Οκτώ μήνες πριν, τέτοιες μέρες πάλι παραμονές εκλογών, ελληνικά και διεθνή μέσα ενημέρωσης έστρεφαν όλη τους την προσοχή στο Νότο. Προς την Ελλάδα. Το «πρώτη φορά Αριστερά» και το «αλλάζουμε την Ευρώπη», έφταναν μέχρι τις αυλές των εταίρων μας. Άλλοι αφουγκράζονταν τα συνθήματα με φόβο και άλλοι με κρυφή ελπίδα ή έκδηλο ενθουσιασμό. Γιατί το διακύβευμα εκείνων των εκλογών δεν ήταν μόνο το μέλλον μιας καταρρακωμένης χώρας και των κουρασμένων και ταπεινωμένων ανθρώπων της από τις πολιτικές της ακραίας λιτότητας. Για τις δυνάμεις της Αριστεράς στην Ευρώπη, το μεγάλο στοίχημα ήταν η ανάδειξη του ΣΥΡΙΖΑ στην εξουσία να σημάνει την απαρχή για μια μετατόπιση της Ευρώπης αριστερότερα, με το κοινωνικό, οικονομικό και πολιτικό περιεχόμενο από το οποίο αυτό το «αριστερότερο» συνοδεύεται.
Και τώρα; Οκτώ μήνες μετά -που φάνηκαν σε όλους μας πως ήταν χρόνια ολόκληρα- τι έχει απομείνει; Μάχες δόθηκαν στο πεδίο της Ευρωζώνης και της ΕΕ, χάθηκαν ή κερδήθηκαν. Εξαρτάται ποιος απαντά. Αλλά ο «πόλεμος» έχει τελειώσει ή απλά οι δυνάμεις ανασυγκροτούνται; Τα συνθήματα και το περιεχόμενό τους τι απέγιναν;
Ένας πολιτικός θα απαντούσε πως η πολιτική είναι ένα πεδίο διαρκών μαχών, συγκρούσεων και συνθέσεων. Και η αλλαγή δεν έρχεται μονομιάς.
Οι κοινωνίες πάλι, θα δώσουν τη δική τους απάντηση εντός ολίγων ωρών με το αποτέλεσμα των εκλογών στην Ελλάδα, πρωτίστως, αλλά και της Ισπανίας που στήνει κάλπες τον Δεκέμβριο. Ενδιαμέσως όμως θα διεξαχθούν οι εκλογές στην Πορτογαλία και μερικούς μήνες αργότερα, το 2016 στην Ιρλανδία. Όλες χώρες στις οποίες η οικονομία και η κοινωνία βρίσκεται σε αδιέξοδο.
Ένα σημαντικό τμήμα της Αριστεράς στην Ευρώπη θα «μετρηθεί» μέσα σε διάστημα λίγων μηνών. Και το ζητούμενο δεν είναι μόνο η καταγραφή δυνάμεων ή η ανάληψη της εξουσίας στην περίπτωση της Ελλάδας. Άλλα το τι μπορεί να φέρουν οι θετικές επιδόσεις στις εκλογές. Πως μπορούν να λειτουργήσουν ως μέσο για την εξυπηρέτηση του στόχου που έχει τεθεί και δεν είναι άλλος από την αλλαγή του συσχετισμού δυνάμεων στην Ευρώπη με μια πιθανή αλλαγή προσανατολισμού των σοσιαλιστικών κομμάτων. Γι’ αυτό άλλωστε και η ανάληψη της ηγεσίας των Εργατικών στη Βρετανία από τον Τζέρεμι Κόρμπιν έγινε δεκτή με ενθουσιασμό από κόμματα της Αριστεράς.
Εξάλλου γίνεται όλο και πιο σαφές, ακόμη και στον… Βορρά πως οι νεοφιλελεύθερες πολιτικές δεν καταστρέφουν μόνο τις χώρες του ευρωπαϊκού Νότου και των Μνημονίων αλλά απειλούν πια συνολικά τις κοινωνίες των κρατών - μελών της ΕΕ.
