«Πάντοτε είναι καλό το debate, ποτέ δεν κάνει κακό το debate». Τάδε έφη, Κωνσταντίνος Μητσοτάκης σε συνέντευξή που μου παραχώρησε πριν τρία σχεδόν χρόνια για τις ανάγκες υπό έκδοση βιβλίου με τίτλο ομώνυμο του άρθρου. Για την ανάγκη ύπαρξης των debates συμφωνεί και ο Κώστας Σημίτης σε αντίστοιχη συνέντευξη που μου έδωσε το 2014: «Εγώ νομίζω ότι είναι καλά τα debates και θα πρέπει να υπάρχουν». Συμπλήρωσε όμως: «Από την άλλη, το 2012 καλύτερα που δεν έγινε debate γιατί η εικόνα θα ήταν πολύ κακή. Θα ήταν μία ανταλλαγή καταγγελιών και κατηγοριών που θα πήγαιναν μέχρι και σε προσωπικές ύβρεις». Αντίστοιχες συνθήκες υπήρχαν και τον Ιανουάριο του 2015. Υπάρχουν και τώρα; Σε κάποιο βαθμό ναι, αλλά μάλλον έχουν αμβλυνθεί αφού μεγάλη μερίδα του κοινού δηλώνει στις δημοσκοπήσεις πως επιθυμεί κυβερνήσεις συνεργασίας, άρα το πνεύμα της συναίνεσης αναμένεται να υπηρετηθεί σε κάποιο βαθμό, χωρίς αυτό να σημαίνει πως δεν θα δούμε έντονες αντιπαραθέσεις.
Θυμίζουμε πάντως ότι μετά από 8 συνεχόμενα debates σε κάθε εκλογική αναμέτρηση (από το 1996 μέχρι το 2009), στις πρώτες εκλογές του 2012, η μονομαχία μεταξύ των δύο αρχηγών, Αντώνη Σαμαρά και Γιώργου Παπανδρέου, δεν έγινε ποτέ. Ήταν το χρονικό ενός προαναγγελθέντος ναυαγίου, αφού όπως φάνηκε κανείς από τους δύο δεν ήθελε να εκτεθεί στα πολλά και συντριπτικά ερωτήματα που θα έθεταν οι δημοσιογράφοι. Ένα μήνα μετά, δεν έγινε debate ούτε μεταξύ Αντώνη Σαμαρά και Αλέξη Τσίπρα. Το άλλο - στις πρώτες εκλογές - σχεδιαζόμενο debate μεταξύ όλων των πολιτικών αρχηγών το έφαγε η πίεση του χρόνου, αλλά χωρίς αυτή να αμφισβητείται, μάλλον αποτέλεσε τη λογική αιτία που προτάθηκε και από τα δύο τα κόμματα, αφού η πολιτικοδημοσιογραφική πιάτσα, βοούσε πως τα υπόλοιπα μικρότερα κόμματα αρθρώνοντας καταγγελτικό λόγο, θα είχαν μόνο να κερδίσουν. Τα δύο μεγάλα (μέχρι τότε!) κόμματα καθάρισαν με ένα «...δεν προλαβαίνουμε» και ίσως χάθηκε μια σημαντική ευκαιρία να δούμε κάτι ενδιαφέρον, γιατί πολύ δύσκολα στις πολιτικές συνθήκες που επικρατούσαν το 2012, θα μπορούσε τελικά το διακύβευμα να ήταν το ...καλύτερο μακιγιάζ, η ενδεδειγμένη γραβάτα, η εμφάνιση του συντονιστή και το ακατάπαυστο πολιτικό χασμουρητό που προσέφεραν τα προηγούμενα πολυπρόσωπα debates. Επίσης, αν γινόταν με τις αντίστοιχες διαδικασίες του παρελθόντος (παράλληλους μονολόγους κλπ) θα έπρεπε να υπερβεί τις 6 ώρες! Πολύ λογική λοιπόν φαίνεται η αφοπλιστική απάντηση της κ. Παπαρήγα στην ερώτησή μας, αρχές του 2014, αν έπρεπε να γίνει debate το 2012: «Δεν έχασε τίποτε ο λαός που δεν έγινε»!
Σύμφωνοι, αλλά δεν θά πρεπε να είναι έτσι, αν και η συζήτηση είναι μεγάλη. Ακόμα και στις ΗΠΑ, σοβαροί πολιτικοί αναλυτές ασκούν έντονη κριτική σε αυτές τις τηλεοπτικές μονομαχίες, τις οποίες χαρακτηρίζουν χολιγουντιανά σόου, μέσω των οποίων επιδοκιμάζονται ικανότητες που δεν έχουν σημασία στην αποτελεσματικότητα της διακυβέρνησης. Εν ολίγοις καλούμαστε να ψηφίσουμε τον καλύτερο, ηθοποιό, τον λαοπλάνο ρήτορα, τον πιο φωτογενή, τον ατακαδόρο κλπ, αυτόν δηλαδή που θα κερδίσει τις εντυπώσεις και όχι αναγκαστικά τον καλύτερο πολιτικό.
Τελικά ψηφίζουμε την ικανότητα λόγου, ή την ικανότητα διακυβέρνησης; Το ερώτημα προς σκέψη. Από την άλλη, το εκλογικό σώμα έχει την ευκαιρία να κρίνει και να συγκρίνει ταυτόχρονα, όχι τόσο τις προτεινόμενες πολιτικές, αλλά τους χαρακτήρες. Κυρίως την ικανότητα αντίδρασης σε συνθήκες πίεσης. Αυτή αποτελεί ένα στοιχείο από τα χαρακτηριστικά που πρέπει να έχει ένας ηγέτης. Θέλουμε να μας κυβερνά ένας αρχηγός που θα διατηρήσει την ψυχραιμία του στα δύσκολα, θα επιδείξει ετοιμότητα στο αναπάντεχο, θα διαχειριστεί πετυχημένα μια κρίση...
Το περιβάλλον του debate προσφέρει ευκαιρίες για να δεις αντιδράσεις. Είναι όντως ένα πολιτικό reality όπου το κοινό έχει την ευκαιρία να κρίνει όχι τόσο το τι λέει ο κάθε μονομάχος, αλλά πως αντιδρά στη δύσκολη ερώτηση. Για αυτό το λόγο μπαίνουν κανόνες από τα κόμματα έτσι ώστε να μειώσουν τις δυσκολίες. Και κάπου εκεί αυτό το ελεγχόμενο περιβάλλον γίνεται...σούπα, όπως γινότανε στα προηγούμενα debates. Ας ελπίσουμε ότι στις 9 και 14 Σεπτεμβρίου, αυτό δεν θα γίνει.
Σε κάθε περίπτωση όμως και επιστρέφοντας στο ερώτημα του τίτλου, θυμίζω τα λόγια του Νίκου Αλέφαντου ο οποίος με τον δικό του μοναδικό τρόπο, αναφέρεται στο ...«ντιμπέι» καταλήγοντας σε μια πραγματικά σημαντική επισήμανση: «Λοιπόν κάντε ένα ντιμπέι!... αύριο το πρωί ρε... Αυτά έχω, αυτά θα πω. Θα πει κι ο άλλος, θα αποφασίσει ο κόσμος... Δεν μπορείς να κάνεις εκλογές χωρίς ντιμπέι».
*Για λόγους τακτ προς ενεργούς πολιτικούς και δημοσιογράφους που ενδεχομένως συμμετέχουν στα αναμενόμενα debates, αποσπάσματα από δικές τους συνεντεύξεις, δεν περιελήφθησαν.