Δουλειά ή προσωπική ζωή; Επαγγελματικό προσωπείο ή διάθεση ειλικρίνειας και απελευθέρωσης στον εργασιακό χώρο; Η προσπάθεια ισορροπίας, του τι πραγματικά είμαστε και πως αυτό μπορεί να είναι εφικτό στο εργασιακό περιβάλλον, πολλές φορές δημιουργεί άγχος, αποτελώντας τροχοπέδη είτε στην απόδοσή μας στην εργασία είτε στην εξασφάλισή της προσωπικής μας ηρεμίας. Η κα Αθηνά Σταύρου HR Lead Ελλάδας, Κύπρου & Μάλτας της φαρμακευτικής εταιρείας MSD μιλά στο Huffpost.gr για το ανθρωποκεντρικό μοντέλο εταιρικής διακυβέρνησης που ακολουθεί η εταιρεία.
Κυρία Σταύρου, επειδή ακούμε συχνά τον όρο διαφορετικότητα, θα μπορούσατε να μας αναφέρετε τα βασικά στοιχεία που συνθέτουν την έννοια του όρου;
Αρχικά θα ήθελα να πω ότι πλέον υπάρχει μια σημαντική αλλαγή στον ορισμό της διαφορετικότητας. Παραδοσιακά με τον όρο εννοούσαμε κάποια διαφορετικά χαρακτηριστικά, την εθνικότητα, το φύλο, κάποια δυσκολία κινητικότητας και «έμμενε» εκεί ο ορισμός. Οι νεότερες γενιές μας έδειξαν πολύ πιο έμπρακτα ότι όταν μιλάμε για διαφορετικότητα δεν μπορεί να στεκόμαστε μόνο σε αυτά τα χαρακτηριστικά, οδηγώντας και τη σχετική αναφορά σε στοιχεία όπως το διαφορετικό εκπαιδευτικό υπόβαθρο, τις δεξιότητες, τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας. Πεδία για τα οποία πριν χρόνια δε μιλούσαμε. Για παράδειγμα, σήμερα ως στοιχείο διαφορετικότητας μπορεί να θεωρηθεί η εξωστρέφεια ή η εσωστρέφεια ενός ανθρώπου.
Ο όρος δηλαδή είναι δυναμικός και δεν έχει στεγανά. Δυστυχώς οι περισσότεροι από εμάς αντιλαμβανόμαστε τους γύρω μας διατηρώντας κάποια στερεότυπα. Εσείς πως διαχειριστήκατε αυτή τη διάσταση, στο πλαίσιο της επικοινωνίας με τους εργαζόμενους και την ανάδειξη της διαφορετικότητας σε μοχλό αποδοτικής συνεργασίας;
Ξεκινήσαμε από την παραδοχή ότι όλοι μας έχουμε στερεότυπα. Αυτό ήταν πολύ λυτρωτικό για όλους. Στη συνέχεια μιλήσαμε πολύ για την αναγκαιότητα να τα κατανοήσουμε και να δούμε τι υπάρχει πίσω από αυτά, καθώς καταλάβαμε πως μέσα από αυτή τη διαδικασία είχαμε μόνο να κερδίσουμε.
Σ’ ένα επιχειρησιακό περιβάλλον αυτό που χρειάζεσαι είναι οι νέες ιδέες για να μπορείς να εξελίσσεσαι και να προχωράς. Εάν μαζευτούμε απλά πολλοί σε ένα δωμάτιο, η καινοτομία δεν θα έρθει ποτέ. Γιατί ο καθένας μας βλέπει τον κόσμο με τα δικά του γυαλιά. Αυτά τα «γυαλιά» λοιπόν είναι αποτέλεσμα του πως μεγαλώσαμε, ποιο είναι το κοινωνικό μας υπόβαθρο, οι πεποιθήσεις της οικογένειας. Σκεφτόμαστε όλοι με ένα μοτίβο. Για να μπορέσεις να σκεφτείς διαφορετικά, θα πρέπει αυτές οι ιδέες να έχουν έρθει μέσα από ζύμωση διαφορετικών ανθρώπων και τρόπων σκέψης.
Δεν είναι τυχαίο, ότι όλες οι μελέτες δείχνουν πως οι εταιρείες οι οποίες έχουν πρακτικές δημιουργίας ενός κλίματος που αποδέχεται τη διαφορετικότητα και την αξιοποιούν, έχουν περίπου 35% καλύτερα οικονομικά αποτελέσματα από τις άλλες. Κι αυτό γιατί υπάρχει εκείνο το περιβάλλον που ευνοεί το να γεννηθούν οι καινούργιες ιδέες.