Σε αυτό ακριβώς το ζήτημα εστιάζει με έμφαση ο αντιπρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και ευρωβουλευτής της ΣΥΡΙΖΑ, Δημήτρης Παπαδημούλης και μιλώντας στηHuffPost Greece θέτει στο επίκεντρο το θέμα του συσχετισμού δυνάμεων στην Ευρώπη βάζοντας στο «παιχνίδι» τα σοσιαλιστικά κόμματα.
«Το κρίσιμο ζήτημα είναι πως εκτός από μερικές μικρές εξαιρέσεις, οι Σοσιαλιστές δυσκολεύονται να ξεχωρίσουν από τους Δεξιούς. Αυτό οδηγεί τη στρατηγική τους σε αδιέξοδο. Θα πρέπει να αναζητήσουν άλλες συμμαχίες» σχολιάζει για να προσθέσει πως «και για την Αριστερά επίσης υπάρχουν όρια ως προς το τι μπορεί να κάνει». Όπως εξηγεί, ο συσχετισμός δυνάμεων είναι ένας βασικός παράγοντας «και χρειάζεται να δημιουργηθούν κάποιες ρωγμές, να υπάρξουν ανακατατάξεις. Και ήδη υπάρχει μια κινητικότητα».
Η πιο σημαντική της τελευταίας περιόδου είναι η «θριαμβευτική», όπως την χαρακτηρίζει, νίκη του Τζέρεμι Κόρμπιν, ο οποίος είναι αριστερής λογικής και έχει εκφραστεί θετικά για τον Αλέξη Τσίπρα. Εξ ου άλλωστε και ο πολιτικός «σεισμός» που προκάλεσε στη Βρετανία το μέχρι πρότινος «outsider» .
- Διαβάστε επίσης: Τα «Corbynomics» και το μέλλον του «τρίτου δρόμου»
«Η εκλογή του και τα πρώτα δείγματα γραφής του σε συνδυασμό με τη θέση του κατά ενός brexit, συνιστούν μια θεαματική στροφή προς την Αριστερά για τους Βρετανούς Εργατικούς. Σίγουρα είναι μια εξέλιξη με ευρύτερο ευρωπαϊκό αντίκτυπο και βαρύνουσας σημασίας στις δυνάμεις που καταγράφονται στο στρατόπεδο κατά της μονομερούς επιβολής μέτρων λιτότητας και των νεοφιλελεύθερων επιλογών της Ευρώπης».
Ευθύς αμέσως μάλιστα συμπληρώνει πως τόσο ο ΣΥΡΙΖΑ όσο και η ευρωομάδα της Αριστεράς (GUE), «σκοπεύουμε να αναπτύξουμε σχέσεις με τον νέο ηγέτη των Εργατικών».
Θα μπορούσε λοιπόν επιτέλους η νεοφιλελεύθερη «ασφυξία» και τα μέτρα λιτότητας να αποτελέσουν εμβρυουλκό εξελίξεων για την επιθυμητή αλλαγή; Πιθανόν. Κομβικής σημασίας όμως για μια ακόμη φορά είναι όχι μόνο, σύμφωνα με τον κ.Παπαδημούλη αλλά και γενικότερα από όσους διαμορφώνουν τη στρατηγική της Ευρωπαϊκής Αριστεράς, οι επιδόσεις του ΣΥΡΙΖΑ στην εκλογική αναμέτρηση της Κυριακής.
«Είναι πολύ σημαντικό να μην ευοδωθεί το επιθυμητό για κάποιους σενάριο της σύντομης αριστερής παρένθεσης που θα σημάνει και την ταυτόχρονη επιστροφή της σκληρής νεοφιλελεύθερης Δεξιάς που είναι ανοιχτή σε δεσμούς με την Άκρα Δεξιά, μαστίζεται από φαινόμενα διαφθοράς, ευνοεί το πελατειακό κράτος κοκ. Τα ίδια φαινόμενα κυριαρχούν και στην πολιτική σκηνή πχ της Ισπανία όπου και εκεί η συντηρητική κυβέρνηση είναι βουτηγμένη στα σκάνδαλα» αναφέρει ο κ.Παπαδημούλης.
