Παρ′ ότι ίσως λίγοι το γνωρίζουν, δεν ήταν ο Καποδίστριας ο μοναδικός υποψήφιος κυβερνήτης της Ελλάδας μετά την απελευθέρωση από τους Τούρκους. Στην τρίτη Εθνοσυνέλευση της Τροιζήνας (1827) ο ζακυνθινής καταγωγής, Διονύσιος δε Ρώμας αντιπροτάθηκε έναντι του Καποδίστρια για κυβερνήτης της Ελλάδος. Κι όταν τελικά προκρίθηκε το όνομα του Καποδίστρια, ο κερκυραϊκής καταγωγής πολιτικός και διπλωμάτης χάρισε στον Ρώμα για να του απαλύνει τη στεναχώρια το προσωπικό του σκαλιστό σεκρετέρ που, σύμφωνα με το θρύλο, αριθμεί 100 μυστικές κρύπτες. Κι είναι αυτό το σεκρετέρ που βρίσκεται σήμερα στο Αρχοντικό Ρώμα στη Ζάκυνθο, ως ένας από τους πολύτιμους θησαυρούς ενός οικήματος στο οποίο καλείται να παίξει σημαντικό ρόλο στις εκδηλώσεις για τα 200 χρόνια από την Ελληνική Επανάσταση.
Δεν ήταν τυχαία η επιλογή της υποψηφιότητας Ρώμα για κυβερνήτης της τότε ελεύθερης Ελλάδας. Ο Διονύσιος δε Ρώμας είχε αναπτύξει ιδιαίτερα έντονη δράση ως ισχυρότατο και με μεγάλη επιρροή μέλος της Φιλικής Εταιρείας, ενώ συνδεόταν μάλιστα με προσωπική φιλία με τον Θεόδωρο Κολοκοτρώνη. Ηταν συνεχιστής μιας οικογενειακής παράδοσης σπουδαίων ανδρών και μάλιστα τιμήθηκε από τον Οθωνα για τις υπηρεσίες του στο ελληνικό κράτος.
Το πορτρέτο του φιγουράρει ανάμεσα στα πορτρέτα προσωπικοτήτων της οικογένειας σε ένα σπίτι που αποτελεί το μοναδικό, ίσως, δείγμα προσεισμικής (1953) μεγαλοαστικής αρχιτεκτονικής στη Ζάκυνθο - κι αυτό είναι ένα στοιχείο της σπουδαιότητάς του.
Η εσωτερική του διαρρύθμιση αντανακλά τις ανάγκες, τη νοοτροπία και γενικότερα τον τρόπο ζωής της αριστοκρατικής τάξης του νησιού που χάθηκε με τον σεισμό και την πυρκαγιά που ακολούθησε το 1953, όπως οι μεγάλοι χώροι υποδοχής, η βιβλιοθήκη (άνω των 10,000 τίτλων) αποτελούμενη από πολύ παλαιές και σπάνιες εκδόσεις, οι πίνακες, οι στολές, τα όπλα μελών της οικογενείας και άλλα ιστορικά αντικείμενα.
Μικρή ιστορία του αρχοντικού
Το αρχοντικό ανεγέρθηκε κατά την δεκαετία του 1660 από τον Άγγλο μεγαλέμπορο και υποπρόξενο της Αγγλίας στην Ζάκυνθο Robert John Geoffrey. Εν συνεχεία το παραχώρησε σαν προικώο στον γαμπρό του, επίσης Άγγλο , Robert Sargint η οικογένεια του οποίου συνέχισε να δραστηριοποιείται στο νησί μέχρι τον δεύτερο παγκόσμιο Πόλεμο. Επί Αγγλικής Προστασίας (1814-64) το κτήριο χρησιμοποιήθηκε ως κατοικία του Άγγλου Αρμοστή και ήταν γνωστό ως «Ρεζιντένζα», από το μπαλκόνι του οποίου αγόρευσε και ο μεγάλος Άγγλος πολιτικός Γκλάδστον κατά την επίσκεψη του στην Ζάκυνθο στα 1860.
