Στο αρχιπέλαγος Σβάλμπαρντ στην Αρκτική, ο ήλιος δεν εμφανίζεται στον ουρανό για τέσσερις μήνες του χρόνου και έχει τόσο κρύο που δεν φυτρώνουν δέντρα. Ωστόσο, η Νορβηγία, στην οποία ανήκει το Σβάλμπαρντ, φοβάται πως οι εντάσεις μεταξύ Ρωσίας και Δύσης θα μπορούσαν να εκδηλωθούν σε αυτή την απομακρυσμένη και παγωμένη περιοχή, εξαιτίας του αυξανόμενου ενδιαφέροντος για τα πολύτιμα κοιτάσματα πετρελαίου και αερίου της Αρκτικής, καθώς και τις ναυτικές οδούς.
Η σκανδιναβική χώρα πιέζει τους συμμάχους της στο ΝΑΤΟ για να επικεντρωθούν στην άμυνα της επικράτειας της Συμμαχίας παρά σε επεμβάσεις εκτός συνόρων, και αυτό φαίνεται ότι έχει αποδώσει: Στη Νορβηγία θα επικεντρωθεί η Trident Juncture- η μεγαλύτερη στρατιωτική άσκηση του ΝΑΤΟ από το 2002.
Από τις 25 Οκτωβρίου και για δύο εβδομάδες, 40.000 στρατιώτες από 30 χώρες θα πραγματοποιούν αεροπορικές, ναυτικές και επίγειες επιχειρήσεις, από τη Φινλανδία και τη Βαλτική στα ανατολικά, ως την Ισλανδία στα δυτικά. Το Όσλο επίσης έχει πείσει την Ουάσινγκτον να υπερδιπλασιάσει τον αριθμό των Αμερικανών πεζοναυτών που βρίσκονται τη Νορβηγία: Εκατοντάδες θα βρίσκονται στο Τρομς από το επόμενο έτος- μια περιοχή στην Αρκτική πιο κοντά στη Ρωσία από ό,τι η τωρινή βάση τους στην κεντρική Νορβηγία.
«Βλέπουμε ότι δεν υπάρχει λόγος να πιστεύει κανείς ότι πιθανές εντάσεις θα μπορούσαν να αρχίσουν στην Αρκτική, αλλά θα μπορούσαν εύκολα να καταλήξουν εκεί αν άρχιζαν αλλού» είπε στο Reuters η Ίνε Έρικσεν Σοράιντε, υπουργός Εξωτερικών της χώρας. «Και αυτό οφείλεται φυσικά στην αύξηση των ρωσικών στρατιωτικών δυνατοτήτων, ειδικά στη Χερσόνησο Κόλα» είπε στο Νι-Άαλεσουντ, ερευνητικό σταθμό στο Σβάλμπαρντ που αποτελεί τον βορειότερο μόνιμο οικισμό στον κόσμο.
Η Νορβηγία έχει χερσαία σύνορα 196 χλμ με τη Ρωσία, και ο Βόρειος Στόλος της Ρωσίας έχει την κύρια βάση του στο Σεβερομόρσκ, περίπου 100 χλμ από τα σύνορα με τη Νορβηγία στη Χερσόνησο Κόλα, μια περιοχή γεμάτη ναυτικές βάσεις και απαγορευμένες στρατιωτικές ζώνες.
Το ΝΑΤΟ φοβάται την αύξηση των ρωσικών στρατιωτικών δυνάμεων στην Αρκτική, η οποία είναι σε εξέλιξη από το 2008 και περιλαμβάνει τη δημιουργία και επαναενεργοποίηση έξι στρατιωτικών βάσεων, προκαλώντας ανησυχίες περί πιθανού περιορισμού της ελευθερίας κίνησης των δυνάμεων της Συμμαχίας.
