Το πνεύμα της ψηφιακής ελευθέριας που απολαμβάνουν οι νέοι σήμερα απορρέει από τη δυνατότητα της απρόσκοπτης επικοινωνίας και της έκφρασης που δεν ελέγχονται από το κοινωνικό κατεστημένο αλλά και από το παραδοσιακό εκπαιδευτικό σύστημα. Μια νέα «υποχρεωτική» τεχνολογία του εαυτού (Rose 1999) συνδέεται αποφασιστικά με την ψηφιακή τεχνολογία. Στο πνεύμα της εποχής ανήκει όμως και η αποδοχή από την ηλικιακή ομάδα των νέων μιας νέας παγκόσμιας ελίτ των digital super reach που συγκεντρώνουν τον τεράστιο πλούτο τους μέσα από την εμπορευματοποίηση της ελεύθερης κοινωνικής δικτύωσης των νέων ή την πώληση εμπορευμάτων και υπηρεσιών μέσω διαδικτύου.
Οι ιδιοκτήτες του Facebook, της Google, της Amazon, Air B&B, και άλλων ψηφιακών κολοσσών εμπορευματοποιούν τις υπηρεσίες κοινωνικής δικτύωσης πουλώντας κρυφή διαφήμιση προς τους χρήστες του διαδικτύου ή μεσολαβώντας στη διακίνηση προϊόντων και υπηρεσιών. Η υπεραξία των προϊόντων που πωλούνται άμεσα ή έμμεσα προς τους χρήστες του διαδικτύου διαμοιράζεται ανάμεσα στους ιδιοκτήτες των ψηφιακών μέσων και τους αρχικούς παραγωγούς των προϊόντων. Οι ψηφιακές επιχειρήσεις αποκτούν με αυτό τον τρόπο ηγεμονικές θέσεις στην αγορά ενώ ταυτόχρονα διεισδύουν πλήρως στον Βιόκοσμο των νέων καθορίζοντας, τις προτιμήσεις και το στιλ ζωής τους.
Η επιθυμητή νεανική αυθεντικότητα ταυτίζεται με αυτό τον τρόπο με υλικά και εικονικά αντικείμενα, παράλληλα προς τη διάσταση που δημιουργείται ανάμεσα στην αυθεντικότητα και τη δήλωση του «ανήκειν» (Widdicombe & Wooffitt 1995). Η πληροφορία, που μοιάζει αντικειμενική, φιλτράρεται πλήρως από την αγορά της άμεσης και έμμεσης διαφήμισης στη Google και τις άλλες πλατφόρμες αναζήτησης στο διαδίκτυο. Έτσι συγχέεται μια ελεύθερη ατομική δράση με έναν κατασκευασμένο ψηφιακό κόσμο. Για ορισμένα παγκόσμια δίκτυα αυτή η υβριδική πραγματικότητα έχει ως κύριο στόχο τη γρήγορη συσσώρευση πλούτου από μια μικρή ελίτ, μέσα από την παγκόσμια δικτύωση. Στους νέους αυτά τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης αξιολογούνται θετικά, κυρίως εξαιτίας της άμεσης χρηστικότητάς τους. Σπάνια διατυπώνεται κριτική, από την πλευρά τους, της αλλοιωμένης πραγματικότητας που συχνά δημιουργούν ακόμα και στις περιπτώσεις ενός συστηματικού cyber bullying.
Οι ιδιοκτήτες των ψηφιακών αναδεικνύονται όμως ως μια νέα «ψηφιακή φεουδαλική αριστοκρατία» που εξασφαλίζει ασυλία απέναντι στις εθνικές νομοθεσίες και τις φορολογικές αρχές. Οι Google, Apple, Amazon, Starbucks, έρχονται σπάνια στο στόχαστρο των φορολογικών αρχών για την εκτεταμένη φοροδιαφυγή και φοροαποφυγή, όπως πρόσφατα έγινε στη Γαλλία όπου η φοροδιαφυγή της Google εκτιμήθηκε σε £1,2 δισ. Το σημαντικότερο ωστόσο πρόβλημα σε αυτή την πρακτική τους είναι ότι εκείνο που οι νέοι αξιολογούν σήμερα στο διαδίκτυο ως χώρο ελευθερίας και επικοινωνίας, αποδεικνύεται ταυτόχρονα, μετά από πιο προσεκτική εξέταση, ένα πεδίο αλλοτριωτικής χρήσης της ανοιχτής τους επικοινωνίας και της πολιτισμικής τους ταυτότητας.
Μια διαπίστωση που γίνεται ακόμα πιο οδυνηρή όταν ορισμένες πλατφόρμες καταλαμβάνουν ολοένα και περισσότερο όλα τα πεδία επικοινωνίας και δραστηριότητας των νέων, όπως τα ταξίδια, η μόρφωση, η αναζήτηση ψυχαγωγίας, η δημιουργία φίλων και ομάδων συνομήλικων. Στο νέο πνεύμα της ψηφιακής εποχής αναδύεται μια νέα φωτεινή πλευρά του δημόσιου χώρου που έχει σχέση με την ελεύθερη ενημέρωση και τη συμμετοχική κουλτούρα (Jenkins 2006) αλλά, από την άλλη, το διαδίκτυο επιβάλλεται με την εξαρτησιακή του ψυχική και πρακτική του διάσταση, όσον αφορά στα κοινωνικά δίκτυα, τον ελεύθερο χρόνο και την εργασία.
Ορισμένοι χρήστες μηχανών αναζήτησης δεν μπορούν πλέον να φανταστούν τη ζωή τους χωρίς αυτές καθώς όλες οι δραστηριότητές τους έχουν οργανωθεί γύρω από μια ψηφιακή πλατφόρμα. Έτσι δημιουργείται μια μορφή ενός νέου ψηφιακού υπηκόου που δεν είναι σε θέση να αμφισβητήσει τη λειτουργία και τη νομιμοποίηση του κυρίαρχου μέσου, όπως στο παρελθόν συνέβαινε με τον «φεουδάρχη» που είχε σε πλήρη εξάρτηση τον υπήκοό του προσφέροντάς του βέβαια κάποια προστασία και τροφή. Επίσης είναι δύσκολο να μαζέψει τα υπάρχοντά του και να εγκαταλείψει το ψηφιακό domain, καθώς οι φωτογραφίες, το ψηφιακό προφίλ, τα emails, οι διαδρομές αναζήτησης και οι διαδρομές στον ψηφιακό κόσμο παραμένουν στην ιδιοκτησία της ψηφιακής πλατφόρμας.
Με αναφορά στο βιβλίο: Οι νέοι στην Ελλάδα Σήμερα, Κοινωνική κατάσταση, Εργασία και Κοινωνικά Δίκτυα, Η εποχή της Generation G., Σωτήρης Χτούρης, Εκδόσεις (Επίκεντρο 2017)