εξής:

Η συνεργασία ΝΑΤΟ-Ρωσίας ξεκίνησε το 1991, μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου. Το 2002 ενισχύθηκε, με την ίδρυση του Συμβουλίου ΝΑΤΟ-Ρωσίας (NRC). Οι σχέσεις αυτές τέθηκαν για πρώτη φορά σε δοκιμασία μετά την κρίση της Γεωργίας, το 2008. Το 2014, με το ξέσπασμα της Ουκρανικής κρίσης, οι συνεδριάσεις του Συμβουλίου διακόπηκαν, ενώ τον Απρίλιο του 2016 το Συμβούλιο συνεδρίασε ξανά χωρίς ουσιαστικό αποτέλεσμα.

Κατά την τελευταία συνεδρίαση των ηγετών των χωρών - μελών του ΝΑΤΟ, στις 8 και 9 Ιουλίου στην Βαρσοβία, ομόφωνα :

  • Επιβεβαιώθηκε η θέληση του ΝΑΤΟ και της Ε.Ε για στενότερη συνεργασία των δύο πλευρών.

    Σημειώνεται ότι λίγες ημέρες πριν την συνεδρίαση του ΝΑΤΟ, η Ε.Ε. είχε εγκρίνει την παράταση των κυρώσεων προς την Ρωσία, λόγω του Ουκρανικού, παρά τις αρχικές αντιρρήσεις των σοσιαλδημοκρατών της Γερμανίας, καθώς και χωρών όπως:

    1. η Γαλλία, με αποφάσεις της Γερουσίας και της Βουλής, καθώς και δηλώσεις της Γαλλικής πολιτικής ηγεσίας,
    2. η Κύπρος, με απόφαση της Βουλής,
    3. η Ουγγαρία και η Ιταλία.

  • Ζητήθηκε από την Ρωσία να άρει την υποστήριξη προς τους αντάρτες των αυτοανακηρυγμένων ως αυτόνομων περιοχών της Ουκρανίας.
  • Σημειώνουμε ότι προβαλλόμενη αιτία για την διατήρηση των κυρώσεων ήταν η μη υλοποίηση της Συμφωνίας του Μινσκ από την Ρωσία, ενώ φαίνεται ότι οι εκκρεμότητες της Ουκρανικής πλευράς είναι εξίσου σημαντικές. Σε κάθε περίπτωση, το αίτημα, όπως τίθεται, δεν είναι ρεαλιστικό.

  • Υπενθυμίστηκε η «οδηγία» του ΝΑΤΟ για ελάχιστο ποσοστό στρατιωτικών δαπανών στο 2% του ΑΕΠ, εκ των οποίων το 20% να αφορά βαρύ εξοπλισμό.
  • Σήμερα λίγες μόνο χώρες καλύπτουν τα πιο πάνω ποσοστά.

  • Αξιολογήθηκε η πρόοδος της προ διετίας Απόφασης, κυρίως σε ότι αφορά την εγκατάσταση της «αντιπυραυλικής ασπίδας».
  • Σημειώνεται ότι η εγκατάσταση της «ασπίδας» θεωρητικά μειώνει το στρατηγικό πλεονέκτημα της Ρωσίας, σε περίπτωση χρήσης πυρηνικών κεφαλών.

  • Συμφωνήθηκε η εκ περιτροπής στάθμευση πολυεθνικής δύναμης 5.000 ανδρών στις Βαλτικές χώρες (Λεττονία, Λιθουανία, Εσθονία) και την Πολωνία.
  • Η Απόφαση αυτή βρίσκεται οριακά εντός του πλαισίου της Ιδρυτικής Πράξης Ρωσίας - ΝΑΤΟ (Russia-NATO Founding Act) του 1997, σύμφωνα με την οποία απαγορεύεται η μόνιμη εγκατάσταση στρατιωτικών δυνάμεων και πυρηνικών όπλων στις χώρες της Ανατολικής και Κεντρικής Ευρώπης. Η ευθεία αμφισβήτηση της Συμφωνίας (όπως επιθυμούσαν ορισμένες χώρες) δεν έγινε δεκτή από την Γερμανία.

  • Αποφασίστηκε η περαιτέρω ενίσχυση της άμυνας σε κυβερνοεπιθέσεις (δηλαδή επιθέσεις μέσω διαδικτύου).
  • Τέθηκε η προοπτική περαιτέρω ενίσχυσης των ναυτικών δυνάμεων στη Μαύρη Θάλασσα.
  • Το θέμα αυτό τέθηκε για πρώτη φορά από την Τουρκία, στο αποκορύφωμα της κρίσης με τη Ρωσία.

    Επειδή δε με βάση την Συνθήκη του Μοντρέ υπάρχουν περιορισμοί στην παρουσία στρατιωτικών πλοίων των χωρών που δεν βρέχονται από την Μαύρη Θάλασσα, προβλέπεται ένας ετερόκλητος στόλος από χώρες μέλη του ΝΑΤΟ (την Ρουμανία και την Τουρκία), μαζί με σκάφη της Γεωργίας και της Ουκρανίας, να κληθεί να «εξισορροπήσει» την αυξανόμενη παρουσία του Ρωσικού στόλου στην Μαύρη Θάλασσα.

  • Αναφέρθηκε ο σημαντικός ρόλος του ΝΑΤΟ στα θέματα του Αφγανιστάν, της τρομοκρατίας, της παράνομης μετανάστευσης, της Συρίας, του Ιράκ, της Λιβύης, κλπ.

