Συνάντησα τον Νίκο Τσάκο, πρόεδρο και διευθύνοντα σύμβουλο της Tsakos Energy Navigation (TEN) σε ένα από τα διαλείμματα των εργασιών του συνεδρίου της Intertanko στο Grand Resort Λαγονήσι. Ο Νίκος Τσάκος είναι ο νέος πρόεδρος της Ιntetanko, της Διεθνούς Ένωσης Ανεξάρτητων Πλοιοκτητών Δεξαμενόπλοιων και η θητεία του συμπίπτει με την 45η επέτειο από την ίδρυση της.
Το ετήσιο συνέδριο της Intertanko αποτελεί κορυφαίο γεγονός τόσο για τη διεθνή αγορά δεξαμενόπλοιων όσο και για τον ελληνικό εφοπλισμό, ο οποίος δεσπόζει με τη συμμετοχή του στον κλάδο. Σε μια δύσκολη περίοδο για την Ελλάδα και την ελληνική οικονομία, η παρουσία πολλών και σημαντικών εκπροσώπων του κλάδου στην Αθήνα συνιστά μια διόλου αμελητέα υπόθεση. Η ατζέντα του συνεδρίου περιείχε όλα τα κρίσιμα και επείγοντα ζητήματα που αφορούν την παγκόσμια ναυτιλία, μεταξύ άλλων, την κρίση της μετανάστευσης στη Μεσόγειο, τις γεωπολιτικές συνθήκες και προκλήσεις, τα τρέχοντα χαρακτηριστικά που διέπουν την αγορά, αλλά και την αναζήτηση πρωτοβουλιών και πρακτικών, οι οποίες αποσκοπούν στην βελτίωση των δομών και του συνολικού τρόπου εργασίας.
Ο Νίκος Τσάκος, πολυπράγμων, προσηνής, με χιούμορ και ευέλικτο τρόπο σκέψης – προσόντα απόλυτα εναρμονισμένα με το ρευστό και αβέβαιο πλαίσιο λειτουργίας του κλάδου των δεξαμενόπλοιων όσο και της εποχής – διευθύνει το διάλογο στην ουσία των πραγμάτων. Γιος του Χιώτη εφοπλιστή καπετάνιου Παναγιώτη Τσάκου, ο κ. Τσάκος θέλει να αλλάξει τον τρόπο που οι νέοι Έλληνες και Ελληνίδες κατανοούν την σχέση τους με τη θάλασσα και την σημασία της ελληνικής ναυτιλίας τόσο στο πλαίσιο διατήρησης μιας συλλογικής κληρονομιάς όσο και ενός διαχρονικού συντελεστή προόδου και ευημερίας.
-Τι είναι η Ιntertanko και ποιος ο στρατηγικός ρόλος της στον παγκόσμιο εφοπλισμό;
Η Intertanko είναι διεθνής οργανισμός, ο οποίος ιδρύθηκε το 1970 στο Όσλο της Νορβηγίας από μερικούς πλοιοκτήτες ως μοχλός αντίδρασης στην τότε άνοδο της τιμής του πετρελαίου από τα 90 σεντς στα 1,30 δολάρια. Σήμερα ίσως αυτό φαίνεται αστείο, αλλά τότε οπωσδήποτε εκείνη η αύξηση της τάξης του 40% δημιούργησε μεγάλο πανικό στην αγορά, με αποτέλεσμα να σταματήσει ο κόσμος να αγοράζει πετρέλαιο, οι ανεξάρτητοι πλοιοκτήτες να αναζητήσουν ένα τρόπο να προστατέψουν τα δικαιώματα και να θωρακίσουν τα συμφέροντα τους. Για τον σκοπό αυτό δημιουργήθηκε η Intertanko ως ένας οργανισμός-συνδικαλιστικό όργανο με ιδρυτικά μέλη ανάμεσα στα οποία ήταν η οικογένεια Νιάρχου, ο Αριστοτέλης Ωνάσης, η οικογένεια Εμπειρίκου, η οικογένεια Διονυσίου, καθώς και ένας αξιοσημείωτος αριθμός Ελλήνων και Σκανδιναβών πλοιοκτητών.
