Το μονοπάτι της Svadhyaya ή αλλιώς η κατανόηση του εαυτού

Παραδοσιακά η svadhyaya υποστηρίζει ότι οποιοδήποτε ιερό ή εμπνευσμένο κείμενο που αναφέρεται στην ανθρώπινη φύση μπορεί να χρησιμεύσει σαν καθρέφτης, αντανακλώντας της πραγματική μας φύση. Έτσι λοιπόν, από τη Βίβλο έως τον Σαίξπηρ και από τον Πλάτωνα έως τον Γουίτμαν τα πνευματικά κείμενα γίνονται εργαλεία που μας βοηθούν να καταλάβουμε τον εαυτό μας και, μέσω αυτής της κατανόησης, να αλλάξουμε τις συνήθειες και τις συμπεριφορές μας.
Kallia Chrysoheraki

Όταν σκεφτόμαστε την πρακτική της γιόγκα είναι πολύ πιο εύκολο να την κατανοήσουμε και να την οργανώσουμε όσον αφορά τις asanas παρά όσον αφορά τα yamas και τα niyamas (τα δύο πρώτα κλαδιά του οκταπλού μονοπατιού της κλασσικής γιόγκα). Οι ασκήσεις χωράνε πιο εύκολα στο καθημερινό μας πρόγραμμα και έχουν αρχή, μέση και τέλος. Αλλά οι ηθικοί κανόνες της γιόγκα όπως η μη βία και η ειλικρίνεια είναι από τη φύση τους πιο διαλογιστικές και προϋποθέτουν την αυτοπαρατήρηση. Ως αποτέλεσμα, εύκολα τις ξεχνάμε.

Απ' την άλλη, ίσως να νιώθουμε ότι έχει έρθει η ώρα να κοιτάξουμε λίγο καλύτερα τα θεμέλια της γιόγκα, εκεί που η δουλειά στην τάξη συγχωνεύεται με τη φιλοσοφία και ο σκοπός της πρακτικής είναι η εξερεύνηση της φύσης μας. Το τέταρτο niyama είναι το τέλειο σημείο για να ξεκινήσει κανείς.

Svadhyaya

Η μετάφραση της λέξης Svadhyaya ως «γνώση του εαυτού» είναι αρκετά ακριβής όσον αφορά την επιφάνεια των πραγμάτων. Το πρώτο μέρος της λέξης - sva - σημαίνει «εαυτός». Το δεύτερο μέρος - dhyaya - πηγάζει απ΄τη ρίζα dhyai, που σημαίνει «να διαλογιστείς, να σκεφτείς πάνω σε κάτι, να αναπολήσεις, να θυμηθείς». Ο B.K.S. Iyengar στο βιβλίο του Light on the Yoga Sutras of Patanjali μεταφράζει τη Svadhyaya ως «μελέτη που οδηγεί στη γνώση του εαυτού» και συνεχίζει παρακάτω λέγοντας ότι «είναι έλεγχος του εαυτού προκειμένου να δούμε αν ακολουθούμε τις αρχές της γιόγκα».

Η φύση του Εαυτού

Η Svadhyaya μπορεί να αποδοθεί με την εικόνα του ωκεανού και των κυμάτων. Κάθε κύμα ταξιδεύει στην επιφάνεια της θάλασσας και αντιστοιχεί στο άτομο. Ξεχωρίζει απ' τη θέση του στο χώρο αλλά και από άλλες ιδιότητες όπως το σχήμα και το χρώμα. Αλλά η ουσία του κάθε κύματος είναι ο ίδιος ο ωκεανός. Και αφού το κάθε κύμα είναι μέρος της θάλασσας, η εμφάνιση και η εξαφάνισή του ούτε αυξάνει ούτε μειώνει το αχανές του νερού στο οποίο ανήκει.

Όπως τα κύματα της θάλασσας λέγεται ότι και η ατομική επίγνωση δεν είναι ποτέ ξέχωρη από την άπειρη συνείδηση, όπου έχει την πηγή της. Ο ατομικός νους έχει διακριτές ιδιότητες, προτιμήσεις και χρώματα αλλά δεν είναι πλήρως αυτόνομος. Κάθε νους είναι ένα κύμα στην αχανή έκταση της συνείδησης.

