Τι γνωρίζουμε για τη νόσο Αλτσχάιμερ; Πόσα από αυτά που ξέρουμε σχετικά με το τι είναι, ποιοι την εμφανίζουν και ποια είναι τα συμπτώματά της είναι πραγματικότητα και πόσα απλά μύθοι που ισχυροποιούν το στίγμα που τη συνοδεύει; Ο Σεπτέμβριος έχει καθιερωθεί ως ο παγκόσμιος μήνας για τη νόσο Αλτσχάιμερ και η Όλγα Λυμπεροπούλου, νευροψυχολόγος με ειδίκευση στην Τρίτη Ηλικία και τις Άνοιες, μας μιλά στην HuffPost Greece για τους πιο συχνούς μύθους γύρω αό αυτή τη νόσο. Όπως αναφέρει, όσο πιο γρήγορα εντοπίσουμε τα κενά στη γνώση, τόσο αποτελεσματικότερα θα μπορέσουμε να αντιμετωπίσουμε τη νόσο Αλτσχάιμερ είτε από την πλευρά του ανθρώπου που εμφανίζει την ασθένεια, είτε από τη θέση του φροντιστή ενός ατόμου με άνοια, είτε ως μέλη μιας κοινωνίας που επιδιώκει να εξασφαλίσει μία καλύτερη ποιότητα ζωής για τους ανθρώπους με άνοια και τις οικογένειές τους. Ας καταρρίψουμε λοιπόν τους 10 δημοφιλέστερους μύθους.
1. Η νόσος Αλτσχάιμερ είναι συνώνυμο της άνοιας.
Πολλοί άνθρωποι πιστεύουν ότι η άνοια είναι νόσος και την ταυτίζουν με τη νόσο Αλτσχάιμερ. Στην πραγματικότητα, η άνοια είναι ένας περιγραφικός όρος που αναφέρεται σε μία σειρά συμπτωμάτων που παρουσιάζουν τα άτομα με παθήσεις που καταστρέφουν τα κύτταρα του εγκεφάλου, όπως είναι οι διαταραχές στη μνήμη, την κρίση, το λόγο και τη συμπεριφορά. Αντίθετα, η νόσος Αλτσχάιμερ είναι μία συγκεκριμένη ασθένεια, η οποία ευθύνεται για περισσότερες από τις μισές περιπτώσεις άνοιας.
2. Αν κάποιος ξεχνά, τότε είναι βέβαιο ότι έχει νόσο Αλτσχάιμερ.
Πράγματι, οι διαταραχές μνήμης, είναι ένα από τα πρώτα και ίσως το χαρακτηριστικότερο σύμπτωμα της νόσου, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι όποιος ξεχνά έχει Αλτσχάιμερ. Μία ήπια διαταραχή της μνήμης που δεν συνοδεύεται από ιδιαίτερα λειτουργικά προβλήματα μπορεί να αποτελεί μέρος της φυσιολογικής διεργασίας της γήρανσης, ενώ σε νεότερους σε ηλικία ανθρώπους τα προβλήματα μνήμης συχνά προκύπτουν δευτερογενώς ως συνέπεια των υψηλών επιπέδων άγχους. Σε κάθε περίπτωση, μία επίσκεψη στο γιατρό μπορεί να καθορίσει την αιτία των συμπτωμάτων.
3. Η νόσος Αλτσχάιμερ αφορά μόνο τους ηλικιωμένους.
Παρά το γεγονός ότι η νόσος Αλτσχάιμερ εμφανίζεται κατά κύριο λόγο σε άτομα άνω των 65 ετών, οι μελέτες δείχνουν ότι ένα 5% των ανθρώπων που διαγιγνώσκονται με τη νόσο είναι ηλικίας 40 έως 60 ετών. Πρόκειται για τη λεγόμενη πρώιμης έναρξης νόσο Αλτσχάιμερ, η οποία έχει σαφές κληρονομικό υπόβαθρο.
4. Η νόσος Αλτσχάιμερ είναι κληρονομική.
Σε αντίθεση με την ευρέως διαδεδομένη αντίληψη, η νόσος Αλτσχάιμερ δεν είναι κληρονομική. Όπως αναφέρθηκε και παραπάνω, η κληρονομική μονογονιδιακή μορφή της νόσου είναι αρκετά σπάνια και εμφανίζεται σε νεώτερες ηλικίες. Η σποραδική μορφή της νόσου Αλτσχάιμερ, η οποία αφορά στο 95% των περιπτώσεων, έχει πολύπλοκη αιτιολογία. Πρόσφατα ανακαλύφθηκαν γονίδια η παρουσία των οποίων σχετίζεται με τη νόσο Αλτσχάιμερ, ωστόσο η ύπαρξή τους δεν συνεπάγεται υποχρεωτικά εμφάνιση της νόσου, αλλά αύξηση της πιθανότητας εκδήλωσής της.
5. Η νόσος Αλτσχάιμερ δεν είναι θανατηφόρος.
Η φυσική πορεία της ασθένειας οδηγεί τελικά τους ανθρώπους με νόσο Αλτσχάιμερ στο θάνατο. Η εκφύλιση του εγκεφάλου αρχικά περιορίζεται σε δομές που σχετίζονται με τη μνήμη και τις νοητικές λειτουργίες γενικότερα. Στη συνέχεια όμως επεκτείνεται σταθερά σε ευρύτερες περιοχές του εγκεφάλου, επηρεάζοντας σταδιακά όλες τις λειτουργίες και τα συστήματα του σώματος.