- Ποια είναι η τρέχουσα συμμετοχή Ελλήνων πλοιοκτητών στην Intertanko;
Σήμερα, οι Έλληνες εξακολουθούν να έχουν τη μεγαλύτερη συμμετοχή αποτελώντας το 28% των μελών, και όπως εύκολα διαπιστώνει κανείς, το φετινό ετήσιο συνέδριο είχε τεράστια απήχηση. Σε μια ιδιαίτερα δύσκολη εποχή για την Ελλάδα, πήραν μέρος πάνω από 120 σύνεδροι από όλο τον κόσμο. Συνολικά, η Intertanko αριθμεί 500 μέλη, από τα οποία τα 250 είναι πλοιοκτήτες και 250 associate members, εκπροσωπεί περισσότερες από 213 ναυτιλιακές εταιρείες και περισσότερα από 3.050 πλοία, αντιπροσωπεύοντας περίπου το 70% των ανεξάρτητων πλοιοκτητών τάνκερ –σε αυτούς δεν περιλαμβάνονται οι εταιρείες πετρελαίων. Ταυτόχρονα φιλοδοξούμε να κατακτήσουμε το 75% του τομέα γιατί το προφίλ του υπόλοιπου 25% είναι περιπτώσεις που δεν πληρούν τις προδιαγραφές που απαιτούνται για να γίνει κάποιος μέλος. Αξίζει να σημειώσω ότι στις διεθνείς ενώσεις του εφοπλισμού, η ελληνική ναυτιλία εκτός από την Intertanko εκπροσωπείται με Έλληνα πρόεδρο και στη Διεθνή Ένωση Πλοιοκτητών πλοίων Ξηρού Φορτίου, την Intercargo.
- Πως συνοψίζετε τα δεδομένα στην αγορά των δεξαμενόπλοιων σήμερα έπειτα από τα συμπεράσματα του συνεδρίου;
Οπωσδήποτε το συμπέρασμα στο οποίο καταλήγουμε είναι ότι η αγορά της ναυτιλίας, (κυρίως τα δεξαμενόπλοια) είναι ανελαστική: δεν υπάρχει πάντα ζήτηση και τα ναύλα καθορίζονται από την υπερπροσφορά τονάζ. Αυτή τη στιγμή, επειδή είχαμε μια τεράστια κρίση που διήρκησε πέντε χρόνια, δεν υπάρχει υπερπροσφορά και η αγορά βρίσκεται σε ύφεση, ρίχνοντας και την τιμή του εμπορεύματος, ενώ υπάρχει και μια καλή συγκυρία, σύμφωνα με την οποία οι ναύλοι του ξηρού φορτίου (ένας τομέας τον οποίο καθοδηγεί η Κίνα), εξαιτίας της υπερπροσφοράς, βρίσκονται στο χειρότερο σημείο στην ιστορία τους. Γενικότερα, το μέλλον ασφαλώς αφορά το φυσικό αέριο και τις επενδύσεις σε high-end δεξαμενόπλοια υγροποιημένου φυσικού αερίου (liquefied natural gas ships) και τα shuttle τάνκερ. Ωστόσο, παρατηρούμε μια συγκυριακή ύφεση ακριβώς επειδή έχει πέσει η τιμή του πετρελαίου, αν και το φυσικό αέριο είναι πιο ασφαλές και φιλικό προς το περιβάλλον.
- Μπορεί η ελληνική ναυτιλία να προσφέρει μια ρεαλιστική διέξοδο στη κρίση για τους Έλληνες;
Τεράστια! Ακούστε, ενώ μιλάμε για 50% ανεργία στους νέους, δεν βρίσκουμε Έλληνες ναυτικούς για κατώτερο πλήρωμα. Είναι κάπως σαν να θεωρείται ντροπή η εργασία. Πιστεύω ότι είναι λανθασμένη μια τέτοια προσέγγιση σε μια χώρα που έχει ανεργία τέτοιου μεγέθους. Είναι σαν υπάρχει εκεί έξω μια εργασία αλλά που κανείς δεν την καταλαβαίνει. Αυτή τη στιγμή, όταν κάποιος βγει από τη σχολή, θα αρχίσει να παίρνει μισθό 2.000-3.000 ευρώ με μικρή φορολογία, αρχίζοντας μάλιστα την καριέρα του 20 χρονών. Μου κάνει εντύπωση που δεν πάνε άνθρωποι στη θάλασσα, όταν μάλιστα σήμερα δεν ταξιδεύει κάποιος για τριάντα-πενήντα χρόνια, όπως παλαιότερα. Αντίθετα, ένα στέλεχος που θα εργαστεί για δέκα-δώδεκα χρόνια και θα μάθει τη δουλειά στο πλοίο, μετά θα γίνει ανάρπαστος για τις ελληνικές ναυτιλιακές εταιρείες. Από την άλλη πλευρά, δεν υπάρχει βέβαια και η παρότρυνση σε κάτι τέτοιο από καμιά κυβέρνηση –και αυτό δεν σχετίζεται αποκλειστικά με κάποιον πολιτικό χώρο. Θα έπρεπε η οποιαδήποτε κυβέρνηση να διαφημίζει αυτή τη διέξοδο εργασίας για τους νέους. Γιατί αν δεν πάει ο άνθρωπος στη θάλασσα, ποτέ δεν θα γίνει ο επόμενος πλοιοκτήτης, ώστε να διατηρηθεί η Ελλάδα ως κέντρο της ναυτιλίας; Ο πατέρας μου έλεγε πάντα ότι η θάλασσα ανοίγει ορίζοντες. Με το που θα βγεις από την ποδιά της μαμάς σου και θα γυρίσεις τον κόσμο, θα ζήσεις χιλιάδες εμπειρίες και μάλιστα θα πληρώνεσαι. Άλλωστε τα πλοία της νέας εποχής δεν απαιτούν χειρωνακτική εργασία αλλά δουλειά με το μυαλό.
