«Δεν με ενδιαφέρουν τόσο τα ευρήματα, όσο οι άνθρωποι που τα δημιούργησαν». Παράδοξο η δήλωση αυτή να γίνεται από έναν επιφανή αρχαιολόγο με σπουδαίο έργο, όπως ο καθηγητής κ. Νίκος Σταμπολίδης.
Και συνεχίζει «Η ικανοποίησή μου είναι να δω τις κοινωνίες των ανθρώπων να προοδεύουν. Κι αυτό δεν το έχουμε κατακτήσει ακόμα. Ακόμα στις κοινωνίες μας κυριαρχεί το μίσος και ο φθόνος.»
Χειμαρρώδης ο λόγος του με πολλαπλές αναφορές στο παρελθόν και στο παρόν, με ιστορίες και αποσπάσματα από τον Όμηρο, με ζωηρές εικόνες από την ιστορική μας κληρονομιά και τη σημερινή μας ταυτότητα, με αγαπημένους του στίχους προσφιλών ποιητών - δίνοντας ταυτόχρονα απλόχερα αληθινά μαθήματα δημιουργίας και ηγεσίας. Ωραία βραδιά για τους παρευρισκόμενους στην πρόσφατη εκδήλωση της Επιτροπής Women in Business (WIB) του Ελληνο-Αμερικανικού Εμπορικού Επιμελητηρίου που πραγματοποιήθηκε στο αγαπημένο του Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης.
Πριν από λίγο καιρό, το περασμένο καλοκαίρι, ένα έργο ζωής έγινε πραγματικότητα. Το Μουσείο της Ελεύθερνας στην Κρήτη, στο χώρο κάτω από τη σκιά της Ίδης που για δεκαετίες ο καθηγητής και η ομάδα του πραγματοποιούν αρχαιολογική ανασκαφή άνοιξε τις πύλες του στο κοινό. 15.000 εκθέματα σε ένα σύγχρονο μουσείο που κατασκευάστηκε σε απόλυτη συμφωνία με το φυσικό του χώρο. Το Μουσείο είναι σε διαρκή εξέλιξη, καθώς τα αντικείμενα της μόνιμης έκθεσης θα ανανεώνονται κατά περιόδους από νέα αλλά και παλαιότερα ευρήματα του συνεχιζόμενου ανασκαφικού έργου στον αρχαιολογικό χώρο.
Και τι δεν έκρυβε η περήφανη Κρητική γη στα σπλάχνα της! Ο καθηγητής και η ομάδα του ανακάλυψαν μέσα σε τρεις δεκαετίες ασίγαστης προσπάθειας, ευρήματα 4.500 χρόνων. Ομηρικούς οικισμούς, νεκρούς πολεμιστές, αγέρωχες πριγκίπισσες, τάφους με αποτεφρωμένα οστά, αγάλματα, χρηστικά εργαλεία και κοσμήματα. Όλα μαρτυρίες ενός παρελθόντος εκατοντάδων χρόνων ή περισσότερων από 100 γενεών όπως μας είπε χαρακτηριστικά. Ευρήματα που μαρτυρούν τη ζωή και τις συνήθειες των ανθρώπων που τα δημιούργησαν. Όπως, η καύση νεκρών πολεμιστών σε συμφωνία με όσα διηγούνται τα ομηρικά έπη, η φιλαρέσκεια των γυναικών, η διαχρονική δημόσια, κοινωνική και ιδιωτική ζωή των πολιτών της Ελεύθερνας, όπως μαρτυρούν αντικείμενα εισηγμένα από άλλες πόλεις της Κρήτης και περιοχές όπως η Αττική, η Πελοπόννησος, η Κύπρος, η Φοινίκη.
