Παρουσιάζεται την Τετάρτη 9 Μαΐου 2018 το νέο βιβλίο της Αναπληρώτριας Καθηγήτριας του Διοικητικού Δικαίου στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, κυρίας Χρυσούλας Μουκίου, το οποίο τιτλοφορείται: «Διαφάνεια, Ακεραιότητα και Εντιμότητα στις Δημόσιες Συμβάσεις - Η σταδιακή αφομοίωση του διεθνούς Soft Law σε επίπεδο Δημόσιων Συμβάσεων».
Πρόκειται για ένα εξαιρετικά χρήσιμο όσο και πολύπλευρα διαφωτιστικό επιστημονικό σύγγραμμα, που έλειπε από τη σχετική ελληνική βιβλιογραφία. Οι τελευταίες εξελίξεις στο νομικό καθεστώς των δημόσιων συμβάσεων επιβάλλουν πλέον σε ειδικούς αλλά και σε κάθε ενδιαφερόμενο την ανάγκη να είναι πλήρως ενημερωμένος, καθώς η εποχή του αυστηρού χωρισμού των εννόμων τάξεων ανάμεσα σε διεθνή, ευρωπαϊκή και εθνική έχει παρέλθει οριστικά και νέοι κανόνες εντάσσονται διαρκώς στα νομικά πλαίσια των χωρών.
Όπως διαβάζουμε και στην επίσημη περιγραφή του οικείου εκδοτικού οίκου, της Νομικής Βιβλιοθήκης, το βιβλίο έρχεται να επιβεβαιώσει τη σχέση του διοικητικού δικαίου με το διεθνές και το ευρωπαϊκό δίκαιο στο πλαίσιο της παραπληρωματικής σχέσης των διαφορετικών εννόμων τάξεων. Για τον λόγο αυτό, η συγγραφέας πραγματεύεται τη διαφάνεια υπό την ευρεία και ουσιαστική του όρου έννοια, διαπερνώντας τρεις έννομες τάξεις: τη διεθνή, την ευρωπαϊκή και την εθνική, καθώς και άλλες εθνικές ευρωπαϊκές έννομες τάξεις.
Πραγματεύεται το ζήτημα της διαφάνειας, υπό την ουσιαστική και ευρεία έννοια του όρου, κυρίως υπό την επίδραση του διεθνούς soft law, ήτοι των μη δεσμευτικών κανόνων της διεθνούς έννομης τάξης, οι οποίοι προβλέπουν την ουσιαστική διαφάνεια ως προϋπόθεση για την κατάρτιση δημόσιας σύμβασης. Αναλύοντας τη σχέση αλληλοδιάδρασης που δημιουργείται ανάμεσα στο διεθνές soft law και το δεσμευτικό διεθνές δίκαιο, η συγγραφέας σταδιακά ανευρίσκει τη δημιουργία ενός διεθνούς consensus που υφίσταται σε διεθνές επίπεδο σχετικά με την τήρηση της διαφάνειας υπό ουσιαστική έννοια στο πεδίο των δημόσιων συμβάσεων. Καθοριστικής σημασίας για τη διαμόρφωση του consensus αυτού θεωρεί το ρόλο των Ηνωμένων Εθνών, στο πλαίσιο των οποίων έχει υπογραφεί διεθνής σύμβαση, αλλά και έχει εκδοθεί πρότυπο του soft law σχετικά με τη διαφάνεια στις δημόσιες συμβάσεις. Η συγγραφέας θεωρεί ότι πρόκειται για ένα εν τη γενέσει του διεθνές έθιμο.
Η μελέτη αυτή είναι πρωτοπόρα, ακόμη και σε διεθνές επίπεδο. Με εξαιρετική άνεση και βαθειά γνώση, η συγγραφέας εντοπίζει τόσο τα σημεία σύγκλισης όσο και τα σημεία απόκλισης ανάμεσα στις δύο έννομες τάξεις και επισημαίνει σε ποιο βαθμό το διεθνές δίκαιο έχει ασκήσει καίρια επιρροή στη διαμόρφωση κανόνων κατάρτισης δημόσιων συμβάσεων, ιδίως αναφορικά με την τήρηση των κανόνων διαφάνειας.
Στο τρίτο και τελευταίο μέρος της μελέτης της, η κυρία Μουκίου προβαίνει στη συγκριτική μελέτη τριών εθνικών εννόμων τάξεων κρατών μελών της ΕΕ, προκειμένου να αναδείξει τόσο τον τρόπο προσαρμογής τους προς τις πρόσφατες ευρωπαϊκές οδηγίες του 2014, όσο και την επίδραση που έχει ασκήσει σε αυτές το διεθνές δίκαιο. Η επιλογή των προς σύγκριση εννόμων τάξεων δεν είναι τυχαία.