Είστε αισιόδοξος ότι η ναυτιλία μπορεί να συμβάλλει στη ελληνική οικονομία;
Αυτή τη στιγμή νομίζω ότι πρέπει να ξεπεράσουμε πολύ μεγαλύτερα προβλήματα. Οπωσδήποτε η ελληνική ναυτιλία –αν υπάρξει σεβασμός και εκτίμηση για αυτά που προσφέρει –θα είναι μια τεράστια πηγή εσόδων και αισιοδοξίας. H Ελλάδα αυτή τη στιγμή έχει τη δυνατότητα να καταστεί το μεγαλύτερο hub της Ευρώπης στη ναυτιλία. Γιατί να γίνει η Μάλτα; Στο φετινό συνέδριο ήρθαν αντιπρόσωποι της καναδικής κυβέρνησης από το Βανκούβερ, ώστε να διαφημίσει την προνομιακή δυνατότητα μηδενικής φορολόγησης για τις ναυτιλιακές εταιρείες με έδρα το Βανκούβερ.
Ποιο πιστεύετε ότι είναι το χαρακτηριστικό work ethic που διέπει την ελληνική ναυτιλία και την διαφοροποιεί στο πλαίσιο μιας παγκοσμιοποιημένης οικονομίας;
Τρία είναι τα χαρακτηριστικά: η γνώση, ο Έλληνας ναυτικός και η γνώση των ανθρώπων στο γραφείο του πλοίου. Όλοι οι άλλοι έχουν εξαφανιστεί γιατί έχουν γίνει αυτό που λέμε «μανατζαρέοι». Ο manager είναι μια δουλειά, δεν μεταφέρεται από γενιά σε γενιά. Ο ένας θα γίνει μάνατζερ αυτοκινήτων, ο άλλος μάνατζερ σε γήπεδο γκολφ κτλ. Όταν εξαφανιστεί, όμως, ο ναυτικός, τελείωσε, δεν υπάρχει ούτε η ναυτιλία.
Σας φοβίζει η στάση της νέας κυβέρνησης απέναντι στους πλοιοκτήτες;
Στη ναυτιλία δεν παίζει ρόλο τόσο το θέμα του φόβου, όσο εκείνο της αβεβαιότητας. Θέλει κανείς να οργανώσει το σχεδιασμό του: σήμερα, αύριο, μεθαύριο. Η ναυτιλία προσφέρει πολλά αλλά δεν έχουμε καμία ένδειξη ότι κάτι πάει να αλλάξει. Νομίζω ότι αυτή στιγμή η χώρα μας έχει τόσα πολλά προβλήματα, ώστε θα ήταν λάθος η κυβέρνηση να δημιουργήσει ένα ρήγμα με τη ναυτιλία. Εξάλλου δεν έχουμε διαπιστώσει να γίνεται αυτό. Αν σε επίπεδο πολιτικού σχεδιασμού τα πράγματα συνεχίσουν να είναι όπως σήμερα, οι Έλληνες πλοιοκτήτες μπορούν να συμβάλλουν στην επιμόρφωση νέων, οι οποίοι αντί να κάθονται και να είναι άνεργοι μπορούν να πάνε και να ανοίξουν τους ορίζοντες τους στη θάλασσα. Αυτός είναι ο βασικός στόχος αυτή τη στιγμή. Για μας τους Έλληνες πλοιοκτήτες, ο Έλληνας είναι πολύ πιο ακριβός, αλλά χίλιες φορές για την πατρίδα σου να έχεις Έλληνες, οι οποίοι μια μέρα θα εξελιχθούν και θα γίνουν και πλοιοκτήτες, θα βγουν σε δουλειές, θα γίνουν brokers, παρά να έχεις πέντε Φιλιππινέζους, Ουκρανούς, κοκ.
Ποια είναι η μεγαλύτερη πρόκληση για την Tsakos Energy Navigation;
Θα έλεγα ότι είμαστε μια εταιρεία συντηρητική. Έχουμε επιστρέψει ήδη από το 2014 στη κερδοφορία και καταφέραμε να αξιοποιήσουμε τα 19 χρόνια κερδοφορίας της TEN για το διάλειμμα 3 ετών, από το 2011 μέχρι το 2013, όταν λόγω της κρίσης, δεν είχαμε κέρδη, όμως είχαμε την ευκαιρία να αναπτύξουμε την εταιρεία στη χαμηλή αγορά. Νομίζω ότι έχουμε θέσει τις βάσεις για να δρέψουμε τους καρπούς για τα επόμενα χρόνια -τουλάχιστον ως το 2018- που η αγορά φαίνεται θετική.