Amal Clooney,
Δικηγόρος του Mohamed Fahmy
O Mohamed Fahmy, ο Καναδός δημοσιογράφος που δούλευε στο Αλ Τζαζίρα, θα πρέπει να περιμένει άλλο ένα βασανιστικό μήνα για να μάθει αν αντιμετωπίζει μια εκ νέου ποινή φυλάκισης. Η ετυμηγορία στην επανάληψη της δίκης αναβλήθηκε δύο φορές αυτή τη βδομάδα, με πιο πρόσφατη τη σημερινή (Κυριακή 2 Αυγούστου) για τις 29 Αυγούστου. Δεν είναι τυχαίο στα μάτια όσων παρατηρούν τη δίκη ότι αυτή η νέα ημερομηνία έρχεται μετά την επίσκεψη του Αμερικανού Υπουργού Εξωτερικών, Τζον Κέρι, καθώς και μετά τις εορταστικές εκδηλώσεις για τη νέα διώρυγα του Σουέζ προγραμματισμένες για τις 6 Αυγούστου, με πολλούς μεγάλους ηγέτες να είναι παρόντες. Η ετυμηγορία μπορεί να καθυστερήσει, αλλά ο κόσμος παρόλα αυτά θα παρακολουθεί.
Την περσινή χρονιά, ο Fahmy από κοινού με άλλους δημοσιογράφους που δούλευαν για το Αγγλικό δίκτυο ειδήσεων του Αλ Τζαζίρα, καταδικάστηκαν από 7 μέχρι 10 χρόνια φυλάκισης επειδή μετέδωσαν «ψευδείς ειδήσεις» που έβλαψαν την εικόνα της Αιγύπτου, επειδή υποστήριξαν την τρομοκρατική οργάνωση της Μουσουλμανικής αδελφότητας, κι επειδή δεν είχαν αδειοδότηση για κάποιο εξοπλισμό επικοινωνίας που είχαν στην κατοχή τους. Ο Fahmy πέρασε πάνω από ένα χρόνο στη φυλακή προτού το Ανώτατο Δικαστήριο της Αιγύπτου βάλει τον Ιανουάριο την υπόθεσή του στο αρχείο. Από τότε, ξαναδικάστηκε όσο ήταν ελεύθερος με εγγύηση.
Αλλά ο Fahmy υποτίθεται ότι θα έπρεπε να έχει επιστρέψει στον Καναδά εδώ και πολύ καιρό. Το Φεβρουάριο ο Peter Greste, Αυστραλός υπήκοος, αφέθηκε ελεύθερος με μια πρόσφατη δικαστική απόφαση που επέτρεπε σε αλλοδαπούς υπηκόους που είχαν καταδικαστεί για αδικήματα να επιστρέψουν στο σπίτι τους. Μέχρι εκείνη τη στιγμή, οι Αιγυπτιακές αρχές είχαν πει στον Fahmy και στους Καναδούς αξιωματούχους ότι κι αυτός, επίσης, θα απελαύνονταν με την ίδια διαδικασία αν αποποιούνταν την Αιγυπτιακή του υπηκοότητα. Η αποκήρυξη αυτή είχε διαρρεύσει από επίσημες πηγές πριν τη διαδικασία της απελευθέρωσής του. Όμως τις μέρες που ακολούθησαν την αποχώρηση του Greste, οι Αιγύπτιοι έκαναν μια ανεξήγητη στροφή 360 μοιρών. Ο Fahmy δεν απελάθηκε, και στις 12 Φεβρουαρίου «ξανασύρθηκε» στο δικαστήριο για να βρεθεί αντιμέτωπος με μια καινούρια μακρά δίκη.
Η αδικία της αρχικής δίκης είναι καλά καταγεγραμμένη. Ο καθένας ξέρει ότι έγινε υπό την προεδρία του δικαστή με το παρατσούκλι «ο δήμιος», με την ετυμηγορία ότι οι δημοσιογράφοι «ενώθηκαν με το διάβολο για να επωφεληθούν από το επάγγελμά τους [...] ώστε να υπονομεύσουν αυτή τη χώρα». Η νέα δίκη δεν ήταν καθόλου δικαιότερη. Ο εισαγγελέας προσπάθησε να υποστηρίξει ότι το γεγονός και μόνον ότι εργαζόταν για το Al Jazeera και είχε το λογισμικό επεξεργασίας βίντεο "Final Cut Pro", έπρεπε να καταδικαστεί για όλες τις κατηγορίες που του καταλογίστηκαν. Ωστόσο δεν υπήρχε καμία απόδειξη που θα μπορούσε να δείξει ότι οι δημοσιογράφοι είχαν οποιαδήποτε σχέση με την Αδελφότητα ή είχαν έστω παραποιήσει περιεχόμενο.
Το Αιγυπτιακό Ανώτατο Δικαστήριο αποφάνθηκε για την αρχική καταδίκη της τρομοκρατίας, κρίνοντας την σαν άδικη, διότι δεν υπήρχε καν ισχυρισμός (πόσω μάλλον απόδειξη) βίαιης πρόθεσης, και στην επανεκδίκαση της υπόθεσης ο εισαγγελέας δεν παρουσίασε καθόλου νέα στοιχεία.
