Το Φεστιβάλ Εθνογραφικού Κινηματογράφου της Αθήνας επιστρέφει στο κέντρο της Αθήνας και τον Κινηματογράφο Άστορ, για να παρουσιάσει την όγδοη εκδοσή του από τις 22 έως τις 26 Νοεμβρίου.
Ταινίες
Μέσα από δεκάδες ταινίες απ’ ολόκληρο τον κόσμο, μοιρασμένες σε έξι τμήματα (Πανόραμα, Φοιτητικές Ταινίες, Ειδικές Προβολές, Αφιερώματα, Εθνογραφίες της Ελλάδας, Άϋλη Πολιτιστική Κληρονομιά), το Ethnofest αναδεικνύει το συναρπαστικό παρόν και το δυναμικό μέλλον του εθνογραφικού κινηματογράφου, είδους που αφορά πια ένα πολύ διευρυμένο, καθόλου “ειδικού ενδιαφέροντος” κοινό, όπως αποδεικνύουν τα περισσότερα από 2.500 εισιτήρια της περσινής χρονιάς.
Σε ένα ψαροχώρι της Ιαπωνίας τρεις ηλικιωμένες γυναίκες βουτούν στα βαθιά χωρίς συσκευές αναπνοής, με μόνα εργαλεία τα πνευμόνια και τα χέρια τους, κρατώντας ζωντανή μια παράδοση ψαρέματος ηλικίας 2.000 ετών (Άμα-Σαν/Ama- San της Cláudia Varejão). Στην Μπαΐα της Βραζιλίας ένας ανθρωπολόγος κινηματογραφιστής έρχεται αντιμέτωπος με τελετουργικές πρακτικές δαιμονισμού και με τα μεταφυσικά πιστεύω των πρωταγωνιστών του σε αντιδιαστολή με τις δικές του ορθολογιστικές βεβαιότητες (Η Πιθανότητα των Πνευμάτων/The Possibility of Spirits του Mattijs van de Port). Σε έναν σταθμό ανεφοδιασμού εθνικής οδού στη μέση της γαλλικής υπαίθρου, περαστικοί και εργαζόμενοι από διάφορες γωνιές του κόσμου σκιαγραφούν ένα μελαγχολικό πορτραίτο της Ευρώπης σήμερα (Σταθμός Εξυπηρέτησης Αυτοκινητιστών/Highway Rest Stop της Isabelle Ingold). Ιστορίες ενός μικρού/μεγάλου κόσμου που αλλάζει και του οποίου τις ιστορίες η οπτική ανθρωπολογία διηγείται με μοναδικό τρόπο.
Πρεμιέρα
Η αρχή θα γίνει με την ταινία των David Bert και Joris Dhert, Μάλλον Ονειρευόμαστε (We Must be Dreaming). Παρακολουθώντας για τρία χρόνια τις καθημερινές ζωές τριών Βραζιλιάνων που ζουν στο Ρίο ντε Τζανέιρο, η ταινία διερευνά τι σηματοδότησαν, σε προσωπικό επίπεδο, για τις ζωές των κατοίκων του Ρίο ντε Τζανέιρο το Παγκόσμιο Κύπελλο και οι Ολυμπιακοί Αγώνες και σε ποιο βαθμό τα δύο μεγαλύτερα αθλητικά γεγονότα του πλανήτη εκπλήρωσαν τα όνειρα και τις ευκαιρίες που υποσχέθηκαν.
Εθνογραφίες της Ελλάδας
Για πρώτη φορά στα 8 του χρόνια, μέσω μιας ξεχωριστής ενότητας προβολών, το Ethnofest αναδεικνύει εθνογραφικές παραγωγές ντοκιμαντέρ που μελετούν κοινωνικές και πολιτιστικές πρακτικές στον ελλαδικό χώρο.