6. Υπάρχει θεραπεία για τη νόσο Αλτσχάιμερ.
Μέχρι σήμερα, δεν έχει βρεθεί κάποια φαρμακευτική αγωγή που να θεραπεύει ριζικά τη νόσο Αλτσχάιμερ. Τα φάρμακα που έχουμε στη διάθεσή μας ελέγχουν εν μέρει τα συμπτώματα της νόσου και βελτιώνουν σημαντικά την ποιότητα ζωής των ανθρώπων με νόσο Αλτσχάιμερ, δεν μπορούν όμως να σταματήσουν τη διαδικασία εκφύλισης του εγκεφάλου, η οποία ακολουθεί τη φυσική εξέλιξή της.
7. Η θεραπευτική αντιμετώπιση της νόσου Αλτσχάιμερ βασίζεται αποκλειστικά στη χορήγηση της κατάλληλης φαρμακευτικής αγωγής.
Τις τελευταίες δεκαετίες έχουμε στη διάθεσή μας μη φαρμακευτικές παρεμβάσεις που ενισχύουν το θεραπευτικό αποτέλεσμα των φαρμάκων. Χάρη στην ευελιξία τους, προσαρμόζονται στις ανάγκες του κάθε ατόμου και διαφοροποιούνται σε επίπεδο στόχων, μέσων και μορφής ανάλογα με το στάδιο της νόσου στο οποίο βρίσκεται ο κάθε άνθρωπος. Μεταξύ αυτών περιλαμβάνονται τα προγράμματα νοητικής ενδυνάμωσης / γνωστικής αποκατάστασης, η λογοθεραπεία, η εργοθεραπεία, η θεραπεία πρόκλησης ευχάριστων αναμνήσεων, η θεραπείες τέχνης, η φυσιοθεραπεία κ.α.
8. Οι άνθρωποι με νόσο Αλτσχάιμερ δεν αντιλαμβάνονται τι συμβαίνει γύρω τους.
Ορισμένοι άνθρωποι με Αλτσχάιμερ αντιλαμβάνονται σε μεγάλο βαθμό όσα συμβαίνουν στο περιβάλλον τους, ενώ άλλοι όχι. Αυτό εξαρτάται τόσο από το στάδιο της νόσου, όσο και από τον ιδιαίτερο τρόπο με τον οποίο η νόσος Αλτσχάιμερ επηρεάζει το κάθε άτομο. Σε κάθε περίπτωση, ακόμα και στα προχωρημένα στάδια της νόσου που η ικανότητα αντίληψης και ερμηνείας των όσων διαδραματίζονται είναι περιορισμένη, οι άνθρωποι με Αλτσχάιμερ εξακολουθούν να προσλαμβάνουν τα συναισθήματα των αγαπημένων τους προσώπων και να επηρεάζονται από αυτά, γι’ αυτό και θα πρέπει να αντιμετωπίζονται με σεβασμό στην προσωπικότητα και την αξιοπρέπειά τους.
9. Οι άνθρωποι με νόσο Αλτσχάιμερ δεν μπορούν να έχουν μία φυσιολογική ζωή.
Πλέον, όλο και περισσότεροι άνθρωποι που διαγιγνώσκονται με νόσο Αλτσχάιμερ καταφέρνουν να διαχειρίζονται αποτελεσματικά τις προκλήσεις της πάθησής τους και να έχουν για πολλά χρόνια μία φυσιολογική ζωή. Η έγκαιρη διάγνωση, η εφαρμογή της κατάλληλης θεραπείας, η υιοθέτηση ενός πιο υγιεινού τρόπου ζωής και η αξιοποίηση της βοήθειας και της υποστήριξης που παρέχεται από τις υπάρχουσες υπηρεσίες, συμβάλλουν στη διατήρηση μίας ικανοποιητικής ποιότητας ζωής τόσο για τον άνθρωπο που νοσεί, όσο και για την οικογένειά του.
10. Δεν υπάρχει πρόληψη για τη νόσο Αλτσχάιμερ.
Η νόσος Αλτσχάιμερ είναι μία ασθένεια πολυπαραγοντική. Αυτό σημαίνει ότι τόσο γενετικοί, όσο και περιβαλλοντικοί παράγοντες συμβάλλουν στην εμφάνισή της. Και μπορεί για τους πρώτους να μην μπορούμε να κάνουμε κάτι, γνωρίζουμε όμως ότι υιοθετώντας έναν υγιεινό τρόπο ζωής μπορούμε να μειώσουμε την πιθανότητα να εμφανίσουμε τη νόσο ή τουλάχιστον να καθυστερήσουμε σημαντικά την εμφάνισή της. Η συστηματική σωματική και διανοητική άσκηση, η ισορροπημένη διατροφή και η φροντίδα της υγείας μας (τακτικός έλεγχος πίεσης, σακχάρου και χοληστερίνης, διακοπή του καπνίσματος, θεραπεία της κατάθλιψης) είναι ορισμένοι από τους παράγοντες που έχουν αποδεδειγμένη προστατευτική δράση ενάντια στη νόσο Αλτσχάιμερ.