Τι σημαίνει λοιπόν για την εταιρεία η διαφορετικότητα και πως μετουσιώνεται σε πράξη;
Όπως ανέφερα, ο ορισμός είναι αρκετά ευρύς και ουσιαστικά περιλαμβάνει όλα τα στοιχεία που ορίζουν την μοναδική ταυτότητα που έχουμε. Για μας το μεγάλο στοίχημα δεν είναι η διαφορετικότητα. Αυτό το έχουμε ήδη. Η αποδοχή και η ενσωμάτωση της στην κουλτούρα και στις καθημερινές πρακτικές είναι που κάνει τη διαφορά.
Εξάλλου η διαφορετικότητα, εάν δεν ενσωματωθεί δεν έχει κανένα νόημα. Είναι λίγο σαν αυτό που λέμε ότι τους καλεί όλους στο πάρτι, όμως ενσωμάτωση σημαίνει να χορεύεις μαζί τους. Οπότε εκεί εντοπίστηκε το πεδίο στο οποίο χρειάστηκε να γίνει προσπάθεια. Γιατί δεν είναι κάτι απλό. Απαιτεί από τον καθένα μας να κάνει μία κίνηση.
Νομίζω έχουμε κάνει πολύ ξεκάθαρο αυτό που πρεσβεύουμε: ένα εργασιακό περιβάλλον ίσων ευκαιριών και αποδοχής. Προάγουμε την αποδοχή και αξιοποίηση της διαφορετικότητας κι αυτό αντικατοπτρίζεται στον τρόπο που συμπεριφερόμαστε κάθε μέρα. Και αυτό είναι σαφές σε όλους.
Έχουμε πολύ ισχυρή πολιτική που απαγορεύει οποιουδήποτε είδους διάκριση με βάση χαρακτηριστικά όπως φύλο, εθνικότητα, ηλικία, οικογενειακή κατάσταση, οποιασδήποτε μορφής αναπηρία ή σεξουαλική ταυτότητα. Αυτή η πολιτική είναι και μέρος του κώδικα δεοντολογίας μας και είναι κατανοητό σε όλους ότι οφείλουν να τον ακολουθούν.
Τα τελευταία 5 χρόνια αποφασίσαμε να επικοινωνούμε τα θέματα διαφορετικότητας και αποδοχής το Σεπτέμβρη κάθε έτους. Έτσι έχουμε την ευκαιρία να κρατάμε το διάλογο ανοιχτό και μέσα από συνεχή εκπαίδευση να βελτιωνόμαστε.
Σε αυτό το πλαίσιο γεννήθηκαν και τα δύο δίκτυα μας. Το Next Generation Network (NGN) και το Women’s Network (WN) ώστε να ακούγονται νέες ιδέες που προωθούν την διαφορετικότητα και καλλιεργούν ένα περιβάλλον ίσων ευκαιριών.
Πείτε μας γι’ αυτά τα δύο δίκτυα.
Ως διοικητική ομάδα απευθυνθήκαμε στους εργαζόμενους για να διαπιστώσουμε αν τους ενδιαφέρει, και στην συνέχεια ενθαρρύναμε το να δημιουργηθούν αυτές οι ομάδες. Ως HR δεν εμπλεκόμαστε εμείς. Οι ομάδες έρχονται με ιδέες και προτάσεις υλοποίησής τους, κι εμείς συμβάλλουμε σε αυτό.
Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η ιδέα του NGN, πριν από δύο χρόνια που αφορούσε στη χρηματοδότηση μεταπτυχιακών προγραμμάτων. Αυτό συνδεόταν και με τα αποτελέσματα ερευνών τα οποία λένε πόσο σημαντικό είναι το κομμάτι της προσωπικής ανάπτυξης αλλά και της πρόσβασης στη γνώση. Διαπιστώθηκε ότι αυτό που υποστήριζαν ήταν σωστό και βρήκαμε τον τρόπο, ώστε η ιδέα η οποία γεννήθηκε καθαρά από το δίκτυο των νέων, να υλοποιηθεί.
Το NGN έχει υλοποιήσει και άλλες πολλές ενδιαφέρουσες ιδέες όπως ελεύθερες συζητήσεις σε γενικά θέματα με την ομάδα Διοίκησης, ομιλίες έμπνευσης με ανθρώπους που ξεχωρίζουν στον τομέα τους, εκπαιδεύσεις σε θέματα σχετικά με τα social media κ.α. Η ομάδα έφερε νέα πνοή στην εταιρία και κάθε νέα πρωτοβουλία που υλοποιεί το δίκτυο έχει μεγάλη απήχηση και αποτελεσματικότητα.