Και όλοι γνωρίζουν καλά, όπως τονίζει, πως μια νίκη του ΣΥΡΙΖΑ στις εκλογές θα στείλει ένα θετικό μήνυμα στην Ισπανία αλλά παράλληλα θα χαρίσει και μια νέα δυναμική στο εγχείρημα του «σχηματισμού μιας ευρωπαϊκής συμμαχίας που ξεπερνά τα όρια των κομμάτων της Αριστεράς και φτάνει πλέον στις ομάδες των Σοσιαλιστών και των Πρασίνων». Και συμπληρώνει: «Όλα άρχισαν από εδώ, τον Ιανουάριο. Και το τι θα γίνει με τους Podemos στην Ισπανία στις εκλογές του Δεκεμβρίου, πάλι θα εξαρτηθεί ως έναν βαθμό από το μήνυμα που θα στείλει η Ελλάδα».
Μπορεί όμως πλέον ο ΣΥΡΙΖΑ μετά την υπογραφή ενός τρίτου Μνημονίου αλλά και την διάσπαση με την Αριστερή Πλατφόρμα που οδήγησε τη δημιουργία της Λαϊκής Ενότητας να διαδραματίζει ακόμη έναν τέτοιο ρόλο;
Η απάντηση του κ.Παπαδημούλη είναι ξεκάθαρη: «Ναι. Είμαστε ένα κόμμα σε σαφή Αριστερό αλλά και ευρωπαϊκό προσανατολισμό και αυτό μας καθιστά πιο διεισδυτικούς. Γνωρίζω καλά πως πολλοί μπορεί να απογοητεύτηκαν αλλά και πολλοί άλλοι κατανόησαν τις συνθήκες υπό τις οποίες επιτεύχθηκε αυτός ο πάρα πολύ δύσκολος συμβιβασμός. Το μούδιασμα που υπάρχει σήμερα σε κινηματικό επίπεδο και στους κόλπους της Αριστεράς, είναι λογικό και αναμενόμενο. Είμαστε ένα κίνημα όμως που συνεχίζει να κρατά κοντά το μεγάλη μερίδα του κόσμου και δεν έχει χάσει την ικανότητά του να εμπνέει».
Όλα όσα προηγήθηκαν υποχρεώνουν την Αριστερά, κατά τον ίδιο, «να συνειδητοποιήσει πως είναι άλλο πράγμα να είσαι ένα κόμμα του 2% και 3% και να μην έχεις κληθεί να εφαρμόσεις όσα θέλεις να κάνεις και άλλο να έχεις έναν σχεδιασμό και να τα θέτεις στο τραπέζι κόντρα στο κατεστημένο τόσων ετών και σε μεγάλες δυνάμεις». Και αυτό, όπως του ζητήσαμε να μας διευκρινίσει, «ήταν ένα πρόβλημα για τον ΣΥΡΙΖΑ. Αλλά και όλα όσα έγιναν τους τελευταίες μήνες ήταν ένα μάθημα και για τους Podemos».
Η Αριστερά λοιπόν που επιμένει στην απαγκίστρωση των σοσιαλιστικών κομμάτων από το άρμα πολιτικών φορέων του νεοφιλελευθερισμού- αποτυγχάνοντας σε χώρες εκτός Ελλάδος να πείσει πως μπορεί να αποτελέσει την πολιτική δύναμη που θα φέρει την «αλλαγή» στην Ευρώπη- συνεχίζει μάλλον να στοιχειώνεται από τους δικούς της δαίμονες.
Σήμερα τα δημοσκοπικά ποσοστά του Podemos» φαίνεται να υποχωρούν και πλέον το κόμμα στο οποίο ξεχωρίζει η μορφή του Πάμπλο Ιγκλέσιας έρχεται τρίτο πίσω από το σοσιαλιστικό κόμμα. Μετά δηλαδή τους σοσιαλιστές (PSOE) ενώ το συντηρητικό κόμμα του πρωθυπουργού Μαριάνο Ραχόι (PP), έχει ανακάμψει και είναι πλέον πρώτο.
