Οι φωτογραφίες της Έλλης Τσάτσου είναι απόκοσμα αιθέριες και ταυτόχρονα παράξενα οικείες, δύο χαρακτηριστικά που σπάνια συναντώνται στο ίδιο θέμα. Αυτό όμως δεν είναι το μόνο στοιχείο που κάνει τη δουλειά της νεαρής Ελληνίδας φωτογράφου να ξεχωρίζει. Μέσω της χρήσης ψηφιακής και αναλογικής φωτογραφίας, αλλά και κινούμενης εικόνας, μοντάζ και γραφής, το έργο της Έλλης επιθυμεί να προτρέψει παρατήρηση και παρουσία και να προσεγγίσει τις έννοιες της διαίσθησης, της εστίας και της αρμονίας μέσω μιας σειράς εικόνων που αποτυπώνουν τη φύση και την ευγενή αλληλεπίδραση του ανθρώπου με αυτή, καθώς και λεπτομέρειες της καθημερινότητας που ζούμε όλοι, ιδωμένης μέσα από ένα διαφορετικό πρίσμα. Τα παστέλ χρώματα με τα οποία προτιμά να ντύνει τις στιγμές που καταγράφει και η απαλότητα των εικόνων της είναι δύο ακόμα εξέχοντα χαρακτηριστικά της δουλειάς της που γοητεύουν με την πρώτη ματιά τον θεατή, προσελκύοντας τον σε έναν κόσμο τόσο γνωστό και παράλληλα τόσο διαφορετικό από αυτόν που ζει.
Με αφορμή την έκδοση του πρώτου της φωτογραφικού λευκώματος με τίτλο «Alphabet», η HuffPost Greece μίλησε με την Έλλη Τσάτσου, μεταξύ άλλων, για το έργο της, τη μαθητεία της δίπλα σε βετεράνους της φωτογραφίας όπως ο Nick Knight και ο Ryan McGinley και τα μελλοντικά της σχέδια.
Ποια ήταν η καθοριστική στιγµή που σε έκανε να αποφασίσεις να ασχοληθείς επαγγελµατικά µε τη φωτογραφία;
H απόφαση αυτή ήρθε µετά από µακροχρόνια ζύµωση αλλά αν πρέπει να διαλέξω µία στιγµή που µου έδωσε µεγάλη ώθηση προς αυτήν την κατεύθυνση επαγγελµατικά θα έλεγα ένα πρωινό στο Λονδίνο, το Φεβρουάριο του 2011, έπειτα από τη συνέντευξη που είχα στο SHOWstudio για µία θέση πρακτικής εκεί. Δεν είχα µάθει ακόµα την έκβαση της, αλλά είχα αισθανθεί τόσο υπέροχα στο χώρο και γνωρίζοντας την οµάδα και τον ίδιο τον Nick Knight που θαύµαζα απο µικρή, που ένιωσα πηγαία πως αυτός είναι ο δρόµος που θέλω να ακολουθήσω. Αυτά συνέβησαν ακριβώς έξω από το παλιό στούντιο τους στην οδό Bruton Place όπου και τελικά εργάστηκα για τον επόµενο σχεδόν έναν χρόνο και ξεκίνησαν όλα.
Έχεις µαθητεύσει και εργαστεί δίπλα σε ονόµατα όπως ο Nick Knight και ο Ryan McGinley. Ποια ήταν τα σηµαντικότερα µαθήµατα που πήρες από αυτούς; Όχι απαραίτητα σχετικά με τη φωτογραφία.
Ο Nick Knight µου έλεγε ‘keep showing up’ και ο Ryan McGinley ‘an artist is someone who finishes things’. Μάθηµατα για τη δουλειά και µάθηµατα για τη ζωή - µε δύο λόγια, πειθαρχία και γενναιοδωρία- για τα οποία τους είµαι βαθιά ευγνώµων.