Η γαλλική έννομη τάξη έχει επιλεγεί λόγω της ψήφισης σημαντικών νομοθετημάτων για την αντιμετώπιση του φαινομένου της αδιαφάνειας στο δημόσιο βίο και της σημαντικής νομολογίας του Conseil Constitutionnel που διαμορφώθηκε επ’ αφορμή της ψήφισής τους. Το βρετανικό δίκαιο έχει επιλεγεί λόγω της ύπαρξης δεοντολογικών κωδίκων για την τήρηση της διαφάνειας σε όλες τις πτυχές του δημόσιου βίου, καθώς και λόγω των ιδιαίτερων διαδικασιών εφαρμογής του άρθρου 50 ΣΕΕ που έχουν ήδη δρομολογηθεί.
Τέλος, η Ελλάδα επελέγη, όχι μόνον διότι είναι το εθνικό μας δίκαιο, αλλά και διότι συνιστά μία έννομη τάξη η οποία αντιμετώπισε το ζήτημα της διαφάνειας στις δημόσιες συμβάσεις με αναθεώρηση του Συντάγματός της. Από τη συγκριτική αυτή μελέτη, η συγγραφέας επιβεβαιώνει το συμπέρασμά της ότι διαμορφώνεται ένα διαρκώς κλιμακούμενο διεθνές consensus σχετικά με την εμπέδωση των κανόνων διαφάνειας στις διαδικασίες κατάρτισης των δημόσιων συμβάσεων, το οποίο επικρατεί, ακόμη και σε περίπτωση που δεν εφαρμόζεται το ενωσιακό δίκαιο.
Πρόκειται για μία ομολογουμένως εντυπωσιακή επιστημονική μονογραφία, η οποία ξεπερνά την παραδοσιακή μορφή μιας μονογραφίας διοικητικού ή συγκριτικού δικαίου. Αποτελεί μονογραφία σύγχρονου διοικητικού δικαίου, γεγονός το οποίο επιβάλλει την εξέταση της επίδρασης του διεθνούς και του ευρωπαϊκού δικαίου στη διαμόρφωση νέων κανόνων του διοικητικού δικαίου.
Ως προς τούτο είναι απολύτως πρωτότυπη και μοναδική, ίσως, στο είδος της. Πραγματεύεται τη διαφάνεια στις δημόσιες συμβάσεις, υπό την ουσιαστική και ευρεία έννοια του όρου, εξετάζοντάς την δυναμικά και εξελικτικά διαπερνώντας τρεις έννομες τάξεις: τη διεθνή, την ευρωπαϊκή και τις εθνικές έννομες τάξεις. Η πρωτοτυπία της μεθοδολογίας, ο μοναδικός τρόπος γραφής και η αξία των συμπερασμάτων της, καθιστά τη μονογραφία της κυρίας Μουκίου εργαλείο μέγιστης συμβολής στο δίκαιο των δημόσιων συμβάσεων.
Αξίζει να αναφερθεί στο σημείο αυτό ότι στη μέχρι σήμερα ακαδημαϊκή της πορεία η κυρία Μουκίου επιδιώκει σταθερά να μη μένει στο αυστηρό επιστημονικό πλαίσιο της ειδίκευσής της, που είναι το Διοικητικό Δίκαιο. Η διεπιστημονική προσέγγιση χαρακτηρίζει σταθερά τόσο τις σεμιναριακές εισηγήσεις της όσο, κυρίως, και τις παραδόσεις των προπτυχιακών και μεταπτυχιακών της μαθημάτων. Κλασικό παράδειγμα της διεπιστημονικότητας που χαρακτηρίζει τη συγγραφέα είναι η διδασκαλία μαθημάτων Δημοσίου Διεθνούς Δικαίου σε τελειόφοιτους προπτυχιακούς φοιτητές στο Πάντειο Πανεπιστήμιο.
Η εκδήλωση παρουσίασης του βιβλίου θα λάβει χώρα την Τετάρτη 9 Μαΐου 2018 και ώρα 18:00 στην Αίθουσα “Ευρώπη” των εκδόσεων Νομική Βιβλιοθήκη (Μαυρομιχάλη 23, Αθήνα). Το πάνελ, εκλεκτό και καταρτισμένο, αναμένεται να προκαλέσει συζήτηση με τις τοποθετήσεις του, καθώς αποτελείται από:
την κ. Ισμήνη Κριάρη, Καθηγήτρια του Συνταγματικού Δικαίου και Πρύτανι του Παντείου Πανεπιστημίου
τον κ. Γεώργιο - Σταύρο Κούρτη, Πρόεδρο του Ελεγκτικού Συνεδρίου ε.τ.
τον κ. Ιωάννη Γράβαρη, Αντιπρόεδρο του Συμβουλίου της Επικρατείας
τον κ. Θεόδωρο Φορτσάκη, Καθηγητή της Νομικής Σχολής ΕΚΠΑ, τ. Πρύτανη και νυν βουλευτή
τον κ. Βασίλειο Κουγέα, Καθηγητή και Αντιπρύτανη του Παντείου Πανεπιστημίου