Τι συνέβη όμως και παρατηρείται αυτή η υποχώρηση όταν μάλιστα το Podemos». είχε φτάσει κάποια στιγμή να έρχεται ακόμη και πρώτο κόμμα, έχοντας μάλιστα καταγεγραμμένες πολύ καλές επιδόσεις στις τοπικές εκλογές; Και πόσο οι εξελίξεις στο μέτωπο της διαπραγμάτευσης Ελλάδας-δανειστών που κατέληξαν στην υπογραφή ενός τρίτου Μνημονίου, επηρέασαν αρνητικά το αδελφό κόμμα στην Ισπανία;
Αναζητώντας απαντήσεις, συνομιλήσαμε με τη συνάδελφο δημοσιογράφο από την ισπανική έκδοση της Huffington Post,Καρλότα Ραμίρεζ και όπως μας εξήγησε αν και οι εξελίξεις στην Ελλάδα επηρέασαν αρνητικά τo Podemos», δεν είναι αυτός ο βασικός λόγος της υποχώρησης των ποσοστών τους. Παρά μάλιστα τις περί του αντιθέτου αναλύσεις που ακούμε ή διαβάζουμε εδώ στην Ελλάδα.
«To Podemos» είναι ένα νέο κόμμα που μπήκε με ορμή στην πολιτική σκηνή της Ισπανίας και με μια πολύ τολμηρή ρητορική. Όσο όμως περνούσε ο καιρός και οι ψηφοφόροι του κόμματος πολλαπλασιάζονταν αυξάνονταν και οι απαιτήσεις. Η καταγγελτική ρητορική για όλα τα κακώς κείμενα στην Ισπανία δεν ήταν αρκετή. Υπάρχει ανάγκη για ουσιαστικές προτάσεις». Όπως μας εξηγεί, το κόμμα ακόμη προσπαθεί να ανταποκριθεί σε αυτή την πρόκληση που αποτελεί η εκτίναξή του από μια μικρή δύναμη σε ένα κόμμα που κάποια στιγμή έφτανε ακόμη και να φλερτάρει με την εξουσία. Υπάρχουν όμως και άλλα ζητήματα που απασχολούν τους ψηφοφόρους τους όπως κάποιες επιλογές «συμμαχιών» που έγιναν στις τοπικές εκλογές πχ με το σοσιαλιστικό κόμμα (PSOE) αλλά και προβλήματα που αφορούν την οργάνωση της βάσης και τον κομματικό μηχανισμό.
«Σαφώς οι εξελίξεις στο ελληνικό ζήτημα ήταν μια μεγάλη δοκιμασία για το Podemos». O Π.Ιγλέσιας μιλούσε πάντα ανοιχτά υπέρ του Αλέξη Τσίπρα και τον έφερε ως παράδειγμα στους ψηφοφόρους του. Μέχρι και τώρα άλλωστε η στάση του δεν έχει αλλάξει. Το δημοψήφισμα, το κλείσιμο των τραπεζών και η έκβαση της διαπραγμάτευσης έδωσαν πολλά επιχειρήματα στο κυβερνών κόμμα κατά του Podemos». Όλα είχαν στόχο να τρομάξουν τους ψηφοφόρους αφού το περιεχόμενο αυτών ήταν: βλέπετε τι έγινε στην Ελλάδα με τις τράπεζες… αφήνοντας να εννοηθεί πως το ίδιο θα μπορούσε να συμβεί και στην Ισπανία εάν τοPodemos» ήταν στην εξουσία. Βασικό όμως επιχείρημα ήταν και πως όσο και αν προσπαθήσουν τα κόμματα της Αριστεράς στο τέλος κερδίζουν οι δανειστές και η κυρίαρχη γραμμή στην Ευρώπη».