Μοιράζεις το χρόνο σου ανάµεσα σε Λονδίνο και Αθήνα, ενώ έχεις ζήσει και στην Νέα Υόρκη. Πώς επηρεάζεται η µατιά σου ως φωτογράφου µε τις αλλαγές τόπων/ανθρώπων/κουλτούρας;
Στη Νέα Υόρκη έζησα από το 2012 µέχρι το 2014 και έκτοτε βρίσκοµαι µεταξύ Λονδίνου και Αθήνας. Τόσο στο Λονδίνο όσο και στη Νέα Υόρκη ένιωσα σύνδεση µε το σήµερα και τους ρυθµούς του- επίσης είναι πρόκληση ο συναγωνισµός που υπάρχει και η έκθεση στην οµορφιά και την ωµότητα της ζωής στη µητροπόλη. Μαθαίνεις να δουλεύεις οπουδήποτε- σε αεροπλάνα, σε πολύ µικρά δωµάτια, σε καφέ, σε τρένα. Να χωράς όλα σου τα πράγµατα σε µία βαλίτσα και να µπορείς να ζεις από αυτήν ικανοποιητικά. Να µην δένεσαι µε αντικείµενα και υλικά. Να µετακινείσαι εύκολα, κυριολεκτικά και µεταφορικά. Να δίνεις έµφαση στις εµπειρίες που εµφανίζονται µπροστά σου και στις ευκαιρίες που παρουσιάζονται. Να συνειδητοποιείς πως όποιος συναντάς έχει την ολοδική του, µοναδική διαδροµή και τις δικές του προκλήσεις. Γίνεσαι πολύ πιο ευέλικτος, πιο εύπλαστος και για αυτό νοµίζω πιο τρυφερός σαν άνθρωπος - και σαν φωτογράφος κατά επέκταση. Μεγαλώνει η κατανόηση σου.
Πώς είναι να ζεις και να εργάζεσαι στο εξωτερικό σε σχέση µε την Αθήνα; Υπάρχει κάτι που να σου λείπει από την Αθήνα (και ως άνθρωπο και ως δηµιουργό);
Στις πόλεις του εξωτερικού όπου έχω ζήσει γνώρισα ένα τελείως διαφορετικό work ethic και συνειδητοποίησα την πειθαρχία που χρειάζεται να επιβάλλεις στον εαυτό σου για να καταφέρεις να δηµιουργήσεις ο,τιδήποτε. Αυτό µου αρέσει πολύ - έχει ενός είδους αυστηρότητα αυτός ο επαγγελµατισµός που βρίσκω έξω, ειδικά στο Λονδίνο, και προσωπικά µε κινητοποιεί. Επίσης, αυτό που έχει υπάρξει ενδιαφέρουσα παρατήρηση για εµένα είναι η σπουδαιότητα και η έµφαση που δίνεται στην ιδιωτική, ανεξάρτητη πρωτοβουλία καλλιτεχνών, δηµιουργών, δηµιουργικών ανθρώπων. Στηρίζεται, αγκαλιάζεται και έχει χώρο να εκφραστεί και να ανθίσει. Και τα δύο αυτά στοιχεία θα ήθελα να τα δω πιο έντονα στην Αθήνα. Βέβαια, στην πόλη µου, και φαντάζοµαι για τον καθένα στο δικό του σπίτι, υπάρχει µια άλλου είδους αίσθηση ασφάλειας, η ανάσα του γνώριµου. Αυτό το στοιχείο στην Ελλάδα µου δίνει τη δυνατότητα να αφιερώνω περισσότερο χρόνο στην προσωπική µου δουλειά και στα projects που επιµελούµαι. Να διαβάζω, να προετοιµάζοµαι, να προγραµµατίζω τα επόµενα µου βήµατα. Μου υπενθυµίζει την απλότητα στη ζωή και λειτουργεί πολλές φορές σαν πυξίδα.