«Για να πετύχεις αποτελέσματα, πρέπει πρώτα να έχεις όραμα. Το δικό μας όραμα ήταν να προστατέψουμε τον αρχαιολογικό χώρο και ταυτόχρονα να τον ανοίξουμε στο κοινό χωρίς να αλλοιώσουμε το χαρακτήρα του». Έτσι, η νεκρόπολη σκεπάστηκε με στέγαστρα που θυμίζουν σε σχήμα και χρώμα τις χάλκινες ασπίδες των Κουρητών, το Μουσείο αρχιτεκτονικά μοιάζει με Μινωική κιβωτό, ενώ προκειμένου το αρχαιολογικό πάρκο να γίνει προσφιλές στους επισκέπτες δημιουργήθηκαν μονοπάτια με ξύλινες ενισχύσεις, κατασκευάστηκε γεφύρι, τοποθετήθηκαν επεξηγηματικές πινακίδες και καθιστικοί σταθμοί-παγκάκια. Ο επισκέπτης μπορεί πλέον να απολαύσει συνδυαστικά τις αρχαιότητες μαζί με τη φύση σε ένα μαγευτικό τοπίο.
Το όραμα αυτό δε μένει σταθερό. Προσαρμόζεται κι εξελίσσεται συνεχώς. Σήμερα το όραμα είναι να ενσωματωθεί ο αρχαιολογικός χώρος της Ελεύθερνας και το Μουσείο σε μία συνολική ταξιδιωτική εμπειρία για τους επισκέπτες. Εμπειρία που δε θα περιορίζεται μόνο στις αρχαιότητες, αλλά θα περιλαμβάνει επίσκεψη σε κοντινά ιστορικά μνημεία όπως το Μοναστήρι του Αρκαδίου, περιήγηση στους βενετσιάνικους οικισμούς Μαργαρίτες και Καψαλιανά, αλλά κι εμπειρίες γαστρονομικού ενδιαφέροντος.
Ένας καθηγητής Αρχαιολογίας δίνει σήμερα αληθινά μαθήματα αυθεντικής ηγεσίας. Συνδυάζοντας το όραμα με την πρακτική σκέψη, πειθαρχημένος και στοχοπροσηλωμένος, ευρηματικός και ανοικτός να εισάγει καινοτομίες στη δουλειά του, ο Νίκος Σταμπολίδης είναι ένα σπάνιο πρότυπο δημιουργικότητας για τα ελληνικά δεδομένα. Πόσο μάλλον όταν καταφέρνει να διαχειριστεί την αδηφάγο γραφειοκρατία των κρατικών φορέων πολιτισμού, να «παντρέψει» καινοτόμα Υπουργείο Πολιτισμού και Πανεπιστήμιο Κρήτης με απώτερο στόχο την από κοινού «υιοθεσία» του Μουσείου και να κινητοποιήσει σύνολο επώνυμων και θερμών υποστηρικτών και χορηγών για το έργο του. Το οποίο βέβαια δε σταματά εδώ.
Είναι ευτύχημα για τη χώρα που υπάρχουν οραματιστές και δημιουργικοί άνθρωποι σαν το Νίκο Σταμπολίδη. Ένας σημαίνων άνθρωπος, ερευνητής της ζωής και των ανθρώπων, με λογική και συναίσθημα ταυτόχρονα, έχοντας ως υψηλή φιλοδοξία να αφήσει εκείνος το δικό του αποτύπωμα για τον ιστορικό/αρχαιολόγο του μέλλοντος.
Όπως έγραψε και η αγαπημένη του ποιήτρια Κική Δημουλά, «Σε σένα που διαβάζεις τα αποτυπώματα αυτά. Σε σένα και στα μάτια σου μιλάω. Μην αφήσεις τη ζωή σου να περάσει απαρατήρητη. Κοίτα να κάνεις κι εσύ τη διαφορά. Γιατί, αγάπη μου, η ζωή, ποτέ δεν περιφρόνησε κανέναν εραστή της. Γιατί, αγάπη μου, η ζωή, ποτέ δεν υποτίμησε κανένα αποτύπωμά της.»
Ο Νίκος Σταμπολίδης κάνει αυτή τη διαφορά που σήμερα έχουμε όλοι ανάγκη. Ευγνώμων που τον γνώρισα, τον άκουσα κι εμπνεύστηκα από αυτόν!