Και στη Μεγάλη Βρετανία αλλά και στον υπόλοιπο κόσμο, κοιμηθήκαμε με Bremain και ξυπνήσαμε με Brexit.
Οι δημοσκοπήσεις είχαν δείξει ότι η ψήφος θα κριθεί στο νήμα, αλλά οι περισσότερες έρευνες τις τελευταίας στιγμής έδειχναν ότι η παραμονή υπερισχύει. Όπως και οι δύο τελευταίες, που ανακοινώθηκαν μετά το κλείσιμο της κάλπης, του YouGov και του Ipsos-MORI που έδειχναν νίκη του Bremain – το πρώτο με 4 μονάδες διαφορά και το δεύτερο με 6.
Αυτές οι δύο δημοσκοπήσεις δεν συμπεριλήφθηκαν HuffPost Pollster με τον μέσο όρο των δημοσκοπήσεων, αφού διεξήχθησαν ενώ γινόταν η ψηφοφορία. Έτσι, ο μέσος όρος από όλες τις δημοσκοπήσεις που διεξήχθησαν πριν ανοίξουν οι κάλπες, την Πέμπτη το πρωί, έδειχνε ότι η παραμονή προηγείτο της εξόδου κατά 0,5%.
Θα ήταν εύκολο να πούμε ότι οι δημοσκοπήσεις απέτυχαν, βάσει αυτών των ποσοστών. Αλλά και οι μέσοι όροι των δημοσκοπήσεων διαφέρουν, ανάλογα από τον τύπο της έρευνας. Κατά τη διάρκεια της καμπάνιας για το δημοψήφισμα, οι δημοσκοπήσεις κατέγραφαν παρεκκλίσεις, ανάλογα με το εάν διεξήχθησαν online ή μέσω τηλεφώνου.
Ο μέσος όρος από τις δημοσκοπήσεις που έγιναν μέσω διαδικτύου έδινε προβάδισμα στο Brexit κατά 1,2%, ενώ οι δημοσκοπήσεις που έγιναν μέσω τηλεφώνου έδιναν προβάδισμα στο Bremain κατά 2,6%. Αναποφάσιστοι ήταν ένα ποσοστό μεταξύ του 6% και του 9%.
Όπως δείχνουν λοιπόν τα στοιχεία, οι δημοσκοπήσεις που έγιναν μέσω ίντερνετ ήταν πιο ενδεικτικές της κατάστασης, δεδομένου ότι η έξοδος επικράτησε. Αυτό βέβαια δεν σημαίνει ότι όλες οι δημοσκοπήσεις μέσω ίντερνετ ήταν αξιόπιστες και όλες όσες έγιναν μέσω τηλεφώνου ήταν αναξιόπιστες. Αρκετές από τις διαδικτυακές δημοσκοπήσεις έδειξαν «παραμονή» ειδικά προς το τέλος.
Όλες οι τηλεφωνικές δημοσκοπήσεις έδειχναν «παραμονή» την τελευταία εβδομάδα της εκστρατείας, αλλά έκλινε προς την έξοδο περίπου 10 ημέρες πριν από την ψηφοφορία.
Υπήρχαν πάντως προειδοποιήσεις ότι οι δημοσκοπήσεις μπορεί να είναι λάθος. Σε ψηφοφορίες όπως τα δημοψηφίσματα υπάρχουν σημαντικές προκλήσεις, ειδικά τη στιγμή που δεν υπάρχουν πολλά προηγούμενα παραδείγματα που να επιτρέπουν πρόβλεψη για την προσέλευση. Και δεν υπήρξε exit poll που να μας δίνει στοιχεία για τα δημογραφικά χαρακτηριστικά της ψήφου.
Ο σκεπτικισμός για τις δημοσκοπήσεις στην Βρετανία έχει γεννηθεί από το 2015 και τις κοινοβουλευτικές εκλογές, όταν έχαναν το μέγεθος της νίκης των Συντηρητικών. Οι δημοσκόποι ισχυρίστηκαν ότι έκαναν διορθώσεις στις μεθόδους τους τον Μάιο, στις τοπικές εκλογές, αλλά το δημοψήφισμα του Brexit ήταν το πρώτο μεγάλο τεστ. Κάποιοι το πέρασαν, κάποιοι σίγουρα έχουν δουλειά μπροστά τους.
Και είναι σαφές για άλλη μια φορά ότι δεν υπάρχει ένας αξιόπιστος «χρυσός κανόνας» για τη διεξαγωγή προεκλογικών δημοσκοπήσεων.
*Το άρθρο αρχικά δημοσιεύθηκε στην αμερικάνικη The Huffington Post και μεταφράστηκε στα ελληνικά.