42 χρόνια ΠΑΣΟΚ: Η ιστορία που εμπνέει και οι νέες προκλήσεις

Το ΠΑΣΟΚ γεννήθηκε ως ένα σοσιαλιστικό κόμμα με απώτερο σκοπό τον σοσιαλιστικό μετασχηματισμό της κοινωνίας, κρατώντας αποστάσεις από τον σοβιετικό σοσιαλισμό ή από τον σοσιαλισμό χωρών που άνηκαν στον ανατολικό συνασπισμό, αλλά διέφεραν από την ισχυρότερη χώρα του. Στην πορεία και μετά την άνοδο στην εξουσία στις 18 Οκτωβρίου 1981, ακολούθησε την στροφή που παρατηρήθηκε σε όλα τα σοσιαλιστικά κόμματα της Ευρώπης, αν και με βραδύτερο ρυθμό από ότι στη Γαλλία του Φρανσουά Μιτεράν ή στην Ισπανία του Φελίπε Γκονθάλεθ.
Pacific Press via Getty Images

Το Πανελλήνιο Σοσιαλιστικό Κίνημα ξεκίνησε την πορεία της πολιτικής του ζωής στις 3 Σεπτεμβρίου 1974, ενώ είχε συμπληρωθεί ένας μήνας και λίγες ημέρες μετά την πτώση της επταετούς Δικτατορίας και τον σχηματισμό κυβέρνησης στελεχών από το Κέντρο και τη Δεξιά υπό τον Κωνσταντίνο Καραμανλή. Μέσα στην ιδρυτική του διακήρυξη διατυπώνεται ξεκάθαρα η θέση για αγώνα ενάντια στην εγχώρια και ξένη οικονομική ολιγαρχία, σε ένα ιστορικό πλαίσιο όπου η Δικτατορία κατηγορείτο ως ξενοκίνητη, η οικονομία γνώριζε την πρώτη σοβαρή κρίση στη μεταπολεμική περίοδο και ο ορίζοντας προσδοκιών των Ελλήνων είχε περιοριστεί παρά την διαφαινόμενη οικονομική ανάπτυξη των προηγούμενων ετών.

Το ΠΑΣΟΚ γεννήθηκε ως ένα σοσιαλιστικό κόμμα με απώτερο σκοπό τον σοσιαλιστικό μετασχηματισμό της κοινωνίας, κρατώντας αποστάσεις από τον σοβιετικό σοσιαλισμό ή από τον σοσιαλισμό χωρών που άνηκαν στον ανατολικό συνασπισμό, αλλά διέφεραν από την ισχυρότερη χώρα του. Στην πορεία και μετά την άνοδο στην εξουσία στις 18 Οκτωβρίου 1981, ακολούθησε την στροφή που παρατηρήθηκε σε όλα τα σοσιαλιστικά κόμματα της Ευρώπης, αν και με βραδύτερο ρυθμό από ότι στη Γαλλία του Φρανσουά Μιτεράν ή στην Ισπανία του Φελίπε Γκονθάλεθ.

Ταυτόχρονα, το Κίνημα ήταν το πιο επιτυχημένο εκλογικά κόμμα από το 1981 μέχρι την ελληνική κρίση χρέους του 2009, κυβερνώντας αυτοδύναμα τη χώρα από το 1981 μέχρι το 1989 και από το 1993 έως το 2004. Η επιτυχία του αυτή βασιζόταν σε δύο παράγοντες. Πρώτα από όλα, θεωρείτο από το εκλογικό σώμα ως το κόμμα που μπορούσε να ικανοποιήσει καλύτερα τα αιτήματά του. Παράλληλα, κατάφερνε με μαεστρία να αρθρώνει και να επικοινωνεί ένα αντιδεξιό επιχείρημα που γνώριζε απήχηση, λόγω του αυταρχικού παρελθόντος της Δεξιάς ακόμη και πριν τη Δικτατορία και εξαιτίας της συσχέτισης της τελευταίας με το μεγάλο κεφάλαιο.

Το Κίνημα πρέπει να σταματήσει να αντιμετωπίζει το παρελθόν χιουμοριστικά και μόνο ως μία περίοδο που μας λείπει.

Όμως, η 3η Σεπτέμβρη δεν μπορεί να αποτελέσει το μνημόσυνο της ένδοξης πορείας του πιο επιτυχημένου κόμματος της ελληνικής Κεντροαριστεράς, παρά μόνο επέτειο όπου η ιστορία του Κινήματος θα εμπνεύσει το μέλλον του χώρου. Πολλοί προσπάθησαν στα χρόνια της Κρίσης να δαιμονοποιήσουν το Κίνημα, να νιώσουν τα στελέχη και τα μέλη του αμυνόμενα, έτσι ώστε να στρωθεί ο δρόμος για την ισοπέδωση του ιστορικού παρελθόντος για να επωφεληθούν πολιτικά οι αριβίστες που προσδοκούσαν να το αντικαταστήσουν. Βέβαια, αγνοήθηκε συστηματικά πως η έλλειψη υπερηφάνειας για το παρελθόν ενός πολιτικού χώρου σημαίνει και την αρχή του τέλους του.

Οι καιροί, όμως, άλλαξαν. Το ΠΑΣΟΚ που αγαπήθηκε δε μπορεί να επιστρέψει, όπως δε μπορεί να επιστρέψει και το πλαίσιο μέσα στο οποίο κυβέρνησε. Στόχος πρέπει να αποτελέσει μία νέα προσπάθεια, ώστε να εμπνευστεί ο ελληνικός λαός σε ένα νέο όραμα, σε έναν καινούριο και εφικτό στόχο. Η πρόκληση για το ΠΑΣΟΚ του μέλλοντος είναι να γεννήσει κάτι πραγματικά νέο στο χώρο της Κεντροαριστεράς.

Το Κίνημα οφείλει να ξεκινήσει μία προσπάθεια, όσο δύσκολη και είναι, για να δώσει την απάντηση που η ευρωπαϊκή σοσιαλδημοκρατία ψάχνει μετά την αποτυχία του Τρίτου Δρόμου. Να δώσει την εφικτή και ειλικρινή απάντηση για έξοδο από την Κρίση. Πρέπει να σταματήσει να αντιμετωπίζει το παρελθόν χιουμοριστικά και μόνο ως μία περίοδο που μας λείπει. Να εμπνεύσει τους πολίτες που το εγκατέλειψαν για μία εθνική προσπάθεια που θα χτίσει τη νέα Ελλάδα. Μία Ελλάδα που τα παιδιά της δεν θα μεταναστεύουν. Μία Ελλάδα με κανόνες στην αγορά, με δικαίωμα στην απασχόληση και την επιβίωση, με πρόσβαση σε μία ποιοτικές υπηρεσίες Παιδείας, Υγεία και κοινωνικού κράτους. Πρέπει, με λίγα λόγια, να ξεφύγει από την Κρίση δημιουργώντας το νέο σε μία συγκυρία όπου το παλαιό έχει πεθάνει και δεν έχει αντικατασταθεί.

Δημοφιλή