Η Ρωσία, η οποία πραγματοποίησε τις μεγαλύτερες στρατιωτικές ασκήσεις της από την εποχή του Ψυχρού Πολέμου στην ανατολική Σιβηρία τον Σεπτέμβριο, έχει δείξει επίσης σημάδια ανησυχίας για τη στρατιωτική κατάσταση στη Νορβηγία. Ειδικότερα, βλέπει τα σχέδια για αποστολή περισσότερων πεζοναυτών εκεί ως μια μη φιλική πράξη, που θα μπορούσε να έχει «συνέπειες».
«Αυτό καθιστά τη Νορβηγία λιγότερο προβλέψιμη, και θα μπορούσε να προκαλέσει αυξανόμενες εντάσεις, πυροδοτώντας μια κούρσα εξοπλισμών και αποσταθεροποιώντας την κατάσταση στη βόρεια Ευρώπη» αναφέρεται σε ανακοίνωση της ρωσικής πρεσβείας στη σελίδα της στο Facebook τον Ιούνιο.
Στο μεταξύ, η Νορβηγία εντείνει τις οικονομικές της δραστηριότητες στο Σβάλμπαρντ, το οποίο βρίσκεται στον Αρκτικό Ωκεανό, ανάμεσα στην ηπειρωτική Νορβηγία και τον Βόρειο Πόλο.
Η παραδοσιακή βιομηχανία του Σβάλμπαρντ, που είναι η εξόρυξη άνθρακα, δεν είναι επικερδής, οπότε το Όσλο ενισχύει τον τουρισμό, τις επιστημονικές έρευνες και την αλιεία στην περιοχή.
Για το Σβάλμπαρντ ενδιαφέρεται και η Ρωσία: Στο πλαίσιο της συνθήκης του 1920 με την οποία δόθηκε το αρχιπέλαγος στη Νορβηγία, πολίτες όλων των πλευρών που υπέγραψαν τη συμφωνία μπορούν να εγκαθίστανται εκεί χωρίς νορβηγική βίζα. Σε αυτές περιλαμβάνεται και η Ρωσία. Υπάρχουν 467 Ρώσοι που έχουν καταγραφεί ως κατοικούντες στο Σβάλμπαρντ, και μια ρωσική εταιρεία εξόρυξης άνθρακα λειτουργεί εδώ και δεκαετίες στην πόλη Μπάρεντσμπουργκ. Άλλος ένας ρωσικός οικισμός, το Πυραμίντεν, έχει εγκαταλειφθεί, αλλά αποτελεί ρωσικό αξιοθέατο ως σοβιετική «πόλη- φάντασμα».
Το Σβάλμπαρντ βρίσκεται πλέον ψηλότερα στην «ατζέντα» του ΝΑΤΟ σε σχέση με το παρελθόν, εξαιτίας της προσάρτησης της Κριμαίας το 2014 και των συχνών ρωσικών ναυτικών ασκήσεων στην Αρκτική.
Η Νορβηγία, που ήταν ένα από τα ιδρυτικά μέλη του ΝΑΤΟ αλλά δεν είναι μέλος της ΕΕ, ενισχύει με τη σειρά της τις στρατιωτικές της δυνάμεις εξαιτίας των ρωσικών στρατιωτικών δραστηριοτήτων: Έχει παραγγείλει 52 μαχητικά F-35 από τη Lockheed Martin, εκσυγχρονίζει υποδομές για την υποστήριξή τους και παραγγέλλει τέσσερα νέα υποβρύχια από τη γερμανική ThyssenKrupp. Επίσης, αποστέλλει τάγμα σε στρατιωτική βάση στο Φίνμαρκ, στα σύνορα με τη Ρωσία.