Ανάμεσά τους, έχει την ιδιαίτερη υπερηφάνια να παρουσιάζει το ντοκιμαντέρ των Λουκά Κουμπούρη και Νικόλα Παπαδημητρίου, Άλιμα, μια συμπαραγωγή του Φεστιβάλ με τον Οργανισμό MedINA, Μεσογειακό Ινστιτούτο για τη Φύση και τον Άνθρωπο. Εδώ και αιώνες, τα νερά της λιμνοθάλασσας Μεσολογγίου-Αιτωλικού παρέχουν τροφή και εργασία σε ένα μεγάλο κομμάτι του πληθυσμού της περιοχής και συντελούν στη διαμόρφωση ενός μοναδικού φυσικού και πολιτισμικού τοπίου. Η ταινία αποτελεί μια προσπάθεια καταγραφής της καθημερινής ζωής των ψαράδων μέσα από την εργασία τους καθώς και την ευρύτερη σχέση τους με τον ιδιαίτερο χώρο της λιμνοθάλασσας.
Μεταξύ των υπόλοιπων ταινιών ξεχωρίζει το Κάθε Μέρα του Σπύρου Γερούση, οι παράλληλες ιστορίες 3+1 ανθρώπων που ήρθαν για πρώτη φορά σε επαφή με το χιπ χοπ στην Ελλάδα της δεκαετίας του '90, ηχογραφώντας τις βιωματικές τους αφηγήσεις σε μία κοινωνία που άλλαζε μέρα με τη μέρα.
Το προσφυγικό ζήτημα και οι βιωμένες όψεις του κυριαρχούν, όπως ήταν μάλλον αναμενόμενο, στην αφήγηση ταινιών όπως το γλυκόπικρο Σαν στο Σπίτι της Ηώς Χαβιάρα και του Μιχάλη Καστανίδη, που εκτυλίσσεται στην Ειδομένη, και το When you’re at sea, where can you hide/Στη θάλασσα που μπορείς να κρυφτείς; των Ann-Kathrine Kværnø και Jack Ryan Jones, που ακολουθεί την καθημερινότητα των δύο ψαράδων από την Λέσβο που προτάθηκαν για το Νόμπελ Ειρήνης.
Στην αθηναϊκή του πρεμιέρα, το πολυβραβευμένο Πού Είσαι Σινγκάλ;/Shingal, Where Are You? του Άγγελου Ράλλη σκιαγραφεί τα βάσανα μίας ξεριζωμένης κοινότητας Γεζίντι, μέσα από τα μάτια ενός ηλικιωμένου, ενός εφήβου και μίας οικογένειας, η οποία λαμβάνει τα τραγικά νέα ότι η κόρη τους έχει απαχθεί και βρίσκεται σε στρατόπεδο σκλάβων του Ισλαμικού Κράτους.
Ειδικές Προβολές
Περίοπτη θέση στο φετινό πρόγραμμα κατέχει η επετειακή προβολή της ταινίας του John Marshall, Οι Κυνηγοί (The Hunters), 60 χρόνια μετά την δημιουργία της. Ένας πρώιμος ανθρωπολογικός θησαυρός, η ταινία, που γυρίστηκε το διάστημα 1952-53 σε παραγωγή Σμιθσόνιαν-Χάρβαρντ, ακολουθεί το κυνήγι μίας καμηλοπάρδαλης από τέσσερις άντρες της φυλής των !Κουνγκ σε διάστημα πέντε ημερών. Υπήρξε η πρώτη μεγάλου μήκους ταινία του σπουδαίου Τζον Μάρσαλ, ενώ η αξία της, ως οπτικής εγκυκλοπαίδειας της ζωής των !Κουνγκ, θεωρείται ανεκτίμητη.
