Τι είναι αυτό που άλλαξε όμως τόσο πολύ την οπτική των λαών και τους έκανε να ριζοσπαστικοποιηθούν απορρίπτοντας αφηγήσεις αλλά και παραδοχές δεκαετιών; Ο κύριος παράγοντας είναι η μείωση του βιοτικού επιπέδου της πλειοψηφίας των κοινωνιών αυτά τα τελευταία 9 χρόνια ως συνέπεια του μεγάλου κραχ. Σίγουρα όμως δεν είναι μόνο αυτό. Είναι η το αίσθημα της απογοήτευσης τόσο από τους θεσμούς όσο και από τον τρόπο λειτουργίας τους. Τι σημαίνει για τον μέσο Έλληνα, Ιταλό, Άγγλο η έννοια της ενωμένης Ευρώπης σήμερα; Τι σημαίνει για τον μέσο Αμερικάνο η έννοια της ανεκτικότητας σήμερα;
De Agostini Picture Library via Getty Images

Το μακρινό 1492 ο ιστορικός Πέτρος Μάρτυς της Ανγκιέρα σε επιστολή του προς τον Χριστόφορο Κολόμβο πρώτος χρησιμοποίησε τον όρο «Νέος Κόσμος» για να περιγράψει την υπό εξερεύνηση ακόμα αμερικανική ήπειρο. Σήμερα πέντε αιώνες μετά οι Η.Π.Α. σφραγίζουν έναν νέο κόσμο που γεννιέται. Η εκλογή του νέου προέδρου των Η.Π.Α. Ντόναλντ Τραμπ βάζει τέλος στον τρόπο με τον οποίο ο πολίτης αντιλαμβάνεται πλέον την λειτουργία του κόσμου, της πολιτικής, της οικονομίας, της διπλωματίας, των θεσμών ακόμα και της ίδιας της δημοκρατίας. Τα δείγματα τα τελευταία χρόνια ήταν πολλά, ήταν συνεχόμενα αλλά κανείς δεν φάνηκε να θέλει να τα παρατηρήσει. Από την Ελλάδα μέχρι το Ηνωμένο Βασίλειο, μέχρι τη Γαλλία και τις Η.Π.Α. η μεγάλη κρίση του 2008 κατάφερε να αλλάξει το status quo που επικρατούσε τα τελευταία 20 χρόνια

Τι είναι αυτό που άλλαξε όμως τόσο πολύ την οπτική των λαών και τους έκανε να ριζοσπαστικοποιηθούν απορρίπτοντας αφηγήσεις αλλά και παραδοχές δεκαετιών; Ο κύριος παράγοντας είναι η μείωση του βιοτικού επιπέδου της πλειοψηφίας των κοινωνιών αυτά τα τελευταία 9 χρόνια ως συνέπεια του μεγάλου κραχ. Σίγουρα όμως δεν είναι μόνο αυτό. Είναι η το αίσθημα της απογοήτευσης τόσο από τους θεσμούς όσο και από τον τρόπο λειτουργίας τους. Τι σημαίνει για τον μέσο Έλληνα, Ιταλό, Άγγλο η έννοια της ενωμένης Ευρώπης σήμερα; Τι σημαίνει για τον μέσο Αμερικάνο η έννοια της ανεκτικότητας σήμερα;

Είναι το αίσθημα της αδικίας, αυτό που μας τρώει όλους όταν μαθαίνουμε πως εν μέσω κρίσης τα κέρδη αυξάνονται ενώ οι διπλανοί καταλήγουν στην ανέχεια. Λίστα Λαγκάρντ, λίστα Μπόργιανς, Panama Papers, offshore παράδεισοι είναι λίγα από τα παραδείγματα πλούτου που κρατείται, που κρύβεται, που λείπει από την εκάστοτε κοινωνία, από τις επενδύσεις από το κοινωνικό κράτος. Είναι η αντίδραση σε ένα κατεστημένο πολιτικό, κοινωνικό, μιντιακό, ακαδημαϊκό ακόμα και καλλιτεχνικό, σε μία ελίτ η οποία επανειλημμένα απέτυχε να έρθει κοντά στον πολίτη να μάθει το πρόβλημά του και να του βρει λύση. Είναι ο φόβος και η ανασφάλεια για το μέλλον, για το αν θα υπάρχουν δουλειές αύριο ή αν μέσα από την διεύρυνση της παγκοσμιοποίησης, από την απελευθέρωση του εμπορίου αυτές θα μεταφερθούν κάπου αλλού στο βώμο της μείωσης του κόστους παραγωγής αγαθών και υπηρεσιών. Όλα τα παραπάνω μεταφράζονται σε οργή και η οργή σε μεταφράζεται σε επιλογές που δείχνουν παράλογες και δεν δίνουν απαντήσεις σε αυτά τα προβλήματα.

Η εκλογή του νέου προέδρου των Η.Π.Α. Ντόναλντ Τραμπ βάζει τέλος στον τρόπο με τον οποίο ο πολίτης αντιλαμβάνεται πλέον τη λειτουργία του κόσμου, της πολιτικής, της οικονομίας, της διπλωματίας, των θεσμών ακόμα και της ίδιας της δημοκρατίας.

Σήμερα το αποτέλεσμα είναι να μην πιστεύει κανείς στο δόγμα business as usual. Οι νέοι και αξιόλογοι έχουν απομακρυνθεί από τα κέντρα λήψης των αποφάσεων και ό,τι καταφέρνουν το παλεύουν μόνοι τους. Όσοι δεν τα καταφέρνουν απλά επιλέγουν να απορρίψουν πρόσωπα, πολιτικές και λύσεις που συμβολίζουν το χτες, αυτό που τους έφερε εδώ και να δίνουν δύναμη σε λαϊκιστές που απλά επενδύουν στην οργή χωρίς να προτείνουν τίποτα. Προφανώς και είναι μία επιλογή που δεν βγάζει πουθενά. Είναι όμως ένα καμπανάκι. Ένα καμπανάκι για όσους έχουν επαναπαυθεί στα κεκτημένα του παρελθόντος. Μπορεί η κάθε κοινωνία να λειτουργεί σύμφωνα με τις ιδιαιτερότητές της όμως κατά βάθος οι άνθρωποι από χώρα σε χώρα δεν διαφέρουν τόσο πολύ μεταξύ τους.

Στο νέο κόσμο που γεννήθηκε από τις στάχτες της κρίσης πρέπει όλοι να καταλάβουμε πως καμία αλλαγή δεν είναι εφικτή, αν δε δίνει λύσεις σε κοινά προβλήματα πολλών και διαφορετικών κοινωνικών ομάδων, αν αυτές οι κοινωνικές ομάδες δε θελήσουν οι ίδιες να την αναζητήσουν ή να την δημιουργήσουν. Μέχρι τότε θα βλέπουμε πρόσωπα που δεν ενδιαφέρονται για αξίες όπως η ανεκτικότητα, η ισότητα, η κοινωνική δικαιοσύνη, ο σεβασμός στην διαφορετικότητα, να βγαίνουν στην επιφάνεια. Γιατί αυτά τα πρόσωπα σήμερα είναι το διαφορετικό από το σάπιο σύστημα του χτες. Δυστυχώς για εμάς όμως, για αυτά τα πρόσωπα αυτές οι αξίες είναι ο εχθρός και αυτή η εποχή είναι η κατάλληλη για να τον κερδίσουν.

Δημοφιλή