Εξίσου σημαντικό όμως, όπως τονίζει η δημοσιογράφος της Huffington Post είναι και το γεγονός πως τα δύο κόμματα έχουν μεγάλη ταύτιση στο πρόγραμμά τους και στην Ισπανία σχολιάζεται πως η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ αθέτησε τις υποσχέσεις, θέτοντας το ερώτημα εάν θα γινόταν το ίδιο και με το αδερφό κόμμα στην Ισπανία. Η δε δυναμική εμφάνιση του κόμματος των Ciudadanos, κάτι αντίστοιχο με το δικό μας Ποτάμι, έχει επίσης επηρεάσει αρνητικά τους Podemos. Όπως όμως η άρνηση για τη δημιουργίας ενός αριστερού μετώπου σε συνεργασία με άλλα κόμματα το χώρου.
«Δεν θα πρέπει όμως και να παραγνωριστεί το γεγονός», όπως συμπληρώνει, «πως η ισπανική οικονομία παρουσιάζει έστω και μια αναιμική ανάκαμψη. Κάτι που επιτρέπει στο κυβερνών κόμμα αλλά και στο σοσιαλιστικό να δεσμεύονται για σειρά φιλολαϊκών μέτρων εν όψει των εκλογών».
Μεταφέροντας μας δε το κλίμα στην Ισπανία για όσα συμβαίνουν εδώ μας λέει πως «πολλοί στη χώρα μου παρακολουθούν πολύ στενά όλα όσα συμβαίνουν στην Ελλάδα, με γνήσια ανησυχία και περιμένουν τα αποτελέσματα των εκλογών γιατί γνωρίζουν καλά πως θα επηρεάσουν, σε κάποιο βαθμό και τις εξελίξεις στην Ισπανία».
Πριν βέβαια από τις εκλογές στην Ισπανία, τον Οκτώβριο ανοίγουν οι κάλπες στην Πορτογαλία όπου δυστυχώς τα κόμματα που κινούνται στο αριστερό τόξο, το Μπλόκο και το Κομμουνιστικό Κόμμα δεν έχουν μεγάλη δυναμική.
Οι δε επόμενες εκλογές, με επίσης ιδιαίτερη σημασία σε αυτό που αποκαλείται «αλλαγή του συσχετισμού δυνάμεων» είναι αυτές της Ιρλανδίας όπου το Sinn Féin το οποίο έχει μια ιδιαίτερα προοδευτική ατζέντα και εκφράζει την αλληλεγγύη του στον ΣΥΡΙΖΑ. Και αυτό μπορεί να αποτελέσει «κρίσιμη μονάδα» για τις νέες συμμαχίες που απαιτούνται με απώτερο στόχο την «αλλαγή» στην Ευρώπη.
Την ίδια στιγμή η κατάσταση στην μέτωπο της ιταλικής Αριστεράς, όπως τουλάχιστον μας την περιγράφει η δημοσιογράφος της ιταλικής έκδοσης της Huffington Post,Άντζελα Μάουρο είναι απογοητευτική. «Η εικόνα στο χώρο της Αριστεράς είναι ενδεικτική της κρίσης που βιώνει το πολιτικό σύστημα. Η γλώσσα των εκπροσώπων της είναι παρωχημένη, δεν υπάρχει κάποια ηγετική μορφή που να μπορεί να ενώσει και ακόμη και η «λίστα Τσίπρα» αν και αρχικά φάνηκε να έχει κάποια δυναμική κατέληξε σε αποτυχία. Αποτελούμενη από παλιά πρόσωπα, αδυνατούσαν να παράγουν νέες ιδέες και να κάνουν ελκυστικό το λόγο τους και αλλά και να επικοινωνήσουν με την κοινωνία».
Η δε εμφάνιση του Πέπε Γκρίλο και του Κινήματος των Πέντε αστέρων έχει επίσης στοιχίσει στην ιταλική Αριστερά, αν και εκτιμάται πως είναι ένα θνησιγενές φαινόμενο.