Είσαι φωτογράφος, film maker και τώρα, µε το «Alphabet» κυκλοφόρησες και το πρώτο σου βιβλίο. Πώς αποφάσισες να κυκλοφορήσεις τις φωτογραφίες σου σε βιβλίο; Και γιατί στην Ελλάδα και όχι στο εξωτερικό;
Το Alphabet σαν project συµπεριλαµβάνει τις πρώτες µου συνειδητές προσεγγίσεις στον κόσµο της φωτογραφίας, από το 2005-2013. Ο κύριος λόγος που το σκεφτόµουν σαν βιβλίο ήταν γιατί ήθελα να φτιάξω κάτι χειροπιαστό από όλες αυτές τις εικόνες που είχα συλλέξει, κάτι το οποίο να µπορεί να διαβαστεί εκτός της οθόνης του υπολογιστή, έξω από τον κόσµο του ίντερνετ. Επίσης ήθελα να βάλω όλες αυτές τις εικόνες µαζί σε µια εκδοση για να µπορέσω να δω τον κύκλο που έκανα, για να δω ποια θέµατα επιµένουν και προς τα ποια κατεύθυνση κινούµαι τελικά µέσα σε αυτά χρόνια. Τέλος, να κλείσω αυτό το πρώτο κεφάλαιο εξερεύνησης -κι από άποψη αρχειοθέτησης και ταξινόµησης- έτσι ώστε να µπορέσω να προχωρήσω προς την επεξεργασία του νέου, πιο πρόσφατου υλικού µου από το 2014 και έπειτα.
Το βιβλίο παράχθηκε στην Ελλάδα, από το Μάρτιο έως το Μαίο του 2016, αλλά κυκλοφόρησε πρώτα στο Λονδίνο, στο βιβλιοπωλείο του The Photographers’ Gallery και στο Tender Books. Έπειτα έφτασε στο Παρίσι, στο βιβλιοπωλείο 0fr. Paris, και τελικά και στην Ελλάδα, µε την επίσηµη παρουσίαση του στον Ιανό της Αθήνας στις 11 Ιουλίου 2016. Επίσης, διατίθεται διεθνώς µέσω του website µου.
Μίλησέ µου λίγο για το Alphabet και τις φωτογραφίες που εµπεριέχονται σε αυτό. Με ποιο σκεπτικό τις διάλεξες, τι θέλεις να παρουσιάσεις στον κόσµο µέσα από αυτό; Επίσης, τι αποκόµισες από την όλη διαδικασία της έκδοσης ενός φωτογραφικού λευκώµατος;
Το Alphabet είναι ένα συλλεκτικό φωτογραφικό βιβλίο µε 52 εικόνες, οι οποίες έχουν δηµιουργηθεί κατά τη διάρκεια 9 χρόνων σε πολλά µέρη του κόσµου (Αθήνα, Αιγαίο και Ιόνιο, Βαρκελώνη, Αγγλία, Αίγυπτο, Αµερική, Νότια Αφρική) και σε διαφορετικές φάσεις της ζωής µου, καθώς ταξίδευα, σπούδαζα, δούλευα και ζούσα στο εξωτερικό και στην Ελλάδα. Είναι μια περιορισμένη έκδοση 500 αριθμημένων και υπογεγγραμένων αντιτύπων, που παρουσίαζει τη διαδικασία της δημιουργικής μου διαδρομής, στις αρχές της. Μου αρέσει να το σκέφτομαι σαν ένα process book - ένα λεύκωμα που δείχνει τους δρόμους και τον χρόνο που πρέπει να δοθεί για να βρει κανείς την κατεύθυνση που επιθυμεί. Αυτό θα ήθελα να επικοινωνήσει και προς τα έξω - αγκαλιάζω την προετοιμασία και την καλλιέργεια όπως αγκαλιάζω τη σοδειά και τη
συγκομιδή της. Η επιλογή των τελικών φωτογραφιών που μπήκαν στο βιβλίο έγινε σε συνεργασία με τη φίλη μου Γκέλη Σιγανού, η οποία επιμελήθηκε τη σύνθεση του. Τις προσεγγίσαμε κάπως διαισθητικά και αυθόρμητα τις εικόνες. Με τη Γκέλη δουλεύουμε πολύ όμορφα μαζί και υπάρχει εμπιστοσύνη - όλη η ανταλλαγή που υπήρξε μεταξύ μας ήταν μία γλυκιά και ευγενική πράξη.
