Με αφορμή τα 200 χρόνια από την Ελληνική επανάσταση, η διοίκηση του Ελληνικού Ινστιτούτου Πολιτιστικής Διπλωματίας αποφάσισε την διοργάνωση μιας σειράς εκδηλώσεων που θα λάβουν χώρα στο εξωτερικό με κεντρικό θέμα το 1821.
Οι κύριοι οργανωτές αυτής της πολιτιστικής εκστρατείας που θα λάβει χώρα τον Μάρτιο του 2021 θα είναι τα έντεκα παραρτήματα που διατηρεί το Ινστιτούτο σε Ευρώπη, Αφρική και Αμερική και όχι η κεντρική έδρα του οργανισμού στην Αθήνα.
Δεν προβλέπονται εκδηλώσεις στο εσωτερικό της χώρας μιας και η διοίκηση του οργανισμού επιθυμεί να προσδώσει μια διάσταση εξωστρέφειας στη χώρα. Η επέτειος των 200 ετών από την ελληνική παλιγγενεσία αποτελεί το καταλληλότερο άρμα για την προώθηση της Ελληνικής Πολιτιστικής Διπλωματίας.
“Ο όρος παλιγγενεσία (regeneration) επελέγη στον τίτλο της παρουσίασης του σήματος καθότι το 1821 αποτελεί μια χρονολογία ορόσημο για την αναγέννηση του έθνους των Ελλήνων και όχι για τη γέννηση του.”
Το βίντεο σχεδιάστηκε από τον γραφίστα Κώστα Στεφανόπουλο υπό την καθοδήγηση μου στα σύμβολα, τα σημεία στα οποία αυτά έπρεπε να χρησιμοποιηθούν, καθώς και στον τρόπο ανάπτυξής τους μέσα στην εικονοσειρά. Η μουσική υπόκρουση είναι από το ελληνικό συγκρότημα ΤΑΚΙΜ. Είχα στο μυαλό μου η μουσική να αντανακλά όλα εκείνα τα βουκολικά στοιχεία του πολιτισμού της εποχής εκείνης και να προσδίδει μια αίσθηση ελληνικότητας στον ακροατή. Σκηνοθετικά το βίντεο ξεκινά με την μορφή του Ιωάννη Καποδίστρια, του κρυφού πρωτεργάτη του αγώνα τον οποίον διαδέχεται ο αρχιστράτηγος της επανάστασης Θεόδωρος Κολοκοτρώνης. Τέλος, δεν θα μπορούσαμε να μην συμπεριλάβουμε το γυναικείο στοιχείο της θυσίας και του ηρωισμού όπως αυτό απεικονίζεται στον πίνακα του Ευγένιου Ντελακρουά «Η Ελλάς στα ερείπια του Μεσολογγίου».
Ο όρος παλιγγενεσία (regeneration) επελέγη στον τίτλο της παρουσίασης του σήματος καθότι το 1821 αποτελεί μια χρονολογία ορόσημο για την αναγέννηση του έθνους των Ελλήνων και όχι για τη γέννηση του. Αν υπάρχει κάποια ″γέννηση″, αυτή είναι του ελληνικού κράτους εννέα χρόνια μετά.
“Η ήπια ισχύς του ελληνικού πολιτισμού ήταν εκείνη που συνέβαλε καθοριστικά στη διάσωση της ελληνικής επανάστασης και δευτερευόντως τα όπλα.”
Η γλώσσα του λαού μας ουδέποτε σταμάτησε να ομιλείται και να γράφεται παρά τους υποψήφιους κατακτητές, ούτε και οι χοροί ή η μουσική μας σιώπησαν ποτέ στο πέρας των αιώνων. Και ακριβώς αυτά τα στοιχεία του πολιτισμού ήταν που γοήτευσαν τους φιλέλληνες της εποχής και ευαισθητοποίησαν την ευρωπαϊκή κοινή γνώμη υπέρ του ελληνικού ζητήματος.
“Αντί να είμαστε η τελευταία χώρα μεταξύ των Ευρωπαϊκών κρατών σε επίπεδο πολιτιστικών υπηρεσιών και δαπανών, ο πολιτισμός οφείλει να γίνει ο τρίτος πυλώνας της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής αν πράγματι επιθυμούμε να γίνουμε πολιτιστική υπερδύναμη.”
Τελικά, όσο και αν φαίνεται ιστορικά παράδοξο η ήπια ισχύς του ελληνικού πολιτισμού ήταν εκείνη που συνέβαλε καθοριστικά στη διάσωση της ελληνικής επανάστασης και δευτερευόντως τα όπλα. Η επέτειος των 200 ετών από την ελληνική παλιγγενεσία είναι μια εξαιρετική στιγμή να κατανοήσουμε τον πολιτισμό ως δημιουργό νοημάτων ζωής και όχι απλά ως ένα τρόπο διασκέδασης, μια αφορμή για εκδηλώσεις, σουαρέ και δημόσιες σχέσεις. Αντί να είμαστε η τελευταία χώρα μεταξύ των Ευρωπαϊκών κρατών σε επίπεδο πολιτιστικών υπηρεσιών και δαπανών, ο πολιτισμός οφείλει να γίνει ο τρίτος πυλώνας της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής αν πράγματι επιθυμούμε να γίνουμε πολιτιστική υπερδύναμη.
Το 1821 είναι μιας πρώτης τάξεως ευκαιρία να διηγηθούμε τις αξίες που φέρει μέσα της η ελληνική επανάσταση, να ανασυνθέσουμε την εικόνα μας στο εξωτερικό αλλά και να αναστοχαστούμε τον εαυτόν μας στο εσωτερικό (Our Post Revolution Selves) όχι πλέον με γνώμονα το ποιοι είμαστε, αλλά πρωτίστως γνωρίζοντας ποιοι δεν είμαστε. Πιο συγκεκριμένα στο αφήγημά μας θα εστιάσουμε στη διάσταση της ελευθερίας και της αυτοδιάθεσης έτσι όπως τις αντιλαμβάνονταν οι αγωνιστές του ’21, ιδιαιτέρως δε σε μια εποχή κατά την οποία αποτελούσαν απαγορευμένες λέξεις. Επιπροσθέτως, θα εντάξουμε και τη φιλελληνική δράση στον αγώνα συμπεριλαμβάνοντας κατ′ αυτόν τον τρόπο και τους ξένους λαούς στο αφήγημά μας.
Είμαι ευγνώμων στους 100 και πλέον επιστήμονές μας, τους πρεσβευτές μας, το ακαδημαϊκό μας συμβούλιο, τους ασκούμενούς μας, τα παραρτήματά μας και τις διευθύνσεις τους και όλους τους συντελεστές του Ε.Ι.Π.Δ για τις άοκνες και ακατάβλητες προσπάθειές τους σε αυτά τα τρία χρόνια πορείας του οργανισμού.