Ο στόχος της Svadhyaya είναι να φέρει την εμπειρία της απέραντης συνείδησης, του εαυτού, στην επίγνωσή μας. Καθώς θα μπορούσαμε να πούμε ότι μια μέρα ένα κύμα θα μπορούσε να ανακαλύψει την υγρή φύση του, έτσι και το άτομο μπορεί να ανακαλύψει τη βαθιά συνείδηση, η οποία αποτελεί την ουσία της ατομικής επίγνωσης. Αυτή η διαδικασία της αυτογνωσίας αποτελεί την ουσία της Svadhyaya.

Η πρακτική της Svadhyaya

Η λέξη svadhyaya έχει πρακτικό νόημα για όσους αναγνωρίζουν την ανάγκη για αυτοβελτίωση. Αν είμαστε πρόθυμοι να παρατηρήσουμε τις συμπεριφορές, τα κίνητρα και τις στρατηγικές που χρησιμοποιούμε για να διατηρήσουμε την εικόνα μας, μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε την αυτογνωσία για να διαπεράσουμε την επιφάνεια και να εισχωρήσουμε στην πραγματική μας φύση.

Συχνά βρίσκουμε τον εαυτό μας να λειτουργεί στον «αυτόματο πιλότο», να είναι τόσο απορροφημένος από την καθημερινότητα ώστε δεν ελέγχει που βρίσκεται και προς τα πού κατευθύνεται.

Παραδοσιακά η svadhyaya υποστηρίζει ότι οποιοδήποτε ιερό ή εμπνευσμένο κείμενο που αναφέρεται στην ανθρώπινη φύση μπορεί να χρησιμεύσει σαν καθρέφτης, αντανακλώντας της πραγματική μας φύση. Έτσι λοιπόν, από τη Βίβλο έως τον Σαίξπηρ και από τον Πλάτωνα έως τον Γουίτμαν τα πνευματικά κείμενα γίνονται εργαλεία που μας βοηθούν να καταλάβουμε τον εαυτό μας και, μέσω αυτής της κατανόησης, να αλλάξουμε τις συνήθειες και τις συμπεριφορές μας.

Αν θέλουμε να προχωρήσουμε αυτή τη σκέψη ένα βήμα παραπέρα η svadhyaya μπορεί να αναφέρεται σε οποιαδήποτε εμπνευσμένη δραστηριότητα, είτε είναι η επανάληψη ενός μάντρα είτε η παρακολούθηση της διδασκαλίας ενός δασκάλου. Τα τελετουργικά των περισσότερων θρησκειών, επίσης, μπορούν να λειτουργήσουν ως svadhyaya.

Οι παραπάνω διδασκαλίες δεν αφορούν μόνο όσους είναι αφοσιωμένοι στα πνευματικά ζητήματα. Έχουν πρακτική εφαρμογή και για όσους από εμάς αναγνωρίζουν ότι υπάρχει χώρος στη ζωή τους για αυτοβελτίωση. Μια από τις καλύτερες ευκαιρίες που έχουμε για να παρατηρήσουμε τον εαυτό μας είναι ο καθρέφτης των σχέσεων. Θα λέγαμε ότι μια πρακτική της svadhyaya είναι να παρατηρήσουμε το πώς οι άνθρωποι γύρω μας ανταποκρίνονται στη συμπεριφορά μας και να επιτρέψουμε σε αυτήν την ευκαιρία να μας βοηθήσει να κατανοήσουμε τον τρόπο με τον οποίο λειτουργούμε. Άλλωστε δεν μπορούμε να κρυφτούμε από τους ανθρώπους του στενού μας περιβάλλοντος - τους γονείς, το σύντροφο και τα παιδιά μας.

Με άλλα λόγια, η αυτοπαρατήρηση μπορεί να πραγματοποιηθεί σε όλες τις δραστηριότητές μας - μοναχικές ή συσχετιστικές. Αυτά που θα ανακαλύψουμε μπορούν να χρησιμεύσουν ως πολύτιμες πληροφορίες στη διαδρομή προς μια βαθύτερη κατανόηση του εαυτού μας.

(Για κάθε πληροφορία, ερώτηση ή διευκρίνιση μπορείτε να επικοινωνείτε με τη Μαρία Χρυσοχεράκη στο goldy.yogaonline@yahoo.gr)

Εικονογράφηση: Κάλλια Χρυσοχεράκη