Με ιδιαίτερο ενδιαφέρον αναμένεται η διαδραστική προβολή της ταινίας των Maple Razsa και Milton Guillén, Οι Εξεγέρσεις του Μάριμπορ: ένα ζωντανό συμμετοχικό ντοκιμαντέρ (The Maribor Uprisings - Interactive screening of a participatory documentary). Στο Μάριμπορ της Σλοβενίας, βιομηχανική πόλη που κάποτε ευημερούσε, οι διαδηλωτές εξεγείρονται εναντίον της πολιτικής διαφθοράς. Η έκβαση της διαδήλωσης είναι αβέβαιη, καθώς κάθε προβολή της ταινίας εξελίσσεται διαφορετικά, ανάλογα με τις επιλογές των θεατών. Το βλέμμα του θεατή ενώνεται με αυτό του διαδηλωτή που αντιπροσωπεύεται από την κάμερα και το κοινό θα πρέπει να αποφασίσει συλλογικά ποια πορεία θα ακολουθήσει: θα πορευτεί με τους ειρηνικούς διαδηλωτές ή θα ακολουθήσει το αγριεμένο πλήθος;
Αφιερώματα
Στο πλαίσιο της ειδικής θεματικής ενότητας για φέτος ο Αλέξης Κατσαρός, μέλος του οργανισμού MedINA, και η Καλλιόπη Στάρα, μεταδιδακτορική ερευνήτρια του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, επιμελούνται μια σειρά προβολών και εκδηλώσεων υπό τον γενικό τίτλο «Άνθρωπος και Περιβάλλον» με ελεύθερη είσοδο. Το αφιέρωμα, που εντάσσεται στο πλαίσιο σταθερής συνεργασίας του Ethnofest με τη Διεύθυνση Νεώτερου Πολιτιστικού Αποθέματος και Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς του ΥΠΠΟ, εστιάζει στη σχέση του ανθρώπου με το περιβάλλον ως κληροδότημα και ως συνεκτικό δεσμό. Οι έξι ταινίες του αφιερώματος θα προβληθούν για πρώτη φορά στην Ελλάδα, δίνοντας τη δυνατότητα στο κοινό να παρακολουθήσει το οπτικό αποτέλεσμα ενός εκτενούς διαλόγου ανάμεσα στην εθνογραφία και το περιβάλλον, είτε αυτός αφορά τις τελετουργίες του εορτασμού της Άνοιξης στη Νεστάνη (Νεστάνη, Φέρνοντας τον Αϊγιώρη, των Σίλα Μιχάλακα και Γιάννη Ν. Δρίνη) είτε μια διασκορπισμένη κοινότητα απάτριδων νομάδων της θάλασσας (Πριν το Κύμα/Before the Wave της Molly Willows) ή ένα μεταβιομηχανικό οδοιπορικό στο Ντιτρόιτ (Σκουριά/How to Rust της Julia Yezbick).
Το αφιέρωμα «Άνθρωπος και Περιβάλλον» υλοποιείται μέσω του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Ανάπτυξη Ανθρώπινου Δυναμικού, Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους. Πρόκειται ουσιαστικά για το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα του ΕΣΠΑ που ασχολείται με την εκπαίδευση και την απασχόληση. Μερικοί από τους στόχους της προσπάθειας αφορούν: στην ανάπτυξη και αξιοποίηση των ικανοτήτων του ανθρώπινου δυναμικού της χώρας, στη βελτίωση της ποιότητας της εκπαίδευσης, της Δια Βίου Μάθησης, την ευαισθητοποίηση για την περιβαλλοντική εκπαίδευση, στη σύνδεση της εκπαίδευσης με την αγορά εργασίας και στην ενδυνάμωση της κοινωνικής συνοχής και της κοινωνικής ένταξης ευάλωτων κοινωνικά ομάδων (ΕΚΟ). Το κινηματογραφικό αφιέρωμα “Άνθρωπος και Περιβάλλον” πραγματοποιείται στο πλαίσιο των επετειακών εκδηλώσεων για τα 60 χρόνια του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου. Η προβολή των ταινιών του αφιερώματος είναι δωρεάν για το κοινό και εξασφαλίζεται η πρόσβαση σε ΑμεΑ.