Πάντως για την Α.Μάουρο, οι διαλυτικές τάσεις της ιταλικής Αριστεράς μετά το 2008 και την κυβέρνηση Πρόντι είναι ακόμη παρούσες αν και γίνονται προσπάθειες για τον σχηματισμό συμμαχιών. Το SEL του Νίκι Βεντόλα, που σήμερα συγκεντρώνει περί το 3% στις προτιμήσεις των ψηφοφόρων και είναι ένθερμος υποστηρικτής του Α.Τσίπρα και του ΣΥΡΙΖΑ συνομιλεί με τον Στέφανο Φασίνα, έναν από τους βουλευτές που έχουν αποχωρήσει από το Δημοκρατικό Κόμμα. Αξίζει ωστόσο να σημειωθεί πως οι διαφορές των δύο είναι σημαντικές και εκφράστηκαν και στην περίπτωση της Ελλάδας με το Φασίνα να επικρίνει έντονα τον πρόεδρο του ΣΥΡΙΖΑ για τη συμφωνία που «έκλεισε» με τους δανειστές ως πρωθυπουργός και έχει ταχθεί ανοιχτά υπέρ της γραμμής του Γιάννη Βαρουφάκη. Ο δε Πάολο Φερέρο, επικεφαλής του εναπομείναντος μετά τη διάσπαση του 2008, Rifondazione Comunista είναι ένας ακόμη υποστηρικτής του Αλέξη Τσίπρα αλλά επίσης εκπροσωπεί ένα κόμμα χωρίς αξιοπρόσεκτη δυναμική.
«Πέρα από τις παθογένειες της ιταλικής Αριστεράς, στην κρίση που βιώνει ο χώρος παίζει σημαντικό ρόλο και ηγετική μορφή του πρωθυπουργού και Γραμματέα του Δημοκρατικού Κόμματος, Ματέο Ρέντσι, αφού κανείς δεν μπορεί να ανταγωνιστεί την μοντέρνα, κεντροαριστερής έμπνευσης πολιτική του».
Ο δε Ρέντσι, αναδείχθηκε σε έναν εξαιρετικά υπολογίσιμο σύμμαχο για τον ΣΥΡΙΖΑ και τον Αλέξη Τσίπρα τις δύσκολες μέρες της διαπραγμάτευσης. Οι δύο άνδρες έχουν διαμορφώσει μια πολύ καλή σχέση και έχουν με αρκετά κοινά σημεία στην πολιτική τους ατζέντα. Κατά πολλούς, το Δημοκρατικό Κόμμα είναι ήδη μια από τις πολιτικές εκείνες δυνάμεις στις οποίας «ποντάρει» η Αριστερά στην Ευρώπη για την αλλαγή του συσχετισμού δυνάμεων.
Στη δε Γαλλία μια από τις δυνάμεις που σταθερά συντάσσεται με τον ΣΥΡΙΖΑ και συνεχίζει να στηρίζει τον Αλέξη Τσίπρα, είναι το Κομμουνιστικό Κόμμα και ο ηγέτης του Πιέρ Λοράν. Σε αντίθεσή όμως με ιδιαίτερα δημοφιλή ευρωβουλευτή και ηγετική μορφή του Αριστερού Μετώπου, Ζαν Λυκ Μελανσόν ο οποίος ανοιχτά στηρίζει πλέον τη Λαϊκή Ενότητα του Παναγιώτη Λαφαζάνη.
Μια ιδιαίτερη περίπτωση πάντως στο χώρο της Αριστεράς αποτελεί το γερμανικό Die Linke το οποίο ένθερμα στηρίζει τον ΣΥΡΙΖΑ αλλά για μια ακόμη φορά προβλημάτισε με τη στάση του να καταψηφίσει το τρίτο πακέτο βοήθειας προς την Ελλάδα στην Μπούντεσταγκ. Το Die Linke αποτελεί βέβαια σε κάθε περίπτωση ισχυρή δύναμη στο χώρο της ευρωπαϊκής αριστεράς, στο οποίο προσπαθεί να κερδίσει συμμαχίες και η Λαϊκή Ενότητα όπως όμως και με πρόσωπα στο Podemos τα οποία επίσης τάχθηκαν κατά της συμφωνίας της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ - ΑΝΕΛ με τους δανειστές.