Το σύνδρομο των "LΕGO"

Αναλογιστείτε για λίγο την κοινωνία μας, από τις απαρχές της ακόμα... Κάθε νοητική της δομή, οριοθετημένη με χαρακτηριστική ακρίβεια. Η έντονη προσήλωση όμως ορισμένων εκ των μελών της σε αυτή, αποτέλεσε προεργασία για τη δημιουργία στερεοτύπων και διαστρεβλώσεων. Κυρίαρχο πρωτίστως στερεότυπο που διακατέχει τον άνθρωπο απαρχής της φύσης, η έννοια του «διαφορετικού». Αν προσπαθούσαμε βέβαια να ορίσουμε το διαφορετικό, θα διαπιστώναμε πως δύσκολα θα εντοπίζαμε ένα κοινό τόπο.
Fuse via Getty Images

Το σύνδρομο των Lego λοιπόν αποτελεί το βασικό αντικείμενο μελέτης του άρθρου αυτού, τη «μάστιγα» του οποίου θα προσπαθήσω να μας υπενθυμίσω. Σε πρώτη προσέγγιση, φαντάζει άγνωστο στους περισσότερους από εμάς, όμως μας διακατέχει όλους από μικρή συχνά ηλικία, σε μικρό ή μεγαλύτερο βαθμό. Θα σας εξηγήσω αμέσως...

Ας ταξιδέψουμε λοιπόν πίσω στα ξέγνοιαστα παιδικά μας χρόνια, και ας φέρουμε στη μνήμη μας εκείνες τις στιγμές παιχνιδιού με τα Lego, την πιο δημοφιλή σειρά παιχνιδιών κατασκευής. Θυμάστε την μορφή τους; Πολύχρωμα συναρμολογήσιμα πλαστικά τουβλάκια. Όλα με σαφές σχήμα, οριοθετημένα με αυστηρά όρια, κατασκευασμένα με τρόπο τέτοιο, ώστε να «εφάπτονται» με απόλυτη ακρίβεια το ένα με το άλλο. Κατασκευές δηλαδή, θα μπορούσε να παρατηρήσει κανείς, συνοχής και συνέχειας. Και όπως βέβαια σε κάθε κατασκευή, έτσι και στων Lego, κάθε τουβλάκι-κομμάτι που δεν εφάπτεται, δεν ταιριάζει δηλαδή, τίθεται εκτός του παιχνιδιού. Σας θυμίζει άραγε κάτι;

Αναλογιστείτε για λίγο την κοινωνία μας, από τις απαρχές της ακόμα... Κάθε νοητική της δομή, οριοθετημένη με χαρακτηριστική ακρίβεια. Η έντονη προσήλωση όμως ορισμένων εκ των μελών της σε αυτή, αποτέλεσε προεργασία για τη δημιουργία στερεοτύπων και διαστρεβλώσεων. Κυρίαρχο πρωτίστως στερεότυπο που διακατέχει τον άνθρωπο απαρχής της φύσης, η έννοια του «διαφορετικού». Αν προσπαθούσαμε βέβαια να ορίσουμε το διαφορετικό, θα διαπιστώναμε πως δύσκολα θα εντοπίζαμε ένα κοινό τόπο. Ο χρόνος, ο τόπος, τα προσωπικά και κοινωνικά βιώματα αποτελούν παράγοντες διαφοροποίησης του διαφορετικού. Συνεπώς, το διαφορετικό για τον καθένα μας είναι τόσο διαφορετικό...

Aν μπερδευτήκατε, ανατρέξτε στα σχολικά σας χρόνια και αναζητήστε όσους τότε έμοιαζαν «διαφορετικοί», σε εσάς και στους φίλους σας. Διαφορετικοί διότι δεν ήταν «εσείς» ή δεν εφάπτονταν-ταίριαζαν στο κοινωνικό σας οικοδόμημα, όπως αυτό διαμορφωνόταν με τη συμβολή των οικείων σας και των γονιών σας. Αποτέλεσμα αυτού να θέσουμε τους «διαφορετικούς» στο περιθώριο του «παιχνιδιού» όπως και στα Lego. Μεγαλώνοντας, τις παιδικές μας προκαταλήψεις και φοβίες, δεχθήκαμε οι περισσότεροι να τις τιτλοφορήσουμε. Διαμορφώσαμε γενικές πεποιθήσεις, διδάξαμε στους εαυτούς μας την ικανότητα να επιβεβαιώνουμε την κανονικότητα μας, κρίνοντας και κατακρίνοντας.

Το διαφορετικό ωστόσο δεν θα το ορίσω, διότι οι περιπτώσεις του έχουν παρουσιαστεί εκτενώς και ποικιλοτρόπως. Άλλωστε, οι «διαφορετικοί» πάντοτε όριζαν και θα ορίζουν τον εαυτό τους ως «μοναδικούς». Σε αυτή τη μοναδικότητα μάλιστα αποδίδουν συχνά τον εαυτό τους. Και ιστορικά βέβαια αν το δείτε, όσες φορές τους θέσαμε στο περιθώριο, τους δικαιώσαμε πανηγυρικά έστω και καθυστερημένα. Ο Σωκράτης, ο Αριστοτέλης, ο El Greco, ο Mozart, ο Άλμπερτ Αϊνστάιν, ο Da Vinci, ο Disney... θα είχαν σίγουρα να μας αφηγηθούν πολλά. Δε συμφωνείτε πως ήταν όλοι τους «μοναδικοί»; Όπως μοναδικός βέβαια είναι και ο κάθε άνθρωπος γύρω μας. Εκπληκτικά όμοιος με εμάς, φανταστικά διαφορετικός όμως ταυτόχρονα. Και αυτό δεν είναι μια εκτίμηση, είναι η πραγματικότητα την οποία συχνά λησμονούμε, προσπαθώντας αδιακόπως να διακριθούμε ατομικά, να αποδείξουμε πως είμαστε είμαστε καλύτεροι, άρα και διαφορετικοί. Παράδοξο κάπως ε;

Στην Ελλάδα μας βέβαια το σύνδρομο των Lego, μας στοίχισε ιστορικά... Ίσως τώρα τελευταία, να έχουμε αρχίσει να αναθεωρούμε, βλέποντας το αδιέξοδο του αμιγώς ατομικού αγώνα. Φάρος ελπίδας οι νεότεροι, η πρόσφατη και ολοένα και αυξανόμενη στήριξη στους «διαφορετικούς» ξεριζωμένους που διέρχονται των εδαφών μας και άλλα πολλά που δε φαίνονται.

Καταλήγω επομένως στο συμπέρασμα, πως μάλλον πρέπει μετά από τόσα χρόνια να αλλάξουμε παιχνίδι. Τα πλαστικά τουβλάκια να αντικατασταθούν από ξύλινα ορθογώνια, τα οποία δεν θα «κουμπώνουν» το ένα με το άλλο, αλλά απλώς θα αλληλοϋποστηρίζονται. Το καθένα θα έχει το δικό του μοναδικό χρώμα και όλα μαζί θα σχηματίζουν ένα πολύχρωμο οικοδόμημα, υπενθυμίζοντας μας πως κάθε μέρος αυτού, όποια θέση και αν κατέχει, είναι το ίδιο σημαντικό για την ισορροπία του συνόλου. Η κοινωνία λοιπόν σαν Jenga... Τι λέτε, παίζουμε ;

Δημοφιλή