Για ποιο λόγο όμως ακολουθείται αυτή η «σκληρή» γραμμή, Ευρωπαίων και Αμερικανών, προς την Ρωσία;

Οι προφανείς απαντήσεις, από μόνες τους, δεν φαίνονται επαρκείς:

  • Η στρατιωτική γραφειοκρατία των μεγάλων δυτικών χωρών επιδιώκει αυξανόμενο ρόλο.
  • Προβλέπεται αύξηση των πωλήσεων οπλικών συστημάτων, από τις ισχυρότερες χώρες.
  • Αποτελεί έντονη επιθυμία και στρατηγική επιλογή πολλών χωρών της Ανατολικής Ευρώπης, που πλέον έχουν ενταχθεί στην Ε.Ε., αλλά και «χρήσιμων» χωρών όπως της Γεωργίας, της Ουκρανίας και της Τουρκίας.
  • Σε γεωστρατηγικό επίπεδο, διευρύνεται η επιρροή της Γερμανίας (και της Ε.Ε.) σε χώρες της πρώην ΕΣΣΔ, ενώ οι ΗΠΑ φιλοδοξούν να συνδυάσουν την μείωση των δικών τους στρατιωτικών υποχρεώσεων, με διατήρηση, κατά το δυνατόν, του ελέγχου της Γερμανίας και την Ε.Ε., που φαίνεται να προχωρούν στην δημιουργία Ευρωπαϊκού στρατού.

Τι μπορεί να συμβαίνει λοιπόν;

Ιστορικά, η επίκληση του εχθρού, λειτουργεί θετικά στην συγκάλυψη μικρών ή μεγάλων διαφορών και στην συσπείρωση ομάδων με αντικρουόμενα συμφέροντα. Εάν η θεωρία μας είναι σωστή, όσο συνεχίζεται η κρίση ταυτότητας της Ε.Ε., καθώς και η αμφισβήτηση βασικών επιλογών των ΗΠΑ από ισχυρές δυνάμεις, όπως η Κίνα και η Γερμανία, αλλά και από περιφερειακές δυνάμεις, όπως η Τουρκία, η ένταση θα αυξομειώνεται και αναχρονιστικοί ανταγωνισμοί θα επανεμφανίζονται. Η κατάσταση δεν αναμένεται να ξεκαθαρίσει, μέχρις ότου αποσαφηνιστούν οι στρατηγικές φιλοδοξίες, οι δυνατότητες, οι νέες συμμαχίες και τα διακυβεύματα.

Από τις πιο πάνω εξελίξεις θα πρέπει να συγκρατήσουμε:

  1. Τη σημασία της επιμελούς μελέτης των υπαρχουσών Συνθηκών, προκειμένου να εξετάζονται όλες οι δυνατότητες και πιθανές ερμηνείες. Κατά μείζονα λόγο αυτό ισχύει στις νέες, διπλωματικές και οικονομικές συμφωνίες, όπου απαιτείται η συνδρομή έμπειρων ειδικών (οικονομολόγων, διπλωματών, δικηγόρων, κλπ) πριν την αποδοχή τους από την πολιτική ηγεσία.
  2. Τον σημαντικό ρόλο των μειονοτήτων. Στην περιοχή της Μαύρης Θάλασσας ζουν, εδώ και χιλιετίες, Ελληνικοί πληθυσμοί, με τους οποίους κανείς δεν ασχολείται, σε αντίθεση με τους Τατάρους της Κριμαίας, φύλο που εισέβαλε ως κατακτητής, τον 15ο αιώνα.
  3. Τον κίνδυνο επαναφοράς από την Ελλάδα, της πολιτικής των «αστερίσκων», σε αποφάσεις Συνόδων. Η πολιτική αυτή εφαρμόστηκε κυρίως στην δεκαετία του 1980, με ανύπαρκτα οφέλη στο εξωτερικό και πενιχρά πλεονεκτήματα στο εσωτερικό. Σε αυτό το σημείο, τα παραδείγματα του Προέδρου της Γαλλίας και των σοσιαλδημοκρατών της Γερμανίας είναι προς μίμηση.
  4. Την επικοινωνιακή προετοιμασία και κλιμάκωση του αρνητικού κλίματος σε βάρος της Ρωσίας, με μέτρα όπως ο αποκλεισμός των Ρώσων αθλητών από τους διεθνείς αγώνες στίβου, η αποδοχή στην Eurovision ενός προπαγανδιστικού τραγουδιού από την Ουκρανία, που στην συνέχεια νίκησε, η ανάρτηση στο αγγλικό μετρό αποσπάσματος προσβλητικού για τους Ρώσους, η απέλαση Ρώσων διπλωματών από τις ΗΠΑ και Αμερικανών από την Ρωσία, στρατιωτικές ασκήσεις του ΝΑΤΟ στην Πολωνία και την Γεωργία λίγες ημέρες πριν την Σύνοδο, η δημοσίευση Μελετών στις ΗΠΑ, τον Καναδά και την Αγγλία, που εμφανίζουν την Ρωσία με επιθετικές βλέψεις, κλπ.
  5. Τους κινδύνους τοπικών αναφλέξεων, που ανά πάσα στιγμή μπορεί να προκύψουν από μια τέτοια πολιτική, την απαρχή μιας νέας κούρσας εξοπλισμών, αλλά και την ανάπτυξη ετερογενών συμμαχιών.

Δημοφιλή