Η Γερμανία και η Γαλλία πρότειναν να δοθεί στη FRONTEX η ισχύς, τουλάχιστον στη θεωρία, να εκτελεί περιπολίες στα σύνορα της Ελλάδας χωρίς πρόσκληση από την Αθήνα, γεγονός που σηματοδοτεί την περαιτέρω σκλήρυνση της στάσης των ευρωπαϊκών κυβερνήσεων όσον αφορά την αντιμετώπιση της κρίσης των προσφύγων και των μεταναστών.
Η πρόταση αυτή, που διατυπώθηκε στην επιστολή που απηύθυναν οι υπουργοί Εσωτερικών της Γαλλίας Μπερνάρ Καζνέβ και της Γερμανίας Τόμας ντε Μεζιέρ στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή την περασμένη εβδομάδα και περιήλθε σε γνώση του πρακτορείου Reuters, εάν εφαρμοστεί, θα αφορά επί της αρχής όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ, όχι μόνο την Ελλάδα.
Ωστόσο, υποστηρίζει το Reuters, το περιεχόμενό της αντανακλά την ενόχληση των Ευρωπαίων διότι οι ελληνικές αρχές αποτυγχάνουν να θέσουν υπό έλεγχο τον μεγάλο αριθμό προσφύγων και μεταναστών που φθάνουν στο ελληνικό έδαφος διά θαλάσσης, γεγονός που θέτει σε κίνδυνο τη συνθήκη Σένγκεν.
Οι Ευρωπαίοι ηγέτες, που δυσκολεύονται να επιτύχουν ενότητα και αντιμετωπίζουν πιέσεις στο εσωτερικό των χωρών τους, θα συζητήσουν εκ νέου σχετικά με την προσφυγική κρίση στη Σύνοδο Κορυφής της 17ης Δεκεμβρίου. Διπλωμάτες αναμένουν ότι θα ασκηθούν ακόμη πιο σκληρές πιέσεις τόσο στις κυβερνήσεις των χωρών μελών, όσο και στους ίδιους τους πρόσφυγες και τους μετανάστες, να συμμορφωθούν προς την πολιτική που καθορίζεται στις Βρυξέλλες.
«Σε εξαιρετικές περιστάσεις, ο FRONTEX πρέπει να μπορεί να αναπτύσσει ομάδες ταχείας αντίδρασης στα [εξωτερικά] σύνορα με δική του πρωτοβουλία και με δική του ευθύνη», ανέφεραν οι Καζνέβ και ντε Μεζιέρ στην επιστολή που απέστειλαν προς τη Κομισιόν την περασμένη Πέμπτη.
Η Επιτροπή είναι πιθανό να προτείνει ακριβώς αυτό το μέτρο στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της επόμενης εβδομάδας, σύμφωνα με διπλωμάτες, στο πλαίσιο ενός ευρύτερου πακέτου που θα παρουσιαστεί την 15η Δεκεμβρίου. Θα περιλαμβάνει τη δημιουργία μιας νέας Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Φύλαξης των Συνόρων και Ακτοφυλακής, που θα μπορεί να αναπτύσσεται χωρίς να διατυπώνεται σχετικό αίτημα από τα κράτη μέλη. Ο FRONTEX σήμερα χρειάζεται την υποβολή αιτήματος για να αναπτύσσεται στα σύνορα κρατών-μελών.
Οι Καζνέβ και ντε Μεζιέρ τόνισαν επίσης στην επιστολή τους ότι η Ιταλία και η Ελλάδα πρέπει να κρατούν όλους τους πρόσφυγες και τους μετανάστες σε «κέντρα υποδοχής» για «όσο αυτό είναι απαραίτητο» ώστε να ελέγχονται οι ισχυρισμοί και τα αιτήματά τους.
Η επιστολή εστάλη ενώ η Αθήνα δεχόταν τεράστια πίεση να προσκαλέσει τον FRONTEX στα ελληνικά σύνορα, και βρέθηκε αντιμέτωπη —σύμφωνα με τις πηγές του Reuters— με την απειλή ότι εάν δεν το έπραττε, η συμμετοχή της Ελλάδας στον Χώρο Σένγκεν επρόκειτο να ανασταλεί. Η Αθήνα συμφώνησε να δεχθεί την βοήθεια του FRONTEX πριν από το συμβούλιο τω υπουργών Εξωτερικών την Παρασκευή.
Ωστόσο ο Έλληνας πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας επιμένει ότι η ελληνική νομοθεσία δεν επιτρέπει ο FRONTEX να περιπολεί στα ελληνικά σύνορα και κάνει λόγο περί ενδεχόμενης παραβίασης κυριαρχικών δικαιωμάτων της Ελλάδας.
Η ελληνική κυβέρνηση εκφράζει επίσης έντονο σκεπτικισμό για τη συνεργασία με την Τουρκία, μετά τη συμφωνία που επιτεύχθηκε στη Σύνοδο Κορυφής ΕΕ-Τουρκίας, με σκοπό να παραμείνουν οι Σύροι πρόσφυγες στην Τουρκία.