Το δεύτερο φετινό αφιέρωμα φέρει τον τίτλο «Εργασία και Επισφάλεια» με επιμελητές τους ανθρωπολόγους Δήμητρα Κόφτη (Max Planck Institute for Social Anthropology) και Mao Molona (Goldsmiths College, University of London). Σε μια συγκυρία συνεχώς αυξανόμενης επισφάλειας και εργασιακής απορρύθμισης, η ενότητα παρουσιάζει διαφορετικούς τρόπους κινηματογραφικής προσέγγισης της εργασίας και επιχειρεί να ασχοληθεί με ερωτήματα όπως: πώς μπορούν να συνεισφέρουν οι ταινίες για την εργασία στη γνώση των δυναμικών του σύγχρονου καπιταλισμού; Πώς μπορούν οι διαδικασίες κινηματογράφησης να ρίξουν κριτικά φως στις διαφορετικές μορφές του υλικού και άυλου μόχθου; Στο πλαίσιο του αφιερώματος, το πρωϊνό του Σαββάτου 25 Νοεμβρίου οι Δήμητρα Κόφτη και Mao Molina καλούν τους Jasmina Metwaly, σκηνοθέτρια της ταινίας Out on the street με ήρωες μια ομάδα εργατών στο Κάϊρο της Αιγύπτου, και Απόστολο Καρακάση, σκηνοθέτη της ταινίας Next stop: Utopia, για τις προσπάθειες των εργατών στης ΒΙΟ.ΜΕ. να προχωρήσουν στην αυτοδιαχείριση του εργοστασίου λειτουργώντας αμεσοδημοκρατικά, σε μια πολύ ενδοαφέρουσα συζήτηση με αφορμή το έργο τους.
Εκπαιδευτικές Δράσεις
Στο διευρυμένο πλαίσιο των εκπαιδευτικών του δράσεων, το Ethnofest φιλοξενεί ξανά φέτος πρωϊνές προβολές για ομάδες μαθητών δημοτικού, γυμνασίου και λυκείου, με κύριο σκοπό την εξοικείωση των μαθητών με το εθνογραφικό ντοκιμαντέρ ως ένα νέο πεδίο προσέγγισης της γνώσης.
Παράλληλα, εγκαινιάζει την συνεργασία του με το Εργαστήριο Παραγωγής Ντοκιμαντέρ του Πανεπιστημίου Αθηνών με μια σειρά προβολών υπό τον γενικό τίτλο “Εθνογραφικό Σινεμά και Κινηματογράφος της Παρατήρησης”. Η ενότητα Summer School, όπως κάθε χρόνο, θα προβάλει μια επιλογή από ταινίες φοιτητών από διάφορες χώρες του κόσμου που προέκυψαν από την συμμετοχή τους στο ομώνυμο θερινό εργαστήριο, που συνδιοργανώνουν το Ethnofest με το Ολλανδικό Ινστιτούτο της Αθήνας. Οι ταινίες παρουσιάζουν γνωστές και άγνωστες πτυχές του αστικού τοπίου, ειδωμένες μέσα απο τον ανθρωπολογικό φακό.
Τέλος, στο εκπαιδευτικό πρόγραμμα του Φεστιβάλ εντάσσεται επίσης το εξαιρετικά ενδιαφέρον masterclass της διεθνώς αναγνωρισμένης σκηνοθέτριας/μοντέρ Isabelle Ingold, δημιουργού του Σταθμού Εξυπηρέτησης Αυτοκινητιστών και καλεσμένης του Γαλλικού Ινστιτούτου της Αθήνας, με θέμα το μοντάζ στο ντοκιμαντέρ.
8o Φεστιβάλ Εθνογραφικού Κινηματογράφου της Αθήνας
22 έως 26 Νοεμβρίου
Κινηματογράφος Άστορ, Σταδίου 28 (είσοδος εντός στοάς Κοραή) (ΜΕΤΡΟ Πανεπιστήμιο)
Τιμές εισιτηρίων: 2 ευρώ ανά προβολή | 5 ευρώ ημερήσιο εισιτήριο | 10 ευρώ περιορισμένος αριθμός καρτών διαρκείας για 10 προβολές
Η είσοδος στις προβολές του αφιερώματος «Άνθρωπος και Περιβάλλον» είναι δωρεάν.
Είσοδος ελεύθερη για ανέργους και φοιτητές.