Πλέον οι περισσότεροι λάτρεις της ιστορίας της τέχνης γνωρίζουν ότι την παραμονή των Χριστουγέννων του 1888μ ο ζωγράφος Vincent Van Gogh υποτίθεται πως πήρε ένα ξυράφι και έκοψε σύριζα το αριστερό αυτί του. Σχεδόν κανείς, ωστόσο, δεν ξέρει γιατί.
Τώρα, μια νέα θεωρία από τον συγγραφέα Martin Bailey επιχειρεί να ρίξει φως σε μία από τις πιο σκοτεινές στιγμές στην ιστορία της τέχνης. Ενώ έκανε έρευνα για το βιβλίο του «Studio of the South: Van Gogh in Provence», ο Bailey ανακάλυψε πως ο αυτό-ακρωτηριασμός του ζωγράφου προέκυψε εξαιτίας της είδησης πως ο αδερφός του, Theo, αρραβωνιάστηκε.
«Ο Vincent φοβήθηκε τότε πως θα “έχανε” τον Theo, τον καλύτερό του φίλο», εξηγεί στο βιβλίο ο Bailey, σύμφωνα με τους The New York Times. «Ανησυχούσε, επίσης, πως ίσως ο αδερφός του σταματούσε να τον ενισχύει οικονομικά, κάτι που τον είχε βοηθήσει σημαντικά στο να μπορεί να αφιερωθεί ολοκληρωτικά στην τέχνη. Όλα αυτά απειλούνταν τώρα από την αναπάντεχη εμφάνιση μιας αρραβωνιαστικιάς».
Ο Bailey βασίζει τη θεωρία του σε ένα γράμμα που έστειλε ο Theo στον Vincent μόλις μισή μέρα πριν το περιστατικό με το αυτί. Το γράμμα παραμένει χαμένο μέχρι και σήμερα και δεν υπάρχουν συγκεκριμένες αποδείξεις που να αποκαλύπτουν το περιεχόμενό του, αλλά ο Bailey κατάφερε να συγκεντρώσει αρκετές πληροφορίες ώστε συναγάγει ευλόγως πως ο Theo ανακοίνωνε σε αυτό τα σχέδιά του για να παντρευτεί.
«Το παν είναι να συνδέεις όλα τα στοιχεία», είπε ο συγγραφέας στο CNN. «Δεν έχουμε αυτό το γράμμα, αλλά σε ένα άλλο που έστειλε ο Van Gogh τον Ιανουάριο εκείνης της χρονιάς, αναφέρει πως έλαβε χρήματα από τον αδερφό του στις 23 Δεκεμβρίου».
Ξέρουμε λοιπόν πως ο Vincent έλαβε ένα γράμμα από τον Theo στις 23 Δεκεμβρίου του 1888. Συνδυάστε αυτό το στοιχείο με το γεγονός πως η μέλλουσα γυναίκα του Theo, Johanna Bonger, έλαβε την ίδια ημέρα ένα τηλεγράφημα με συγχαρητήρια για τον αρραβώνα της από τον αδελφό της, Henry.
Είναι λογικό να συμπεράνουμε, καταλήγει ο Bailey, πως ο Henry ειδοποιήθηκε για τα γαμήλια σχέδια στις 23 Δεκεμβρίου και πως ο Vincent, ως αδερφός του γαμπρού, θα λάμβανε μια παρόμοια ειδοποίηση μέσα στην ίδια ημέρα.
Αν λοιπόν το μυστηριώδες γράμμα περιείχε την ανακοίνωση του γάμου, εύκολα μπορεί να φανταστεί κάποιος πως ο Van Gogh, που ήδη αντιμετώπιζε ψυχική ασθένεια, δεν θα έπαιρνε και τόσο καλά τον αρραβώνα του ατόμου με το οποίο βρισκόταν πιο κοντά από όλους. Ο Van Gogh βασιζόταν στον αδερφό του, τόσο σε συναισθηματικό όσο και οικονομικό επίπεδο, καθώς μέχρι τότε δεν είχε πουλήσει ούτε έναν πίνακα.
«Ο φόβος ήταν αυτό που τον ώθησε στα άκρα και οδήγησε στο νευρικό κλονισμό», λέει ο Bailey στο CNN. «Ο φόβος πως θα τον εγκαταλείψουν τόσο συναισθηματικά όσο και οικονομικά».
Καθώς δεν υπάρχει αδιαμφισβήτητη απόδειξη που να επιβεβαιώνει τη θεωρία του Bailey, κάποιοι την αντιμετωπίζουν σκεπτικά, όπως η Nienke Bakker, μια επιμελήτρια έργων του Van Gogh στο Van Gogh Museum στο Άμστερνταμ.
«Μπορεί να περιείχε τα νέα του αρραβώνα του Theo, αλλά αυτό δεν μπορεί να αποδειχθεί», είπε η Bakker στους The New York Times. «Είναι εξίσου πιθανό ο Theo να ενημέρωσε τον Vincent για τον επικείμενο γάμο του όταν τον επισκέφθηκε στο νοσοκομείο, δηλαδή μετά το περιστατικό με το αυτί».
Πριν γίνει γνωστή η θεωρία του Bailey, η πιο δημοφιλής θεωρία μέχρι εκείνη τη στιγμή σχετικά με τον αυτό-ακρωτηριασμό του Van Gogh ισχυριζόταν πως ο καλλιτέχνης υπέστη ένα ψυχωτικό επεισόδιο, ως αποτέλεσμα ενός παθιασμένο καυγά που είχε με τον στενό του φίλο και επίσης ζωγράφο, Paul Gauguin.
Φυσικά είναι εξίσου πιθανό πως τόσο ο γάμος όσο και ο καυγάς συντέλεσαν στη ψυχολογική κατάρρευση του Van Gogh -που τον οδήγησε στο να κόψει το ίδιο του το αυτί.
Μπορεί να μην μάθουμε ποτέ τι ακριβώς οδήγησε τον Van Gogh στο να πληγώσει τόσο ανεπανόρθωτα τον εαυτό του εκείνη τη μοιραία βραδιά, αλλά οι θεωρίες που συνεχίζουν να προκύπτουν σκιαγραφούν ένα ολοένα και πιο λεπτομερές πορτρέτο της θρυλικής, βασανισμένης ζωής ενός εμβληματικού καλλιτέχνη, που κάνει τους πίνακές του ακόμα πιο σκοτεινούς και μυστηριώδεις.
Το άρθρο δημοσιεύθηκε αρχικά στη HuffPost US.