Το επίκεντρο της προσοχής της ΕΕ επικεντρώνεται κυρίως στα θαλάσσια σύνορα Ελλάδας-Τουρκίας, όπου οι ναυτικές περιπολίες θα μπορούσαν να γίνονται χωρίς να απαιτείται το ίδιο επίπεδο συνεργασίας από μέρους των ελληνικών αρχών που απαιτείται στα χερσαία σύνορα, κατά το Reuters και τις πηγές του.
Και η Ιταλία έχει καταστήσει σαφείς τις επιφυλάξεις της για τις εκκλήσεις από μέρους κυβερνήσεων άλλων κρατών-μελών της ΕΕ να τεθούν σε εφαρμογή αυστηρότερα μέτρα ελέγχου των εξωτερικών συνόρων.
Όμως η άφιξη περίπου ενός εκατομμυρίου προσφύγων και μεταναστών στην Ευρώπη φέτος, στην πλειονότητά τους διά θαλάσσης και μέσω Ιταλίας και Ελλάδας, και κατόπιν μέσω των ανοιχτών συνόρων του Χώρου Σένγκεν, κορυφώνει την πίεση που αντιμετωπίζουν στο εσωτερικό των κρατών τους ο Γάλλος πρόεδρος Φρανσουά Ολάντ, η Γερμανίδα καγκελάριος Άνγκελα Μέρκελ και άλλοι.
Οι επιθέσεις στο Παρίσι την 13η Νοεμβρίου, την ευθύνη για τις οποίες ανέλαβε το Ισλαμικό Κράτος και ορισμένοι από τους δράστες των οποίων μπορεί να ταξίδεψαν στη Γαλλία από τη Συρία μέσω Ελλάδας, αυξάνει επίσης την πίεση να αναληφθεί δράση στα εξωτερικά σύνορα της ΕΕ, κάτι στο οποίο αναφέρθηκαν στην επιστολή τους οι Καζνέβ και ντε Μεζιέρ.
«Όλοι οι μετανάστες που φθάνουν στην Ιταλία και στην Ελλάδα πρέπει να οδηγούνται στα κέντρα υποδοχής. Αυτό σημαίνει ότι αυτά τα κέντρα πρέπει να είναι σε θέση να υποδέχονται αρκετούς ανθρώπους και να τους κρατούν εκεί για τον απαιτούμενο χρόνο (...) ώστε να μπορούν να διεξάγονται οι απαραίτητοι έλεγχοι ασφαλείας και να εξακριβώνεται πέραν πάσης αμφιβολίας το καθεστώς τους», δηλαδή εάν θα «μετεγκαθίστανται», θα «υποβάλουν αίτηση χορήγησης ασύλου στην Ελλάδα ή την Ιταλία», ή «θα απελαύνονται», αναφέρει η επιστολή των υπουργών Εσωτερικών της Γαλλίας και της Γερμανίας.
Σύμφωνα με μια γαλλική κυβερνητική πηγή η επιστολή δεν έχει σκοπό να προωθήσει τη λήψη νέων μέτρων, αλλά να τονίσει την ανάγκη να εφαρμοστούν όσα έχουν συμφωνηθεί ήδη. Η επιστολή σηματοδοτεί «μια πολιτική πίεση που υπογραμμίζει: «Βρισκόμαστε πλέον στη στιγμή της λήψης αποφάσεων κι αυτές πρέπει να εφαρμοστούν πολύ γρήγορα», είπε η πηγή αυτή.
Ανώτερος Ευρωπαίος αξιωματούχος εξέφρασε εκνευρισμό για την άρνηση της Αθήνας και της Ρώμης να αναγκάζουν τους νεοαφικνυόμενους πρόσφυγες και μετανάστες να πηγαίνουν στα κέντρα υποδοχής. Η Ελλάδα και η Ιταλία τονίζουν ότι δεν πρόκειται να θέσουν σε λειτουργία «στρατόπεδα συγκέντρωσης».
«Εφόσον δεν υφίσταται κράτηση, δεν μπορείς να κάνεις ελέγχους ασφαλείας. Δεν μπορεί να είναι προαιρετικό» αυτό, είπε χαρακτηριστικά ο Ευρωπαίος αξιωματούχος.
«Δεν πρόκειται να γίνει μια όμορφη συζήτηση, αλλά δεν έχουμε άλλη λύση. Έχουμε όλοι μας την υποχρέωση να ελέγχουμε ποιος εισέρχεται [στον Χώρο] Σένγκεν», πρόσθεσε ο ίδιος.
Ερωτηθείς σχετικά με τις θέσεις των Ηνωμένων Εθνών και άλλων που επισημαίνουν ότι η κράτηση των προσφύγων πρέπει να αποφεύγεται όταν και όπου είναι δυνατόν, άλλος ανώτερος Ευρωπαίος αξιωματούχος είπε στο Reuters πως η ΕΕ θα χρειαστεί να «πιέσει στα όρια του διεθνούς δικαίου» και να υποχρεώσει τους πρόσφυγες και τους μετανάστες να παραμένουν στα κέντρα υποδοχής μέχρι την ολοκλήρωση των αιτήσεών τους.