Υπάρχουν πολύ συναρπαστικά μέσα για να αφηγηθεί κανείς σοβαρές ιστορίες και το Μουσείο Τηλεπικοινωνιών ΟΤΕ ξέρει να τις χειρίζεται με μαεστρία. Το διαπιστώσαμε παρακολουθώντας ένα τετραήμερο δράσεων στις εγκαταστάσεις του, από τις 15 έως τις 18 Μαΐου, με αφορμή τον εορτασμό των 25 χρόνων του μουσείου και την Διεθνή Ημέρα Μουσείων.
Όσοι νομίζουν ότι τα παλιά τηλέφωνα έχουν πάψει προ πολλού να μεταδίδουν πληροφορίες, μάλλον δεν έχουν επισκεφθεί ποτέ το Μουσείο Τηλεπικοινωνιών ΟΤΕ. Στις προθήκες του συναντάμε πλήθος συσκευών που έχουν πολλά κι ενδιαφέροντα να «μεταδώσουν». Συχνά, μάλιστα, όσο πιο πολύς καιρός έχει μεσολαβήσει από τον παροπλισμό τους τόσο πιο συναρπαστικές είναι οι ιστορίες με τις οποίες συνδέονται. Μεταλλικά ή ξύλινα, επιτοίχια ή επιτραπέζια, με λιτές γραμμές ή περίτεχνη σχεδίαση, με δίσκο επιλογής ή μανιβέλα, τα τηλέφωνα του χθες όχι μόνο «μιλούν» για την αισθητική και τη λειτουργικότητα της εποχής τους, αλλά δηλώνουν πολύ περισσότερα.
Το κοινωνικό status των κατόχων τους, λόγου χάρη, όπως συμβαίνει με τις συσκευές των αρχών του προηγούμενου αιώνα, τις οποίες παραχώρησε στο μουσείο ένας συλλέκτης από τη Σύρο. Ντυμένες με ύφασμα, ασορτί ίσως με την επένδυση των επίπλων του σαλονιού, αποτύπωναν το γούστο και την ευμάρεια των αστών που τις κατείχαν.
«Γιατί από σίδερο και μάλιστα μασίφ;» - ρωτάμε για μια συσκευή την προϊσταμένη του μουσείου, η οποία μας ξεναγεί στο χώρο με αφορμή το τετραήμερο εκδηλώσεων για τον εορτασμό της Διεθνούς Ημέρας Μουσείων, της Παγκόσμιας Ημέρας Τηλεπικοινωνιών, αλλά και τα 25 γενέθλια του μουσείου.
«Η συγκεκριμένη συσκευή είναι φτιαγμένη για να μείνει άθικτη σε κάθε συνθήκη. Την είχαν φέρει οι Γερμανοί την περίοδο της κατοχής -εξού και μοιάζει κάπως με γερμανικό κράνος- και τη χρησιμοποιούσαν στο εργοστάσιο του Τιτάνα. Ακόμη κι αν μια έκρηξη κατέστρεφε τα πάντα γύρω του, το τηλέφωνο θα παρέμενε ακέραιο. Βλέπετε, η ασφάλεια των τηλεπικοινωνιών ήταν και είναι το πραγματικό ζητούμενο σε όλες τις εποχές», εξηγεί η κυρία Λιακοσταύρου.
Όμως, δεν βρίσκουν όλες οι παλιές συσκευές ακροατήριο. Πολλές παραμένουν σκονισμένες στις αποθήκες, μαζί με πλήθος άλλου αρχειακού υλικού (όπως τηλεγραφήματα και φωτογραφίες), περιμένοντας την αξιοποίησή τους. «Έχει μεγάλη σημασία», επισημαίνει η κυρία Λιακοσταύρου, «να ταξινομηθεί και να διασωθεί αυτό το υλικό και ακόμη μεγαλύτερη να αξιοποιηθεί δημιουργικά, ώστε να είναι ελκυστικό σε μικρούς και μεγάλους. Αυτό προσπαθούμε να κάνουμε εδώ, σχεδιάζοντας καινούργια προγράμματα που έχουν στο επίκεντρό τους τον επισκέπτη, σέβονται την κοινωνία και ανταποκρίνονται στις ανάγκες της. Ενστερνιζόμαστε πλήρως το φετινό μήνυμα του ICOM (Διεθνές Συμβούλιο Μουσείων): ‘’μουσεία για μια βιώσιμη κοινωνία, για μια κοινωνία με προοπτικές’’ και πιστεύουμε ότι τα μουσεία μπορούν να λειτουργήσουν παράλληλα και σε συνεργασία με την τυπική εκπαίδευση, διαμορφώνοντας τις επόμενες γενεές».