Η ομάδα γυναικών ξεκίνησε με μια έρευνα αρχικά για να δούμε την ισότητα των δυο φύλλων σε θέματα ανάπτυξης και εξέλιξης μέσα στην εταιρία. Αυτό που μας έκανε να νιώσουμε πολύ καλά είναι ότι τόσο οι άνδρες όσο και οι γυναίκες πιστεύουν ότι και τα δυο φύλα έχουν ίσες ευκαιρίες εξέλιξης. Επίσης οι 9 στις 10 γυναίκες που εργάζονται στην MSD ανέφεραν ότι θα σύστηναν την εταιρεία ως ένα ιδανικό εργασιακό περιβάλλον για να δουλέψει κανείς.
Ταυτόχρονα τα μέλη του Women’s Network μας είπαν ότι χρειάζονται βοήθεια σε θέματα διαχείρισης στρες αλλά και στη διαχείριση του πολλαπλού ρόλου τους, με έμφαση στο ρόλο του γονέα. Έτσι ξεκινήσαμε τα σεμινάρια mindfulness at the office και τη Σχολή Γονέων σε συνεργασία με την «Ελληνική Εταιρεία Εφηβικής Ιατρικής». Το πρόγραμμα mindfulness, κράτησε συνολικά έξι εβδομάδες και ήταν ανοικτό σε γυναίκες και άντρες. Μάλιστα πρέπει να πω ότι πήγε πολύ καλά και οι τεχνικές διαχείρισης στρες που διδάχθηκαν τα μέλη, φάνηκαν πολύτιμες την τρέχουσα περίοδο.
Τώρα με μεγάλη χαρά βλέπουμε την απήχηση που έχει η Σχολή Γονέων. Θέματα όπως διαδίκτυο και εφηβεία, έκφραση σεξουαλικότητας, διατροφή και εφηβεία και πολλές άλλες ενδιαφέρουσες ενότητες αποτελούν τη δομή των μαθημάτων που παρακολουθούμε όλοι εμείς που εργαζόμαστε στην MSD .
Συνολικά να αναφέρω ότι κάνουμε πολλά πράγματα και έχουμε μια πολύ καλή βάση στην οποία δουλεύουμε και εξελισσόμαστε καθώς το 48% των εργαζόμενων είναι γυναίκες ενώ και η διοικητική ομάδα της εταιρίας αποτελείται κατά 50% από γυναίκες.
Διαδικασίες σε διοικητικό επίπεδο σαν αυτές που μας περιγράψατε θεωρούνται από κάποιους άλλους ως κάτι το ξενόφερτο. Τι θα λέγατε γι’ αυτό ;
Θα θύμιζα ότι η Ελλάδα βρίσκεται στην τελευταία θέση σε ότι αφορά την ισότητα των δύο φύλων με βάση τους σχετικούς δείκτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Επίσης υπάρχουν ελληνικές μελέτες που είναι δημοσιευμένες και αποδεικνύουν ότι οι γυναίκες εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν σημαντικές δυσκολίες στους χώρους εργασίας. Αυτά είναι κάποια από τα δεδομένα και καλό είναι να τα αποδεχόμαστε για να μπορούμε να τα βελτιώσουμε.
Για την πολυπόθητη ισορροπία επαγγελματικής και προσωπικής ζωής τι θα λέγατε;
Όλοι μας έχουμε πολλές ταυτότητες και ρόλους. Είμαστε γονείς, έχουμε σχέσεις που θέλουμε να φροντίσουμε. Όμως δεν έχουμε δύο ζωές. Έχουμε μία ζωή. Και η δουλειά μας και η προσωπική μας ζωή είναι μία ζωή και έχουμε μία ζυγαριά την οποία συνεχώς παλεύουμε να την διαχειριστούμε. Αν έχεις μια κρίση στο σπίτι σου, εκείνη τη στιγμή η ζυγαριά που γέρνει; Στο σπίτι σου και οφείλει να γύρει προς τα εκεί αν είσαι ένας υγιής και ισορροπημένος άνθρωπος. Αν έχεις μια πολύ σημαντική παρουσίαση στη δουλειά σου και έχεις προετοιμαστεί δυο μήνες πριν ή έχεις να ασχοληθείς με ένα πολύ μεγάλο project και είσαι στην «ημέρα μηδέν», εκείνη την ημέρα είσαι εκεί. Άρα δεν είναι εφικτό να επιτευχθεί πάντα το 50-50.
