Κανένας άλλος ρεπόρτερ δεν έχει κάτσει στο γραφείο της Άννας Πολιτκόφσκαγια στο στην αίθουσα σύνταξης της Novaya Gazeta.
Το γραφείο της έχει μετατραπεί σε ένα μνημείο, πάνω στο οποίο έχει τοποθετηθεί η φωτογραφία της Πολιτκόφσκαγια και όλων των άλλων δημοσιογράφων που σκοτώθηκαν, την ώρα που εκτελούσαν το καθήκον τους, υπενθυμίζοντας έτσι τους κινδύνους του επαγγέλματος.
Δέκα χρόνια μετά τη δολοφονία της Πολιτκόφσκαγια στο διαμέρισμά της στη Μόσχα, η εφημερίδα της, Novaya Gazeta, συνεχίζει να αποτελεί ένα από τα ελάχιστα παραδείγματα προς μίμηση στον τομέα της ανεξάρτητης δημοσιογραφίας στη Ρωσία.
Οι ρεπόρτερ της εργάζονται στον βόρειο Καύκασο, μια από τις πιο επικίνδυνες περιοχές στη Ρωσία.
Τον Σεπτέμβριο, η Έλενα Κοστουτσένκο, μία δημοσιογράφος της Novaya, ταξίδεψε στη Βόρεια Οσετία για να καλύψει την 12η επέτειο της πολιορκίας του σχολείου στο Μπεσλάν από τους Τσετσένους ισλαμιστές, στην οποία 334 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους, μεταξύ των οποίων 186 παιδιά.
Η Πολιτκόφσκαγια προσπάθησε να κάνει το ίδιο ταξίδι το 2004, αλλά λιποθύμησε κατά τη διάρκεια της πτήσης της προς τα εκεί. Οι γιατροί μάλιστα υποστήριζαν ότι η δημοσιογράφος δηλητηριάστηκε έτσι ώστε να μην καταφέρει να καλύψει τα γεγονότα που διαδραματίζονταν στο Μπεσλάν.
Παρ' όλα αυτά, η συνακτική ομάδα της Novaya δούλεψε σκληρά για να διευρευνήσει τι ακριβώς είχε συμβεί στο Μπεσλάν και να δημοσιεύσει μια σειρά από ρεπορτάζ, τα οποία μάλιστα ανέφεραν ότι οι ρωσικές ειδικές δυνάμεις ευθύνονταν για τους εκαντοντάδες θανάτους, καθώς είχαν τοποθετήσει δεκάδες εκρηκτικούς μηχανισμούς στην προσπάθειά τους να αναχαιτίσουν την πολιορκία.
Αυτό τον Σεμπτέβριο, πολλές μητέρες των θυμάτων, που έχουν διοργανώσει κατά καιρούς εκστρατείες προκειμένου να εξεταστούν τα γεγονότα της πολιορκίας, πραγματοποίησαν μια επετειακή διαμαρτυρία και φόρεσαν μπλουζάκια στα οποία αναγραφόταν το εξής μήνυμα: «Πούτιν, σφαγέα του του Μπεσλάν».
Η Κοστουτσένκο και ένας φωτογράφος που πήγαν να καλύψουν τη διαμαρτυρία περιλούστηκαν με πράσινη μπογιά και ξυλοκοπήθηκαν κατά τη διάρκεια της περιήγησής τους στην πόλη.
Η δημοσιογράφος νοσηλεύτηκε για μια βδομάδα με διάσειση στο νοσοκομείο μετά από τα χτυπήματα που δέχθηκε στο κεφάλι.
Παρά το γεγονός ότι είναι μόλις 29 χρονών η Κοστουτσένκο εργάζεται στην Novaya εδώ και 11 χρόνια. Τα θέματά της είναι εστιασμένα στους μηχανισμούς που χρησιμοποίησαν οι Ρώσοι για να πολεμήσουν στην ανατολική Ουκρανία.
Τα πρώτα της βήματα στη δημοσιογραφία έγιναν όταν στην εφηβεία της έγραφε στην τοπική εφημερίδα της πόλης της, Γιαροσλάβ.
«Νόμιζα ότι αυτό που έκανα ήταν δημοσιογραφία. Τότε μια μέρα, γύρω στα 15 μου, αγόρασα τη Novaya Gazeta από ένα περίπτερο, ενώ περίμενα να έρθει η σειρά μου για την επίσκεψη στον οδοντίατρο και ξεκίνησα να διαβάζω τα θέματα της Πολιτκόφσκαγια για την Τσετσενία. Σοκαρίστηκα και ο κόσμος μου γύρισε ανάποδα. Κατάλαβα ότι δεν ήξερα τίποτα για τα όσα συμβαίνουν στην χώρα μου. Αποφάσισα ότι αν ήθελα να γίνω και εγώ μια τέτοιου είδους δημοσιογράφος θα έπρεπε να δουλέψω στη Novaya Gazeta», αναφέρει η 29χρονη.
H Κοστουτσένκο πήγε στη Μόσχα για να σπουδάσει και στη συνέχεια έκανε την πρακτική της στην εφημερίδα και έκτοτε δουλεύει εκεί. Τους πρώτους μήνες στη δουλειά η Κοστουτσένκο φοβόταν να πλησιάσει την Πολιτκόφσκαγια , γιατί ένιωθε πολύ μικρή και αδαής δίπλα της.
«Φοβόμουν μήπως με περάσει για χαζή. Σκεφτόμουν ότι πρέπει να γίνω πρώτα μια καλή δημοσιογράφος, να δουλέψω σκληρά ώστε να νιώσω υπερήφανη και στη συνέχεια να της εξομολογηθώ ότι το γράψιμό της μου άλλαξε τη ζωή».
Δυστυχώς, η Κοστουτσένκο δεν είχε ποτέ την ευκαιρία να πλησιάσει το είδωλό της.
Από τον θάνατο της Πολιτκόφσκαγια και μετά η ανεξάρτητη δημοσιογραφία στην Ρωσία περιορίστηκε κι άλλο.
Aπό το 2006 μέχρι σήμερα, η Επιτροπή Προστασίας Δημοσιογράφων (Committee to Protect Journalists) έχει καταγράψει 20 δολοφονίες δημοσιογράφων, ενώ ο οργανισμός της Ελευθερίας του Τύπου (Freedom House) καταμετρά 63 βίαιες επιθέσεις σε ρεπόρτερ.
Αλλά ως επί το πλείστον, η απειλή του «λουκέτου» οδηγεί τα ΜΜΕ να υιοθετούν την ίδια γραμμή και ενθαρρύνει την αυτο-λογοκρισία.
Μια δεκαετία μετά τη δολοφονία της Άννας Πολιτκόφσκαγια, οι ειδησεογραφικοί οργανισμοί στη Ρωσία αποφεύγουν όλο και περισσότερο τα θέματα που θα μπορούσαν να εξοργίσουν το Κρεμλίνο.
Πηγή: The Guardian