Ανυπομονούσα για αυτό το debate. Δεν περίμενα φυσικά να δω κάτι διαφορετικό απ' όσα έχω παρακολουθήσει κατά τη διάρκεια της προεκλογικής περιόδου, αλλά η δυναμική του μου φαινόταν τρομερά ενδιαφέρουσα. Πρόκειται για τους δύο λιγότερο δημοφιλείς προεδρικούς υποψηφίους στην ιστορία των ΗΠΑ, οι οποίοι έχουν αναλωθεί σε καμπάνιες που θυμίζουν περισσότερο reality εκπομπές παρά σοβαρή προσπάθεια διεκδίκησης του χρίσματος.
Κάτι που επίσης δεν περίμενα να γίνει βλέποντας το debate ήταν να αλλάξω γνώμη για τον ποιον υποψήφιο θα υποστήριζα, αν είχα δικαίωμα ψήφου σε αυτές τις εκλογές. Για εμένα, η Clinton είναι η μόνη λογική επιλογή από αυτούς τους δύο, παρά τα πιθανά σκάνδαλα και τις κατηγορίες διαφθοράς. Φαίνεται ισορροπημένη, έχει (φαινομενικά) λογικές θέσεις σε όλα τα καίρια ζητήματα και δείχνει να σέβεται και να ασχολείται με βασικά θέματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Ο Trump από την άλλη είναι ένας νάρκισσος, ψεύτης, ο ορισμός του ημιμαθή τσαρλατάνου, που το μόνο που ξέρει να υποστηρίζει είναι τη ρητορική μίσους.
Παρ' όλα αυτά, ο ρεπουμπλικανός υποψήφιος έχει καταφέρει να πείσει ένα πολύ ικανό ποσοστό των Αμερικάνων, και το μόνο που χρειαζόταν να κάνει για να κερδίσει αυτό το debate ήταν να είναι βαρετός και υπομονετικός, δύο χαρακτηριστικά που σίγουρα δεν είχε κατά τη διάρκεια των υπολοίπων προεκλογικών ομιλιών του.
Για 20 σχεδόν λεπτά το κατάφερε. Έδειχνε ήρεμος, οι απαντήσεις του έβγαζαν νόημα και τα αστειάκια της Clinton δε φαίνονταν να τον αγγίζουν. Όμως ο πραγματικός Trump, που δεν έχει υπομονή, τακτ, ή την ικανότητα να αποδεχθεί να μην είναι το επίκεντρο της προσοχής του κόσμου συνεχώς, γρήγορα βγήκε στην επιφάνεια, και αυτό που ακολούθησε ήταν, κατά τη γνώμη μου, μία μικρή καταστροφή για την υποψηφιότητά του.
Τα πολιτικά debate δεν έχουν καμία σχέση με το «παραδοσιακό» debate, αυτό που διδάσκεται σε σχολεία και πανεπιστήμια και ζητά από τους συμμετέχοντες να έχουν ξεκάθαρο και λογικό μήνυμα και να αποφεύγουν τις ad hominem επιθέσεις. Λίγα είναι τα σημεία τομής που μπορούν να συνδέσουν τα δύο. Το καθαρό μήνυμα, η ευθύτητα στις απαντήσεις που τίθενται, ο πλούτος γνώσεων και ο σεβασμός στο χρόνο και στο λόγο του αντιπάλου είναι κάποια από αυτά. Και σε όλα τα παραπάνω, ο Trump χάνει.
Μέσα σε 1,5 ώρα, διέκοψε τη Hillary σχεδόν 50 φορές, απέφυγε να απαντήσει ευθέως στις μισές ερωτήσεις που του έγιναν, έδωσε πολύ λιγότερες απαντήσεις που είχαν άμεση σχέση με τις πολιτικές που θα ακολουθήσει. Από έναν αποτελεσματικό debater περιμένεις στυλ, αμεσότητα, ένα λόγο που δημιουργεί μία αίσθηση εμπιστοσύνης με το κοινό (στη συγκεκριμένη περίπτωση, με το εκλογικό σώμα). Επίσης η προετοιμασία σε ένα debate είναι καθοριστική για τη ροή και δομή της ομιλίας σου, την πυκνότητα λόγου και για την ευκρίνεια των σκέψεων μέσα σε περιορισμένο χρονικό διάστημα.