Αγοράστηκε από τον Αλέξανδρο Ρώμα το 1880 και έκτοτε αποτελεί την έδρα της οικογένειας. Από το 1880 και μέχρι τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο το οίκημα αποτέλεσε έδρα ενός από τους δυο μεγάλους πολιτικούς σχηματισμούς του νησιού (Ρωμιάνικου Κόμματος). Κατά την περίοδο των σεισμών του 1953 το οίκημα υπέστη εκτεταμένες ζημίες. Ανακατασκευάστηκε μερικώς από τον Διονύσιο και Μαρία Ρώμα, με κάποιες μετατροπές (αφαίρεση ενός ορόφου, και μιας πτέρυγας με στάβλους, αποθήκες καθώς και οικίσκο του προσωπικού) άλλα παραμένει χαρακτηριστικό της μορφής των αρχοντικών της προσεισμικής Ζακύνθου.
Η ιστορία της οικογένειας
Η ιστορία της οικογένειας ξεκινά από την Σικελία το 1228-29 με το όνομα De Regoli. O Φρειδερίκος De Regolo στρατηγός του Αυτοκράτορα Φρειδερίκου Β΄ εστάλη στην Ρώμη στον Πάπα Γρηγοριο Θ΄ για να διαπραγματευθεί θέματα σχετικά με την μετάβαση στην Παλαιστίνη . Η συνάντηση αυτή δεν είχε τα αναμενόμενα αποτελέσματα και ο στρατηγός φοβούμενος την οργή του Αυτοκράτορα δεν επέστρεψε στην Σικελία και παρέμεινε στην Ρώμη.
Το 1388 ο Ιωάννης de Regolo εγκαταστάθηκε στην Βικεντία όπου και ανεγράφη μεταξύ των ευγενών της πόλης. Επειδή στην Bικεντία υπήρχε και άλλη οικογένεια με το όνομα Regoli προς αποφυγή σύγχυσης άλλαξε το όνομά του σε Regoli da Roma (από την Ρώμη).
Το 1548 ο Γαλεατιος Regolo da Roma μετά από φονική σύγκρουση με την οικογένεια Βαλναμάρα κατέφυγε στην Κέρκυρα όπου και παρέμεινε για μικρό διάστημα και εν συνεχεία μετέβηκε στην Κρήτη. Γενάρχης του κλάδου της οικογένειας Ρώμα στην Ζάκυνθο είναι ο Κούρτιος Ρωμας (1583-1642) που έφθασε στο νησί γύρω στο 1608-10.
Έκτοτε η οικογένεια δραστηριοποιήθηκε στην Ζάκυνθο αναδεικνύοντας πολλούς διακριθέντες στην πολιτική και πνευματική ζωή της Ελλάδος.
Οι Ρώμα, σε αντίθεση με άλλες ιστορικές επτανησιακές οικογένειες συνέχισαν την έντονη συμμετοχή τους στα κοινά τόσο επί αγγλικής Προστασίας (1814-1864) όσο και μετά την Ένωση των Επτανήσων με την Ελλάδα. Ο Φιλικός Διονύσιος δε Ρώμας εκτός από στενός φίλος του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη, ανέπτυξε φιλία και με άλλους πολιτικούς και στρατιωτικούς παράγοντες του ελλαδικού και ευρωπαϊκού χώρου.
Οι τρεις επόμενες γενιές διαδραμάτισαν σημαντικό ρόλο στα πολιτικά πράγματα τόσο της επτανήσου Πολιτείας όσο και του ελληνικού βασιλείου.(Πρόεδροι Ιόνιας Γερουσίας, βουλευτές και Υπουργοί του Ελληνικού Βασιλείου). Ο Αλέξανδρος Ρώμας υπήρξε Πρόεδρος της Βουλής των Ελλήνων, υπουργός Παιδείας και υπουργός Δικαιοσύνης. Το 1909 επηρεασμένος από τον φίλο του G.Garibaldi δημιούργησε το Σώμα των Ελλήνων Ερυθροχυτόνων (χρηματοδοτούμενο από τον ίδιο) και τεθείς επικεφαλής συμμετείχε στους βαλκανικούς πολέμους (1912-13) οπού και τραυματίστηκε στην μάχη του Δρίσκου και μεταφερθείς στην Αθήνα πέθανε το 1914.
Επίσης η οικογένεια είχε λόγιους όπως τον Γεώργιο Κανδιάνο Ρώμα και τον Διονύσιο Ρώμα που βραβεύθηκε με την ανώτατη διάκριση της Ακαδημίας Αθηνών για το συγγραφικό του έργο.