Βιώνοντας μια εντελώς πρωτόγνωρη κατάσταση στη καθημερινότητά μας αλλά και στον τρόπο εργασίας λόγω της πανδημίας κορονοϊού, πως πιστεύετε ότι θα επηρεαστεί το εργασιακό περιβάλλον;
Διανύουμε ήδη το δεύτερο lockdown και η ψυχολογία όλων είναι επιβαρυμένη. Χρειάζεται να κρατήσουμε μια καλή ισορροπία και αισιοδοξία στη δουλειά μας αλλά και στο σπίτι μας. Εμείς πρεσβεύουμε κάτι πολύ απλό αλλά σημαντικό. «Life matters» ! Καταβάλουμε κάθε δυνατή προσπάθεια για την προστασία της ζωής των ασθενών μας και φυσικά των ανθρώπων μας.
Θυμάμαι όταν την πρώτη φορά ακούσαμε για το lockdown και βρεθήκαμε στο σπίτι μας για να τα κάνουμε όλα, φάνηκε το πόσο ευάλωτοι είμαστε. Το προσωπείο του ότι εγώ τα διαχειρίζομαι όλα μόνος μου, ήρθε η κατάσταση του κορονοϊού και το ακύρωσε καθώς έδειξε ότι δεν είμαστε υπεράνθρωποι.
Κατά το πρώτο lockdown, στις πρώτες δύο εβδομάδες με τον κορονοϊό ήμασταν εξαντλημένοι όλοι γιατί δουλεύαμε όπως πριν συν το γεγονός ότι διαδικασίες φυσικής επαφής όπως το να συναντήσεις ένα συνάδελφο στο διάδρομο και να λύσεις ένα θέμα γρήγορα, είχε μετατραπεί σε WebEx meeting, σε τηλεφωνήματα, σε e-mail.
Εκεί λοιπόν τι κάναμε: Καταρχήν είπαμε να καταγράψουμε το ποιες είναι οι νέες συνθήκες. Οφείλαμε να απευθυνθούμε στον κόσμο λέγοντας ότι τους καταλαβαίνουμε και ότι είμαστε όλοι μέσα σε αυτό. Ότι καταλαβαίνουμε πόσο δύσκολο είναι.
Το επόμενο που κάναμε ήταν να διαχειριστούμε τις ατέλειωτες συζητήσεις που είχαμε. Καθιερώσαμε λοιπόν το εξής: από τη μία μέχρι τις τρεις το μεσημέρι -εκτός αν είναι απολύτως κρίσιμο- δεν θα γίνονται συναντήσεις. Είναι η ώρα κατά την οποία όλοι θα τρώνε με την οικογένεια τους, θα παίρνουν μία ανάσα, ή θα τακτοποιούν κάποιες άλλες δουλειές. Ήταν απαραίτητο για όλους για την κάλυψη όλων των ατομικών ή οικογενειακών αναγκών να κάνουμε ένα διάλλειμα. Επιπλέον αρχίσαμε να κάνουμε διαδικτυακά τα μαθήματα πιλάτες αλλά και συναντήσεις με διατροφολόγο.
Εκεί λοιπόν φαίνεται ο τρόπος με τον οποίο ενσωματώνεις τις ανάγκες που έχει ο καθένας κι εκεί αντικατοπτρίζεται η ευαισθησία που έχει η εταιρεία στο well being και στην διαφορετικότητα. Λαμβάνοντας ουσιαστικές πρωτοβουλίες για να βοηθήσεις διαφορετικούς ανθρώπους να προσαρμοστούν στα νέα δεδομένα.
Μήνες μετά υπάρχει η απόλυτη ευελιξία στο πότε μπορεί κάποιος να εργάζεται πλέον από το σπίτι ή να έχει φυσική παρουσία στην εταιρεία.
Κλείνοντας, να πω ότι αυτό που παρατηρούμε σήμερα λοιπόν στο εργασιακό περιβάλλον είναι μια μεγάλη αίσθηση ενότητας. Αναπτύσσουμε όλοι μια ικανότητα προσαρμογής σε νέες συνθήκες και αυτορρύθμισης η οποία αποτελεί και το κύριο χαρακτηριστικό. Με αισιοδοξία αλλά και με τη βοήθεια της επιστήμης θα ξεπεράσουμε και αυτήν την δύσκολη περίοδο όλοι μαζί.