Η Clinton ήταν εξαιρετικά προετοιμασμένη -κάτι που καυστικά επεσήμανε και η ίδια- και έδειχνε αυτοπεποίθηση και ψυχραιμία. Αναλώθηκε και αυτή, όπως ήταν αναμενόμενο, σε κατά πρόσωπο επιθέσεις στον Trump, οι οποίες όμως ήταν πολύ πιο αποτελεσματικές και είχαν πολύ πιο εμφανή αντίκτυπο στον αντίπαλό της. Ο Trump όσο προχωρούσε το debate έμοιαζε περισσότερο με κακομαθημένο έφηβο, παρά με σοβαρό προεδρικό υποψήφιο, και κάποια σχόλιά του, όπως αυτό για το πόσο έξυπνος είναι που δεν έχει πληρώσει τους φόρους που του αναλογούν, ήταν σχεδόν αυτοκτονικά.
Τα πολιτικά debate δεν έχουν καμία σχέση με το «παραδοσιακό» debate, αυτό που διδάσκεται σε σχολεία και πανεπιστήμια και ζητά από τους συμμετέχοντες να έχουν ξεκάθαρο και λογικό μήνυμα και να αποφεύγουν τις ad hominem επιθέσεις.
Κάτι αξιοσημείωτο είναι η προσαρμογή της Clinton στην εικόνα που όλοι περίμεναν εδώ και καιρό από αυτήν. Οι επικριτές της της έχουν προσάψει τα πάντα, από υπερβολική σοβαρότητα έως ενοχλητικό γέλιο. Και η δημοκρατική υποψήφια φάνηκε ότι τα έλαβε όλα υπόψη, ίσως σε τέτοιο βαθμό που ορισμένες αντιδράσεις της φαίνονταν ψεύτικες. Η Clinton έχει συνηθίσει τους πάντες σε ένα αυστηρό ύφος, χρησιμοποιώντας αρκετά συντηρητικά τη γλώσσα του σώματος, και έχει κατηγορηθεί ανοιχτά για αυτό.
«Είναι πολύ bitch, δε γελάει αρκετά, ως γυναίκα θα έπρεπε να είναι πιο ευαίσθητη και ευχάριστη». Όλα τα παραπάνω είναι σχόλια των media τον τελευταίο χρόνο, που σίγουρα δεν θα ακούγαμε για κάποιον άντρα υποψήφιο. Η Clinton ως τώρα φαινόταν να τα αγνοεί, όμως στο debate προσάρμοσε την εμφάνισή της σε μία πιο χαλαρή εικόνα. Ίσως οι σύμβουλοί της την προέτρεψαν προς αυτήν την κατεύθυνση, καθώς μία τέτοια αλλαγή, σε συνδυασμό με προτάσεις που θυμίζουν αρκετά Bernie Sanders θα επανέφεραν ψηφοφόρους -ιδιαίτερα νεότερους - που στην Clinton βλέπουν όλο το άσχημο πρόσωπο του συστήματος, και ίσως όχι άδικα.
Σε κάθε περίπτωση, ήταν 90 λεπτά που στο πρώτο μέρος τους έδειχναν μία ισορροπία, αργότερα όμως εξελίχθηκαν πολύ περισσότερο σε ένα παιχνίδι του ποιος θα κατηγορήσει τον άλλον περισσότερο, και ποιος θα τσιμπήσει περισσότερο. Και σε αυτό, ο νικητής είναι η Clinton.
Δεν ξέρω τι θα αλλάξει στα δύο επόμενα debate, έχουν ειπωθεί τόσα εξωφρενικά πράγματα κατά τη διάρκεια του προεκλογικού τσίρκου, που σίγουρα και οι δύο υποψήφιοι έχουν αρκετό υλικό για να συνεχίσουν την αψιμαχία τους, όμως το γεγονός πως μία μέρα μετά ο Trump κατηγορεί τα μικρόφωνα και ο Giuliani ισχυρίζεται πως αν ήταν στη θέση του Trump δε θα συμμετείχε στα επόμενα debate γιατί το πρώτο ήταν «ξεκάθαρα» προκατειλημμένο υπέρ της Clinton, δείχνει πως το ρεπουμπλικανικό στρατόπεδο αναγνωρίζει πως το πρώτο δεν πήγε καλά.
Το μόνο βέβαιο είναι πως αυτό που παρακολουθήσαμε δεν ήταν ακριβώς debate, ήταν μια μικρή παρωδία debate (τα έλεγε ο Θέμης καλά, πέρυσι).