Όσον αφορά την κατηγορία των ψευδών ειδήσεων, ακόμη και οι εμπειρογνώμονες που διορίζονται από το δικαστήριο κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι δεν υπήρχε καμία απόδειξη οποιασδήποτε παραποίησης ή χειραγώγησης του υλικού. Ούτε υπάρχει βάση για μια καταδικαστική απόφαση για το «έγκλημα» μόνο και μόνο από την κατοχή ενός τηλεφώνου και δύο συσκευών που είναι χωρίς άδεια.
Η πολυαναμενόμενη ετυμηγορία της 29ης Αυγούστου θα δείξει αν η νέα επιτροπή των δικαστών είναι ανεξάρτητη και δίκαιη. Στην περίπτωση κατά την οποία ακόμη και το Ανώτατο Δικαστήριο της Αιγύπτου (και ο εισαγγελέας του Ανωτάτου Δικαστηρίου) αναγνωρίσουν ότι δεν υπήρχαν αποδεικτικά στοιχεία, η μόνη δίκαιη απόφαση που μπορούν να πάρουν οι δικαστές είναι αυτή της ολοκληρωτικής αθώωσης. Αλλά αν οι δικαστές δεν τον αθωώσουν ο Πρόεδρος Σίσι πρέπει να κινηθεί γρήγορα ώστε να διορθωθεί η αδικία. Ο Σίσι στο παρελθόν είχε αποστασιοποιηθεί από την υπόθεση και υποσχέθηκε να δώσει χάρη στους δημοσιογράφους, αν ερχόταν μια νέα καταδίκη. Αρνήθηκε να παρέμβει όσο εκκρεμούσε η επανεκδίκαση, αλλά αυτό θα τελειώσει όταν ανακοινωθεί η ετυμηγορία.
Τον περασμένο μήνα, ο Καναδός Πρέσβης στην Αίγυπτο - Troy Lulashnyk - κι εγώ, στείλαμε κοινή επιστολή στον Αιγύπτιο Πρόεδρο, τον υπουργό Δικαιοσύνης, τον υπουργό Εξωτερικών και τον Εισαγγελέα με αίτημα την απελευθέρωση του Fahmy. Ζητήσαμε επίσης κοινές συναντήσεις στις οποίες θα μπορούσαμε να συζητήσουμε τα μέτρα που θα μπορούσε να πάρει η κυβέρνηση σε περίπτωση καταδικαστικής απόφασης. Θα ζητήσουμε επικύρωση αυτών των συναντήσεων την επόμενη εβδομάδα. Και στις συναντήσεις αυτές, θα ζητήσουμε να μάς διαβεβαιώσει ο Πρόεδρος Σίσι πως θα τηρήσει τις υποσχέσεις του να δώσει χάρη στους δημοσιογράφους, αν ανακοινωθεί κάποια καταδικαστική απόφαση, διαφορετικά πως θα απελάσει τον Fahmy στον Καναδά, όπως είχε προηγουμένως συμφωνηθεί.
Η διεθνής κοινότητα θα πρέπει επίσης να πιέσει προς αυτή την κατεύθυνση. Ο Υπουργός Εξωτερικών John Kerry έχει στο παρελθόν αποκαλέσει τη δίκη των δημοσιογράφων «βαθιά ενοχλητική» , «τρομακτική» και «δρακόντεια», και ο ΟΗΕ έχει δηλώσει ότι η καταδίκη τους έγινε «κατά παράβαση του διεθνούς δικαίου των ανθρωπίνων δικαιωμάτων». Αν το δικαστήριο απονείμει άλλη μια καταδικαστική απόφαση, οι ΗΠΑ, ο ΟΗΕ και άλλοι σημαντικοί παράγοντες της διεθνούς σκηνής θα πρέπει να πιέσουν τον Σίσι να παρέμβει αμέσως.
Σύμφωνα με τους Δημοσιογράφους Χωρίς Σύνορα, η Αίγυπτος είναι στην 4η θέση των χωρών παγκοσμίως σε φυλακίσεις δημοσιογράφων για το 2014, το χειρότερο ρεκόρ της χώρας από το 1990 που ξεκίνησε η καταγραφή των περιστατικών. Αυτή η δίκη - παρωδία είναι ένα απλό παράδειγμα ξεκαθαρίσματος πολιτικών λογαριασμών ανάμεσα στην Αίγυπτο και το Κατάρ, που χρηματοδοτεί το Αλ Τζαζίρα, σε βάρος των δημοσιογράφων. Άλλοι δημοσιογράφοι στην Αίγυπτο έχουν καταδικαστεί ισοβίως ή και κρατηθεί για χρόνια στη φυλακή χωρίς κατηγορία. Ο Πρόεδρος Σίσι θα πρεπε να ξέρει ότι η κοινή γνώμη θα παρακολουθεί την ετυμηγορία του δικαστηρίου στις 29 Αυγούστου, και την απάντηση της κυβέρνησής του σ' αυτήν. Η ελευθερία στα Μέσα Ενημέρωσης της περιοχής είναι σε κίνδυνο. Και όπως το έθεσε το Συμβούλιο της Ευρώπης, «η αφοσίωση στην ελευθερία του λόγου θα δείξει αν η Αίγυπτος θα μεγαλώσει ή θα μικρύνει στα μάτια του κόσμου».
*το άρθρο δημοσιεύθηκε αρχικά στη World Post και μεταφράστηκε στα ελληνικά από τους Θάνο Καμπύλη και Στέφανο Νικήτα.