Η κύρια συνειδητοποίηση που αποκόμισα από τη διαδικασία παραγωγής του βιβλίου είναι πως το έντυπο είναι κάτι το οποίο με ενδιαφέρει να εξερευνήσω περαιτέρω. Μου δίνει χαρά που το αγγίζω και μπορώ να το ταξιδέψω με τα ίδια μου τα χέρια.
Ποιες είναι οι πιο σημαντικές επιρροές στη δουλειά σου; Ποια προσωπική σου ανάγκη καλύπτει η φωτογραφία;
Πολλά διαφορετικά στοιχεία μαζί συνθέτουν ένα δημιουργικό κλίμα μέσα από το οποίο αντλώ ιδέες και ώθηση. Το φάσμα είναι ευρύ και πολλές φορές τελείως ασύνδετο από άκρη σε άκρη: τα γραπτά του αστρονόμου Carl Sagan, τα ποίηματα του Rumi, οι πίνακες της Helena Frankenthaler, τα βιβλία του Mark Borthwick, η ιαπωνική φωτογραφία και το wabi-sabi, η
σύγχρονη ευρωπαική κεραμική, οι μαρμαρογλύπτες στην Τήνο, η φύση των Κυκλάδων, το χαμόγελο ενός ευγενικού ανθρώπου, οι φίλοι μου και η οικογένεια μου είναι μερικά από τα κομμάτια του puzzle.
Μέσω της φωτογραφίας μαθαίνω την τέχνη της αφαίρεσης. Επίσης με την φωτογραφία νιώθω πιο κοντά στη ζωγραφική και την ποίηση που με ελκύουν μυστηριωδώς. Είναι για εμένα ένας τρόπος παρατήρησης του κόσμου, και τέλος, ένα μαγικό εργαλείο μνήμης.
Ποια εικόνα από αυτές που έχεις απαθανατίσει με το φακό σου ήταν τόσο δυνατή που σε ακολουθεί μέχρι και σήμερα; Ή, εναλλακτικά, ποια ήταν η τελευταία εικόνα που είδες/απαθανάτισες πρόσφατα και σου προκάλεσε έντονα συναισθήματα;
Δεν είμαι σίγουρη πως μπορώ να ανακαλέσω μία συγκεκριμένη. Τις περισσότερες φορές αυτό που μου μένει στο μυαλό είναι σκέψεις διαφορετικών edits -συνθέσεις εικόνων μαζί σε δίπτυχα, πολύπτυχα ή σύνολα. Οι ιδέες αφήγησης δηλαδή περισσότερο απ’ότι μεμονωμένες λήψεις.
Ένα παράδειγμα είναι η εν εξελίξει συλλογή μου με τίτλο ‘Moon Series’. Ως σειρά μου αρέσει στο σύνολό της καθώς μου θυμίζει τα διαφορετικά μέρη του κόσμου στα οποία έχω βρεθεί, τις περισσότερες φορές μόνη, και πως όσο μακριά και αν είμαι από ό,τι γνώριμο ξέρω, μπορώ να κοιτάξω ψηλά και να δω ένα σταθερό σημείο αναφοράς που μας ενώνει όλους, και να το φωτογραφίσω. Σαν να είναι ένα σημείο αόρατης αγκαλιάς το φεγγάρι.
Ποιοι είναι οι επόμενοι επαγγελματικοί σου στόχοι;
Η παρουσίαση του Alphabet με τη μορφή έκθεσης και η αποστολή της έκδοσης σε Αμερική και Ιαπωνία. Η δημιουργία ενός δεύτερου προσωπικού βιβλίου με τις φωτογραφίες που έβγαλα την άνοιξη του 2014 στο Villa Lena Art Foundation στην Τοσκάνη ως artist in residence. Επίσης, η ανάπτυξη του Whitelight Editions, η έντυπη προέκταση της πλατφόρμας Whitelight Rooms που έχουμε δημιουργήσει για τη σύγχρονη ελληνική φωτογραφία μαζί με τη Γκέλη. Τέλος, παράλληλα με τη προσωπική μου δουλειά, η εξέλιξη κάποιων αγαπημένων συνεργασιών στο Λονδίνο και στη Νέα Υόρκη στο πλαίσιο των commissioned assignments που κάνω.