Είναι αισιόδοξο ότι όλα τα παραπάνω δεν αποτελούν στείρα διακήρυξη. Επισκεπτόμενοι τις φετινές δράσεις, διαπιστώσαμε ότι μετουσιώνονται σε πρωτότυπα και δημιουργικά προγράμματα, που βάζουν την τέχνη δίπλα στην τεχνολογία για να συναρπάσουν μικρούς και μεγάλους. «Τα εικαστικά εργαστήρια που κάναμε, με τίτλο ‘’Ένα διαφορετικό τηλέφωνο γνωρίζει τον κόσμο, παίρνοντας ζωή και χρώμα’’ εντάσσονται σε ένα τέτοιο πρόγραμμα», λέει η συνομιλήτριά μας. «Συνδυάζουν την τεχνολογία με την εικαστική δραστηριότητα. Ένας βιομηχανικός σχεδιαστής, ο Γιάννης Γκίκας, εξήγησε τι σημαίνει βιομηχανικός σχεδιασμός, τι σημαίνει ‘’φτιάχνω προϊόντα για βιομηχανίες’’ και ‘’σχεδιάζω μαζικά προϊόντα’’, κάτι που ίσως δεν το έχουν ακούσει τα παιδιά. Στη συνέχεια, το κάθε παιδί έφτιαξε ένα δικό του τηλέφωνο από ανακυκλώσιμα υλικά -κουτιά, αυγοθήκες κλπ- το ζωγράφισε εξωτερικά, και δημιούργησε το καντράν. Όταν τελείωσαν, με τη βοήθεια ενός μηχανολόγου μηχανικού, υλοποίησαν ένα τηλεπικοινωνιακό κύκλωμα... Τα παρακολουθείς να δουλεύουν και συνειδητοποιείς την αξία που έχει η τέχνη για τη μετάδοση της γνώσης σε αυτές τις ηλικίες. Είναι ένας εύκολος τρόπος να μιλήσεις για δύσκολα θέματα, γιατί διασκεδάζει τα παιδιά, τους είναι οικεία ως τρόπος έκφρασης».
Το τετραήμερο περιελάμβανε επίσης θεατρική παράσταση, ξεναγήσεις και μια πολύ ενδιαφέρουσα μουσειοπαιδαγωγική δράση, με τίτλο «Από τις δυνάμεις της φύσης στις οπτικές ίνες». Το πρόγραμμα διέτρεχε όλη την έκθεση του μουσείου και στη διάρκειά του οι συμμετέχοντες είχαν την ευκαιρία να παρατηρήσουν τον ήλιο με τηλεσκόπια, να κάνουν πειράματα για την κατανόηση της λειτουργίας των οπτικών ινών, να γνωρίσουν τους τρόπους επικοινωνίας των Αρχαίων Ελλήνων και να περάσουν, αμέσως μετά, στη μετα- ηλεκτρική περίοδο, γράφοντας μηνύματα με τον κώδικα Μορς. Στη συνέχεια, εξοικειώθηκαν βιωματικά με τον τρόπο χρήσης του τηλεφώνου στην περίοδο του μεσοπολέμου, είδαν ένα δορυφόρο να στέλνει μηνύματα στη γη (μέσω «αναπαράστασης» που έγινε στην εντυπωσιακή μακέτα του μουσείου) και, αφού «κατασκεύασαν» με μονωτήρες το μουσείο του αύριο, βγήκαν ξανά στο προαύλιο, για να ζωγραφίσουν μικρούς ανεμόμυλους, χρησιμοποιώντας την τεχνική dripping που επινόησε ο Jackson Pollock. «Η τέχνη απελευθερώνει, έστω κι αν μερικές φορές λερώνει», ξεφύσηξε μια μαμά, τραβώντας προς την έξοδο τον χαμογελαστό γιο της με τις πολύχρωμες στάμπες στο -πρώην- άσπρο μπλουζάκι του.
ΜΟΥΣΕΙΟ ΤΗΛΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΩΝ OTE
ΠΡΩΤΕΩΣ 25, Ν. ΚΗΦΙΣΙΑ
ΒΙΝΤΕΟ: Χρήστος Αργύρης