Αϊκίντο, πρακτική συμφιλίωσης σώματος και πνεύματος

Αϊκίντο, πρακτική συμφιλίωσης σώματος και πνεύματος
oorka via Getty Images

Στη Δύση, είμαστε παιδιά της σκέψης. Καλλιεργούμε τη σκέψη, αλλά η ψυχή μας αρρωσταίνει, γίνεται θύμα των αντιφάσεων και των εντάσεων που βιώνουμε και καλλιεργούμε καθημερινά από παιδιά. Ως εκ τούτου, εξηγούμε πολλά πράγματα με το μυαλό μας, επεξεργαζόμαστε περίπλοκες και κομψές θεωρίες, αλλά μόλις φτάσουμε να μετατρέψουμε ιδέες σε συγκεκριμένες ενέργειες, το βρίσκουμε εξαιρετικά δύσκολο.

Οι βιβλιοθήκες μας είναι γεμάτες με βιβλία που λατρεύουμε, αλλά αν και περιέχουν κάποια εξαιρετικά φιλοσοφικά και λογοτεχνικά έργα, το πνεύμα μας κοιμάται. Στην πραγματικότητα της καθημερινής ζωής, οι άνθρωποι συνεχίζουν να μισούν και σκοτώνουν ο ένας τον άλλο· υπάρχει μια έντονη σύγκρουση ανάμεσα στις ενέργειες του σώματος και στις επιδιώξεις του πνεύματος που βιώνεται κατά κανόνα ως ψυχική δυσφορία.

Κάποιος εγγράφεται σε μαθήματα πολεμικής τέχνης για να μάθει τεχνικές αυτοάμυνας, για να υπερασπιστεί τον εαυτό του. Στο Αϊκίντο ωστόσο σύντομα διδάσκεται ότι τον εχθρό που παλεύει να νικήσει δεν θα τον βρει έξω, αλλά μέσα του κι ότι η μόνη ουσιώδης μορφή ανταγωνισμού είναι αυτή ενάντια στην αληθινή του φύση. Διδάσκεται ότι είναι απαραίτητο να βρει πρώτα μια ψυχική ισορροπία ανάμεσα σε τι θέλει και τι μπορεί, πριν ξεκινήσει σταδιακά να ενοποιεί σώμα και πνεύμα. Αλλά ο αρχάριος αϊκιντόκα συνειδητοποιεί επίσης γρήγορα την ύπαρξη ενός περίεργου δυϊσμού: ενώ βλέπει τις κινήσεις που δείχνει ο δάσκαλός του, ενώ τις καταλαβαίνει, το σώμα του δεν είναι σε θέση να τις αναπαράγει. Αντιλαμβάνεται αυτή την αδυναμία του κι επειδή του δημιουργεί ανασφάλεια, δυσανασχετεί ή υποφέρει από αυτό.

Αθανάσιος Τριανταφύλλου

Το πρώτο στάδιο στο μονοπάτι του Άικι συνίσταται στο ξεκλείδωμα του σώματος, προκειμένου να αποφορτιστεί από την ένταση και το σφίξιμο των περιορισμών. Υπό την καθοδήγηση του νου αρχίζει το σώμα σιγά-σιγά να κινείται συντονισμένα. Μυϊκός τόνος και κινητικότητα αυξάνουν τη ροή σωματικής ενέργειας, αν και οι σκέψεις που αναστέλλουν την αποτελεσματικότητα των κινήσεων είναι ακόμα έντονες. Οι κινήσεις είναι αρχικά αδέξιες και φαίνονται άγαρμπες.

Το να πάψει το μυαλό, να υπαγορεύει κάθε κίνηση στο σώμα, είναι το επόμενο στάδιο. Μέσα από αδιάκοπες επαναλήψεις συγκεκριμένων απλών τεχνικών, που όμως εκτελούνται με ακρίβεια, ο ασκούμενος ανακαλύπτει την σωματική του ευφυΐα και οι κινήσεις εκτελούνται πιο αυθόρμητα. Ενώ οι σκέψεις αρχίζουν ν’ αποσύρονται κατά τη σωματική δραστηριότητα και ο νους ηρεμεί, ο ψυχισμός βιώνει γαλήνη και τα αντανακλαστικά ανακτούν εγρήγορση κι ετοιμότητα. Οι κινήσεις είναι όλο και πιο λιτές, λιγότερο τραχιές, και πιο εύρυθμες. Σε αυτό το στάδιο επιτυγχάνεται αποτελεσματικότητα στην εξάσκηση εικονικής διαμάχης, αλλά κατά παράδοξο τρόπο είναι επίσης η στιγμή που η νίκη παύει πλέον να αποτελεί προτεραιότητα. Ο αϊκιντόκα, ανακτώντας αυτοπεποίθηση, έχει λιγότερα πράγματα ν’ αποδείξει. Με τη σωματική επιδεξιότητα περνά από το στάδιο της κατανόησης στο στάδιο της βιωματικής επιδεξιότητας. Η δεξιοτεχνία αποδεικνύει ότι η βιωματική κατάκτηση είναι ανώτερη από τη διανοητική κατανόηση.

Στο τελευταίο στάδιο, η αφύπνιση του σώματος επιτρέπει στο πνεύμα να είναι πιο ελεύθερο. Το σώμα δεν αποτελεί πλέον εμπόδιο, αλλά έχει γίνει εφαλτήριο για το πνεύμα. Το σώμα και το πνεύμα υποστηρίζουν το ένα το άλλο και συμπορεύονται. Ο αϊκιντόκα αισθάνεται με το σώμα του ότι οι κινήσεις του, η συμπεριφορά του εν γένει, αποτελούν μια πνευματική προέκταση του εαυτού του. Η πρακτική αποφυγής των μετωπικών συγκρούσεων, η τέχνη να διοχετεύει τις ενέργειες μέσα κι έξω αντί να τις καταπιέζει και η συνήθεια της φυσικής ετοιμότητας και δεκτικότητας είναι αυτά που τον βοηθούν να αναπτύξει μια πρακτική φιλοσοφία ειρήνης, μη βίας και αλτρουισμού. Τα λόγια, που ο αρχάριος ακούει, εκτιμά και κατανοεί με το μυαλό του, στον προχωρημένο αϊκιντόκα βρίσκουν βαθιά απήχηση στη ψυχή του. Σε αυτό το στάδιο, δεν υπάρχει πλέον αντίφαση ανάμεσα σε σώμα, νου και ψυχή· όλα είναι ένα. Ο στόχος του προχωρημένου αϊκιντόκα είναι ο ολοκληρωμένος άνθρωπος. Λόγω των ζυμώσεων και των μεταμορφώσεων που γίνονται μέσα του, ανακαλύπτει έναν άλλο τρόπο να κοιτάζει τον κόσμο και έναν πιο αυθεντικό τρόπο ζωής.

Κάθε μέρα ξημερώνει εύθυμα ένας νέος κύκλος εμπειριών μέσα από καθημερινές προκλήσεις...

Αθανάσιος Τριανταφύλλου