Ο Ρώσος πρόεδρος Πούτιν έχει πει ότι η Μόσχα δεν θα απειλήσει κανένα από την Αρκτική, αλλά ότι λαμβάνει μέτρα για να εγγυηθεί την ασφάλειά της. Ο εκσυγχρονισμός του Βορείου Στόλου περιλαμβάνει την ένταξη 23 νέων σκαφών, περιλαμβανομένων δύο πυρηνικών υποβρυχίων, όπως αναφέρεται στην ιστοσελίδα του ρωσικού υπουργείου Άμυνας, που επικαλείται τον Βαλερί Γκερασίμοφ, επικεφαλής του ρωσικού γενικού επιτελείου.
Ο Γκερασίμοφ είπε πως η Ρωσία έχει «αποκαταστήσει την παρουσία της στις στρατηγικές περιοχές του Αρκτικού Ωκεανού και έχει διασφαλίσει την ασφάλεια της οικονομικής της δραστηριότητας».
Μέχρι το τέλος αυτού του έτους, ο Βόρειος Στόλος πρόκειται να λάβει νέα όπλα και εξοπλισμό, περιλαμβανομένων πέντε πολεμικών πλοίων, 15 αεροσκαφών και 62 εγκαταστάσεων ραντάρ και αεράμυνας, ανέφερε ο υπουργός Άμυνας, Σεργκέι Σόιγκου, τον Αύγουστο, σύμφωνα με τον ρωσικό τηλεοπτικό σταθμό Zvezda TV. Επιπρόσθετα, οι δυνάμεις επάκτιας άμυνας προμηθεύονται πυραύλους Bal και Bastion. Νέα στρατιωτικά αεροδρόμια κατασκευάζονται και άλλα εκσυγχρονίζονται από τη Ρωσία.
Διαβάστε επίσης:
Τα πετρέλαια της Αρκτικής: Ο «Ψυχρός Πόλεμος» και η ισορροπία ισχύος στον μακρινό Βορρά
Επίσης, όλο και μεγαλύτερη σημασία δίνουν στην Αρκτική και οι ένοπλες δυνάμεις των ΗΠΑ, ειδικά καθώς η κλιματική αλλαγή ανοίγει νέες ναυτικές οδούς και κοιτάσματα πετρελαίου και ορυκτών. «Σίγουρα η Αμερική πρέπει να δραστηριοποιηθεί περισσότερο στην Αρκτική. Δεν υπάρχει αμφιβολία για αυτό» είπε ο Αμερικανός υπουργός Άμυνας, Τζιμ Μάτις, νωρίτερα μέσα στο έτος. Ο Μάτι επισκέφθηκε τη Νορβηγία τον Ιούλιο για συνομιλίες με τη Σοράιντε και τον υπουργό Άμυνας, Φρανκ Μπάκε- Γένσεν. Η αποστολή επιπλέον πεζοναυτών επιβεβαιώθηκε τον επόμενο μήνα.
Το Όσλο και η Μόσχα κατέληξαν σε συμφωνία το 2010 για να δώσουν τέλος σε διαφωνία για τα θαλάσσια σύνορά τους, ανοίγοντας τον δρόμο για έρευνες για πετρέλαιο και αέριο και επιτρέποντας άδειες για ταξίδια άνευ βίζας σε κατοίκους των περιοχών κοντά στα σύνορα. Αλλά από την προσάρτηση της Κριμαίας και μετά, οι νορβηγικές ένοπλες δυνάμεις και κυβερνητικοί αξιωματούχοι έχουν επανειλημμένα εκφράσει ανησυχίες, όπως για ρωσικές ασκήσεις βομβαρδισμού νορβηγικών στόχων και για τη χρήση αθόρυβων υποβρυχίων, ο εντοπισμός των οποίων είναι ιδιαίτερα δύσκολος. Επίσης, η Νορβηγία ανησυχεί πως η Ρωσία θα μπορούσε να μπλοκάρει τις κινήσεις δυνάμεων του ΝΑΤΟ εάν έθετε υπό τον έλεγχό της το αποκαλούμενο GIUK gap- την περιοχή στον βόρειο Ατλαντικό μεταξύ Γροιλανδίας, Ισλανδίας και Βρετανίας.